Katalog

Cumhuriyet ENERJİ 4 Aralık 2012 32 4 Türkiye, yanlış enerji politikaları nedeniyle makine üretiminde de ithalat bağımlısı… Bağımlılığın öteki yüzü Oğuz TÜRKYILMAZ MMO Enerji Çalışma Grubu Başkanı Türkiye’nin 19902011 dönemi enerji ile ilgili verileri incelendiğinde; 1990’dan bu yana dış bağımlılığın hızla arttığı görülmektedir. Enerji talebini yerli üretimle karşılama oranı, 1990’da yüzde 48.1 iken, 2000’de bu oran yüzde 33.1’e, 2010’da ise yüzde 29.2’ye gerilemiştir. Son dönemlerde izlenen politikaların sürdürülmesi halinde; birincil enerji tüketiminde yüzde 70’ler düzeyinde olan dışa bağımlığın devam edeceğini ve daha da artacağı tespit edilmektedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) sürecindeki yatırımlarla ilgili olarak Tablo 1’de yer alan veriler, çok daha ciddi sorunlara işaret etmektedir. Ülkemizin enerjideki dışa bağımlılığı her geçen gün artıyor. Enerji üretim ekipmanlarındaki dışa bağımlılık da çok ciddi düzeyde. Resmi rakamlara göre her yıl 78.5 milyar dolarlık ekipmana ihtiyaç bulunmakta.Üretim için Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK ve üniversiteler, yerli sanayicilerle ortak çalışmalı. yerli sanayiye ödenmesi öngörülmelidir. Bunun için enerji üretim ekipmanlarının yerli üretiminin yanı sıra enerji yatırımlarında ihtiyaç duyulan tasarım, avan ve detay mühendislik, teknik işgücü ve müteahhitlik hizmetlerinin yerli kuruluşlarca yurtiçinden karşılanması esas olmalıdır. Enerji sektörüne makina ekipman üreten sanayilerin kümelenmesi teşvik edilmeli ve işbirliği ağları geliştirilmelidir. Bu alanda örneğin OSTİM’de oluşan ve çalışmalarına yeni başlayan Yenilenebilir Eneji Kümesi gibi girişimlerin etkinleştirilmesi için bir yol haritası belirlenmelidir. Bu bağlamda İzmir’de rüzgar ve güneş enerjisi ekipmanları; İzmir ve Aydın’da jeotermal enerji ekipmanları; Konya, Kayseri ve Mersin’de güneş enerjisi ekipmanları; Gaziantep ve Diyarbakır’da hidrolik enerji ekipmanları; Adana ve Urfa’da biyoyakıt enerji ekipmanları, İstanbul’da termik santral ekipmanları üretimine yönelik kümelenme ve yapılanmalar teşvik edilmelidir. Bir sonraki adım, bu amaca yönelik Enerji İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması ve desteklenmesi olmalıdır. Kalkınma Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak bir birim veya Enerji Ekipmanları Müsteşarlığı vb. bir organizasyonla kamu yol gösterici ve yönlendirici olmalıdır. İthal kömür kapasitesi Toplam 8 bin 750.5 megavat (MW) kapasitesindeki 17 ithal kömüre dayalı elektrik üretim santral yatırımı için lisans başvuruları; başvuru, incelemedeğerlendirme ve uygun bulma aşamasındadır. Bu santralların da lisans almasıyla, yatırımları sürenlerle birlikte, ithal kömüre dayalı santralların yaratacağı ilave kapasite 14 bin 264 MW’a ulaşacaktır. Başka bir deyişle, mevcut Türkiye kurulu gücünün dörtte birinden fazla güçte yeni ithal kömür santralı kurulması söz konusudur. Tablo 1 Gaz hedefi iki kat Doğalgazda durum daha vahimdir. Lisans alıp, yatırımları süren santralların kurulu gücü 13 bin 283.8 MW’tır. Başvuru, incelemedeğerlendirme ve uygun bulma aşamasındaki 154 adet santralın kurulu gücü ise 38 bin 229.63 MW’tır. Bu santralların da lisans alması durumunda, lisans alıp yatırımı sürenlerle birlikte toplam 51 bin 512.86 MW kapasite ile bugünkü toplam kurulu güce yakın ilave doğalgaz santralı kurulacaktır. Bu santralların gereksineceği yıllık gaz ihtiyacı ise yaklaşık 70 milyar metreküpü aşmaktadır. Bu durumda kurulması öngörülen yeni doğalgaz yakıtlı elektrik üretim santrallarının; gaz ihtiyaçlarının, hangi ülkeden, hangi anlaşmalarla, hangi boru hatlarıyla ve hangi yatırımlarla karşılanacağı ise merak konusudur. Yeni ithal kömür ve doğalgaz santrallarının yaratacağı 65 bin 776.86 MW kapasite ile mevcut toplam kurulu gücün yüzde 122’si kadar, yeni ithal doğalgaz ve kömür yakıtlı santral tesis edilmiş olacaktır. Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve EPDK’nın sorumlu olduğu bu tablo, Türkiye’nin genel olarak dışa bağımlılığını, özel olarak elektrik üretimindeki dışa bağımlığını daha da perçinleyecektir. Bu bilgiler, Enerji Bakanlığı‘nın strateji belgelerinde yer alan, “Elektrik üretiminde doğalgazın payını yüzde 30’un altına düşürme” hedefinin, maalesef boş bir hayal olarak kalacağını ortaya koymaktadır. Dışa bağımlılığın azaltılması için yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli mevcuttur. (Tablo 2) Ancak Türkiye’de son yıllarda uygulanagelen, dileyenin dilediği yerde, dilediği kaynak veya yakıtla, dilediği teknolojiyle, dilediği zaman aralığında, yeterli denetim olmaksızın yaptığı enerji yatırım uygulamalarından vazgeçilmelidir. Enerji ekipmanında da bağımlılık Enerji alanında dışa bağımlılığın diğer Tablo 1 boyutunu da enerji tesislerinde kullanılan makine ve ekipmanlar oluşturmaktadır. Tablo 3’de görüleceği üzere, Türkiye’nin ithalatında makina ve ekipman ithalatı önemli bir yer tutmakta olup, 2011’de ithalat düzeyi 43.9 milyar dolara ulaşmıştır. Bu tutar içinde, enerji sektörü için yapılan makina ekipman ithalatının önemli yer tuttuğu kuşkusuzdur. Yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları potansiyelinin tam olarak değerlendirilmesi için ihtiyaç duyulan enerji ekipmanlarının yurtiçinde üretimi temel bir politika olmalıdır. TÜBİTAK, üniversiteler, üretici sanayi kuruluşları, meslek örgütlerinin katılımıyla; rüzgar türbinlerinin, fotovoltaik panellerin, yoğunlaştırmalı güneş elektrik üretim sistemlerinin, jeotermal ekipmanlarının, hidrolik türbinlerin, termik santral kazan ve türbinlerinin yurtiçinde üretimini öngören strateji ve planlar uygulanmalıdır. EPDK analizlerine göre Türkiye’de 20102030 döneminde yapılacak enerji yatırımlarının toplamı 225280 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Enerji yatırımlarında en büyük pay, makina ve ekipmana aittir. Yatırım tutarlarının asgari yüzde 60’ının makina ve ekipman alımına ayrılacağını kabul edersek, 20 yıllık dönemde 225280 milyar dolar olması tahmin edilen enerji yatırımlarının 135168 milyar dolarlık bölümünün makina ve ekipmana harcanacağı söylenebilir. Bu durumda her yıl 78.5 milyar doların enerji makina ve ekipman ithalatı için başta Çin olmak üzere yurtdışına aktarılması yerine, nerede ise tamamının ülke içinde kalması ve