Katalog

2 27 Kasım 2012 Salı Çözüm: Araç odaklı değil insan odaklı ulaşım politikaları... ? ÖZLEM YÜZAK Toplu Ulaşım Haftası'nın içindeyiz... Devasa bir metropol olan İstanbul'da insanların trafik çilesi ise bir türlü bitmiyor. İTÜ İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Gerçek ile kentin trafik sorunu masaya yatırırken bir yandan da Taksim ve 3. köprüyü konuştuk... L ? İstanbul’un en büyük sorunlarından biri ulaşım. Bir yandan yeni toplu ulaşım projeleri yaşama geçirilirken bir yandan yeni yollar, yeni köprüler gündemde.. Siz bu sorunun çözülmemesinin ana nedenleri olarak neleri görüyorsunuz? Gerçekten bir ulaştırma planlaması yapılabiliyor mu İstanbul gibi tarihi ve kültürel dokuyu bünyesinde barındıran bu kentte? İstanbul’da kente ve ulaştırmaya ilişkin kararlar, Bir yandan “tepeden inme” ve “kent için İstanbul’un raylı en iyisini biz biliriz” anlayışı ile uygulanıyor. Kentin imar sistem ağı ve ulaşım planları elbette var, geliştirilmeye ancak bunlara uyulmuyor. çalışılırken diğer Büyük projeler tutarlı kentsel yandan otomobil gelişme politikalarına göre değil, kent ve ülke trafiğini daha da yöneticilerinin vizyonlarına arttıracak tünel, köprü göre kararlaştırılıp gibi projeler uygulanmakta. Örneğin, Avrupa yakasında Karadeniz uygulamaya kıyısında, eski maden sokuluyor. ocaklarının bulunduğu alanda Sürdürülebilirlik ilk aşamada 500 bin, daha politikacıların çok sonra 1 milyon nüfuslu yeni bir kent planlanmakta. kullandıkları içi Anadolu yakasında da benzeri boşalmış bir kavram yeni bir kent için çalışmalar haline geldi. yapılıyor. Bu yeni yerleşim alanları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından uzun bir süreç sonunda tamamlanmış olan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda ve İstanbul Ulaşım Ana Planı’nda (İUAP) yer almamıştır. İUAP, bu yeni kentleri öngörmediği için, şimdiden geçerliliğini yitirmiştir. Çünkü bu plandaki ulaşım talepleri ve bu talepleri karşılayacak ulaşım projeleri, her birinin nüfusu 1 milyona ulaşması öngörülen bu iki büyük yerleşime göre belirlenmemiştir. Öte yandan, ihalesi yapılan Boğaz Karayolu Tüp Tüneli ile 3. Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu projeleri de İUAP’na sonradan eklemlenmiştir. O halde, Ulaşım Ana Planı’nın tamamlanmış olması uygulama açısından bir anlam ifade etmemektedir. Çünkü bu plana, planı yaptıran İBB bile sahip çıkmamıştır. 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda temel öncelik, kentin kuzeye doğru gelişimini sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde kontrol altına almak ve çok merkezli bir yapının oluşmasını sağlamaktır. Oysa açıklanan yeni kent yerleşimleri ve 3. Boğaz Köprüsü gibi projeler kentin kuzeydeki yaşam alanlarının yapılaşmasına yol açacaktır. Bir yandan İstanbul’un raylı sistem ağının geliştirilmesi ile ilgili projeler ve uygulamalar yapılırken, diğer yandan otomobil trafiğini daha da arttıracak tünel, köprü gibi büyük projeler uygulamaya sokulmaktadır. Sürdürülebilirlik politikacıların çok kullandıkları içi boşalmış bir kavram haline gelmiştir. yayalardan ayırmak oluyor. Bu çözümde öncelik aslında yine araç trafiğine verilmiş oluyor. Oysa burada amaç, meydana gelen otomobil trafiğini azaltacak düzenlemeleri yaparak yüzeyde motorlu araçlara ayrılmış mekanı planlı biçimde azaltmak olmalı. Her iki Boğaz köprüsünden sonraki gelişmeler göz önüne alındığında, 3. Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu projesinin kentin korunması gereken kuzeydeki orman alanları ve su havzalarında yaratacağı yeni yapılaşma baskılarını öngörmek zor değildir. Kuzeydeki yeni kent projesi ve 3. Havaalanı projesi ile birlikte değerlendirildiğinde, 3. Köprü de kısa bir süre sonra tıkanma sorunuyla karşılaşacaktır. 3. Köprü, mevcut köprüler üzerindeki sıkışıklığın azalmasında fazla katkı sağlamıyacaktır. Bu bir kısır döngü. Bir süre sonra, örneğin BeykozTarabya arasında, 4. Köprünün de gerekli olduğu konuşulmaya başlanacak. ? 3. köprü projesi hakkında ne düşünüyorsunuz? ? Taksim’de büyük bir proje başladı. Yayalaştırma ve araçların yeraltına inmesi.. Araç trafiğinin yeraltına alınması artık şehir plancılarının fazla tercih etmediği bir yöntem değil mi? Neden 2012’de İstanbul’un en önemli kamusal mekânlarından birinde yapılan projede bu gündeme geliyor? Taksim’e farklı ne yapılabilirdi? Taksim Meydanı’ndaki ulaşım projesi, görünüşte, yoğun motorlu araç trafiğinin yapılacak tünellerle meydanın altından hızlı biçimde akıtılarak meydanın üstünün yayalaştırılmasını öngörüyor. Oysa trafiğin yer altına alınmasıyla bağlantı yolları üzerindeki tıkanmalar “ötelenerek” devam edecek. Meydanda, otomobil ve taksi trafiği dışında en fazla göze çarpan ulaşım aracı otobüsler. Bunların önemli bir bölümü meydanı bekleme yapmak için kullanıyor. Taksim’de biten 38 otobüs hattı var; transit geçen hat sayısı ise 16. Bekleme yapan otobüsler meydanda önemli bir alan kullanıyorlar. Metronun Yenikapı’ya ve Marmaray Projesi’ne bağlanması ile şu anda Taksim’de biten ya da yolu Taksim’den geçen birçok otobüs hattına gerek kalmayacak ve bunlar seferden kaldırılacak. Çalışmaya devam edecek az sayıdaki hatta, otobüsler uygun biçimde düzenlenmiş ceplerde indirme bindirme yapabilirler; böylece bekleme yapmadan çok az alan kullanarak hizmete devam edebilirler. Bizde, genelde ‘karayolcu’ bir bakış açısıyla ilk akla gelen çözüm, motorlu araç trafiğini yerin altına alarak ? İstanbul deniz ulaşımını rantabl kullanıyor mu? Ulaşımı denize daha fazla yöneltmek sorunu çözer mi? Sizce neden bu yapılmıyor? İstanbul’da deniz ulaşımının toplam yolculuklardaki payı ancak % 2 kadar. Bunun birincil nedeni kentin artık denizden uzaklaşarak büyümesi. Diğer nedenler ise kara toplu taşıma sistemi ile deniz ulaşımı arasındaki entegrasyon sorunları ve deniz ulaşım hatlarının talep potansiyellerinin iyi değerlendirilememesi. İyi bir planlama, entegrasyon ve işletme ile İstanbul’da deniz ulaşımının payını bugünkünün 45 katına kadar çıkarılması mümkün olabilir. Şunu belirtmeliyim bir megakentin ulaşım ve trafik sorunlarının birkaç büyük proje ile çözülmesini beklemek yanlış olur. Ancak araç odaklı değil insan ve erişim odaklı çözümlerle İstanbul ulaşım ölçütleri açısından yaşanabilir bir kent olma yoluna girebilir.