Katalog

Çöp yönetimini bilmiyoruz Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Talha Gönüllü Türkiye'de gerekli yasaların olduğunu ancak, sorunun uygulamadan kaynaklandığını belirterek "En büyük eksiklik, otoritenin eksikliği" diyor. ünümüz dünyasında çevre konusundaki Türkiye'de geri dönüşüm çalışmalarının yoğunekonomik harcamalar 600 milyar doları aş laştırılması şart. Bu, sadece bizlerin ve gelecek nemış durumda ve her yıl bu toplam değer sillerin korunması için değil, aynı zamanda keşyüzde 4 oranında artıyor. Çevre masrafları topla fedemediğimiz bir ekonomik canlılık için de gemının yaklaşık yüzde 40’ını “çöp yönetimi” mas rekli.Türkiye'de büyük marketler ve sanayi tesisrafları oluşturuyor. Bu da çevre ile ilgili tüm konuları lerinden toplanan atıklar doğrudan geri dönüştübir ekonomik geçinme kaynağı durumuna da ge rülürken evsel atıklar sokak toplayıcıları tarafından tiriyor. Özellikle gelişmiş ülkelerde "çöp yönetimi" alınarak ayrıştırılıyor. Ancak "sokaklarda çöpleri kahem ekonomiye katkısı hem de istihdam sağlaması rıştırarak işe yarar malzemelerin kazanılması" diaçısından önem kazanırken gelişmekte olan ülkeler ye tanımladığımız bu uygulama son derece sağçöplerinin değerini ne yazık ki tam olarak bilemi lıksız. Tabii bu durumun sosyolojik bir olgu olduyorlar. Çöp yönetimi konusunu Yıldız Teknik Üni ğu gerçeğini de göz ardı etmemiz mümkün değil. versitesi Çevre Mühendisliği Bölümü'nden Bu yüzden bu kişileri sağlıklı koşullarda istihdam edecek şekilde toplama, taşıma ve bertaraf sisProf.Dr.M.Talha Gönüllü ile masaya yatırdık. temlerini kurmak zorundayız. Bu arada şunu da Çöp yönetimini tanımlar mısınız? Katı atığın, yani çöpün insana ve çevreye za vurgulamak zornundayım ki gelişmiş ülkelerde, rar vermesini önlemek için toplanması, taşınma toplumlar geri dönüşüm sistemi ile tamamen iç sı ve bertarafına (yeniden kullanım, geri kazanım, içedir. Halk ile beraber bu sorumluluk yerine gegeri dönüşüm, yakma, depolama ve kompost yap tirilmediği takdirde istenilen oranlara ulaşılması söz ma, yakma vb.) "Çöp Yönetimi" denilir. "Çöp Yö konusu değildir. Aslında Türkiye'de kanetim Sistemleri"nin öntı atıkların toplanması ile celikle teknik ve ekonomik bakımdan yapılabilir Dünyada çevre konusundaki ekono ilgili yönetmelikler içinde olması gerekir. Buna kar mik harcamalar 600 milyar doları aşar geri dönüşüm hep özenşın halkın katılımı iste ken her yıl yüzde 4 oranında artıyor. dirilmiştir. 24 Haziran 2007 tarih ve 26562 Sanen düzeyde sağlanmamışsa yani "Sosyal Yapı Çevre masrafları toplamının yaklaşık yılı Resmi Gazete’de yalabilirlik" boyutu da sağ yüzde 40’ını “çöp yönetimi” masrafları yımlanarak yürürlüğe gilanmamışsa bu yönetim oluşturuyor. Bu da çevre ile ilgili tüm ren Ambalaj Atıklarının sistemi iyi sonuç verme konuları bir ekonomik geçinme kay Kontrolü Yönetmeliği konuya yönelik oldukça deyecektir. Atıkların geri kataylı yaptırımları getirzanılması da (recycle) nağı haline getirmekte. miştir. Bu yüzden asıl sotoplumun sosyal ve ekonomik durumları ile ilişkilidir. Atık bertarafında ise, runun uygulamadan kaynaklandığını özellikle vuryani depolanması, yakılması, kompost yapılması gulamamız gerekiyor. yönetmeliğin sağladığı en vb. işlemlere tabi tutulmasında toplumun sosyal önemli kazanım ise lisanslı toplamataşıma ve berdurumlarından ziyade mevcut teknolojik ve eko taraf firmalarının doğmasıdır. Bu firmalar, günümüze göre ülkemiz için iyi bir fırsat olacaktır. Ülnomik imkânlar rol almaktadır. Türkiye ambalaj atıklarının geri kazanı kemizdeki uygulama için en büyük eksiklik, otomında diğer ülkelere kıyasla hangi noktada? Bu ritenin eksikliğidir. Ancak, otoritenin konuyla ilgili sadece isteyen, bekleyen ve denetleyen özellikte konuda neler yapılıyor? Eksiklikler ne? Gelişmiş ülkelere göre çok gerideyiz tabiî ki. An olmaması gerekiyor. Sistemi her yönüyle yürüyecak şunu da vurgulamalıyız ki, gelişmiş ülkelerde cek ve sağlıklı sonuçlar doğuracak biçimde takişi başına çöp oluşum miktarları ve geri kazanı sarlaması ve yönlendirmesi de gerekmektedir. Geri kazanımın basarı ile uygulanması için labilir madde oranları da hayli yüksek. Örneğin A.B.D.’de kişi başı çöp üretimi 3 kg iken bizde bu ne yapılmalı? İsin sorumlusu kim olmalı? Tabüyük şehirlerde 1 kg’a dayanmaktadır. Gelişmiş raflar nasıl bilinçlendirilmeli? Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, beülke çöpleri içindeki geri kazanılabilir madde oranı %50 veya üstünde iken bizde bu değer büyük lediyelere evlerden çöpleri ayrılmış olarak alma yüşehirlerde %25’ler mertebesine gelebilmektedir. kümlülüğünü getirmiştir. Ancak, bu durumun gerçekleşebilir olması için yatırımların yapılması da şarttır. Ayrıca da kurulacak toplama sisteminin işletme maliyeti her yerde karşılanamayabilir. Önce de belirttiğim üzere, toplamataşımanın işletme maliyetini ancak çok yoğun yerleşilmiş, gelir düzeyi yüksek yerleşimlerde doğrudan karGelişmiş ülkelerde, toplumlar geri dönüşüm sistemi ile şılamak mümkün olabilir. tamamen iç içedir. Halk ile beraber bu sorumluluk yerine Cezai yaptıgetirilmediği takdirde istenilen oranlara ulaşılması söz rım ne olmalı? Dikonusu değildir. ğer ülkelerde du G rum ne? Cezai yaptırımsız yönetim, yönetebilme olur mu? Gelişmiş ülkelerde cezai yaptırım olduğu gibi, toplumun birbirini uyarma ve gerektiğinde kuralları uymayanları yetkililere bildirme halleri bilinen şeylerdir. ÇEVKO'nun rolü ne? Bu rolü doğru yerine getiriyor mu? 1991 yılında yayımlanan katı atık yönetmeliğinde ambalajlı işletmelere kota ve depozito gibi zorunluluklar getirilince, sanayi kuruluşları tarafından kurulmuş bir vakıftır. Sanayi kuruluşlarını temsil etmektedir. Ambalaj malzemelerini üreten, kullanan sanayi kuruluşları, bunları dönüştürecek, bertaraf edecek yatırımlara da ön ayak olması gerekir. Hatta toplama alanlarında alt yapı oluşturulmasında kısmen katılımları olabilir. Ülkemizde atıkları dönüştürecek tesislerin türleri ve sayıları yaygınlaştırılmalıdır. Bölgelere, bölgelerin kapasitelerine ve bölgelerin üreteceği atık türlerine uygun dönüşüm tesisleri kurulmalıdır. Kars’tan kalkıp, Kayseri veya Adana’ya dönüşüm tesisine taşınacak ambalaj atıkları kaynakların korunması prensibine pek uymamış olacaktır. Yönetmelikte belirtilen Ambalaj Komisyonu içinde ÇEVKO dışında belediyelerin, lisanslı sektör temsilcilerinin bulunduğu görülmektedir. Buna karşılık tüketicileri ve salt çevrecileri temsil eden vakıf, dernek gibi kuruluşların da komisyon da yer alması, Bakanlığın yönetiminde yapılan çalışmalar ile stratejiler geliştirilmesi ve topluma yön verilmesi çok iyi olacaktır düşüncesindeyim. Ambalaj Komisyonu, yönetmelikte belirtildiği gibi gerektiğinde değil bir meclis gibi “belirli zaman aralıklarla” toplanmalıdır. Bu toplantılara, ülkemizin şu koşullarda ihtiyacı olduğu da bir gerçektir. Yağ atıklarında ne durumdayız ne yapılmalı? İyi durumda değiliz. Yağın çok olduğu, yemek üretim yerlerinden toplanması oldukça fizibil iken, evlerden toplanması oldukça güç. Evlerden toplanması içinde bidon dağıtıp toplama düşünceleri var ise de yöntemin toplumla uyuşması için farklı bir şeyler yapmak lazım. Türkiye’de Avrupa’da en çok yağ tüketilen 3. Ülke, 2 milyon tona yakın yağ tüketiliyor. Bu konuda yağ üreticileri ve yağ toplayan dönüştürücü sektörün bir araya gelip, yeni arayışlar bulması lazım. 5