Katalog

Cumhuriyet Ankara 240/6 Şubat 2009 ÖNCE SAĞLIK Prof.Dr.İsmailHakkıTEKKÖK BeyinCerrahisiUzmanı email: itekkok@mesa.com.tr E HipofizTümörleri ski Mısırlıların tuttuğu ışık Eski Mısırlılar mumyalama işlemi sırasında çıkardıkları iç organları, titiz bir şekilde mumyayla birlikte gömülecek olan kavanozlara (kanopi) koymak üzere hazırlarken, kafatasının içindekilerin boşaltılması işlemini de kafatasını zedelemeden yapacak bir yol bulmuşlardı. Beyin, burundan sokulan özel bir alet ile, biraz da kimyasal madde ilavesi ile yumuşatıldıktan sonra küçük parçalar halinde çıkarılırdı. 1970’lerde KanadaMontreal’den Dr. Jules Hardy’nin yorulmaz girişimleri ile tıp camiasında popüler hale getirilen ve beynin tabanındaki hipofiz bezine yönelik cerrahi girişim tekniği, hem doktor hem de hasta için inanılmaz kolaylıklar sağlıyor. Hipofiz bezinin işlevi nedir? ¦ Hipofiz bezi, beynin altında Türk Eğeri (Sella turcica) diye de bilinen 1 santimetreküplük bir kemik çukurun içinde bulunan iri bir fındık cesametindeki bir salgı bezi. Büyüklüğü ile mukayese dahi edilemeyecek kadar önemli işler yapan bir bez hipofiz. Vücuttaki salgı bezlerinin hemen hepsine etkili. Ne kadar büyüyeceğimizi tayin eden büyüme hormonunu, kadınlarda bebeğin emzirilmesi için gerekli süt salgısını sağlayacak prolaktin hormonunu, doğum sırasında rahmin kasılmasını düzenleyen oksitosini ve de vücuttaki su ve tuz dengesini sağlayan vazopressini salgılamakla kalmayıp böbrek üstü bezi, tiroid, yumurtalık gibi bezlerine de ne kadar salgı yapmaları gerektiği sinyalini yollayan bir orkestra şefidir aslında hipofiz. Hipofiz tümörlerinin belirtileri nelerdir? ¦ Şükür ki, hipofiz bezinden kaynaklanan tümörlerin çok büyük kısmı iyi huylu, yani yavaş büyüyen ve uzaktaki organlara atlamayan tümörler. Bunlara “hipofiz adenomu” diyoruz. Yine de bulundukları yer kritik bir bölge olduğu için davranışları her zaman selim olamayabiliyor. Cinsel iktidarsızlıktan yorgunluğa, alına yayılan başağrısından görme kaybına, kıllanmadan aşırı su içme ve idrar çıkarmaya kadar geniş bir yelpaze içeren belirtilere neden oldukları için de toplumun bilgilendirilmesi son derece önemlidir. Hemen üstünde ve yanlarında görme ve göz hareketleri ile ilgili sinirler olduğu için ancak belli bir cesamete eriştikten sonra görme kaybı veya çift görme riski söz konusu olur. 1 santimden küçük tümörler yani mikroadenomlar görme sinirlerine baskı yaparak değil, ürettikleri hormonlarla hastanın yaşamını etkiler. Büyüme hormonunun tümör nedeniyle aşırı salgılanması buluğ çağından önce kişinin devleşmesine neden olurken, buluğ çağını geçmiş hastalarda aşırı salınan büyüme hormonu çenenin, el ve ayakların ve daha önemlisi iç organların özellikle de kalbin büyümeciltte aşırı kıllanma ve sivilcelenme, kemiklerde kırılganlık, hipertansiyon gibi bulgularla ortaya çıkan ve durumu ilk tarif eden beyin cerrahının ismine atfen, Cushing Hastalığı diye bilinen ciddi bir tablo ortaya çıkmaktadır. Hipofiz tümörleri nasıl teşhis edilir? ¦ Genel ve sinir sistemine yönelik muayene akabinde direkt röntgen, sonra da bilgisayarlı beyin tomografisi ve manyetik rezonans ile daha detaylı inceleme yapılır. Hipofiz hormonlarının kandaki düzeyine bakılarak seviyelerinin artıp artmadığı kontrol edilir. Hipofiz tümörlerinin tedavisi ¦ Hipofiz tümörlerinde en etkili tedavi yöntemi cerrahi tedavidir. Cerrahide de genelde Mısırlıların kullandığı ve bizim transsfenoidal dediğimiz yoldan cerrahi tercih edilmektedir. Bu tip ameliyatta özel bir spekulum (açıcı) ile her iki burun delikleri arasındaki kıkırdak ve kemik arasından girilerek kafa tabanına ulaşılmakta ve tümör dokusu çıkarılmaktadır. Bu ameliyat, ameliyat mikroskobu, endoskop ve röntgen görüntü kontrol cihazı ile yapılmaktadır. Bu ameliyatın avantajı, beyin dokusu ile direkt temasın olmaması dolayısıyla iyileşmenin inanılmaz kısa sürede olmasıdır. Yaklaşık 1 saat süren bir operasyondan sonra kafa tabanı onarılıp burun delikleri içine tamponlar yerleştirilmektedir. Hasta ameliyattan 8 saat sonra yemeğini yiyebilir hale gelebilmekte ve 3. gün tamponları çıkarıldıktan sonra taburcu edilmektedir. Diğer bir cerrahi yöntem, kafatasının açılması ile tümöre ulaşılmasıdır ki bu genelde tümör görme sinirini veya hemen onun yanındaki şah damarını sarmışsa başvurulan bir yöntemdir. Tamamı çıkarılamamış ya da ilaçla kontrol edilemeyen hipofiz tümörlerine ışın tedavisi gerekebilir. Hipofiz adenomları tekrarlayabilir. Bu durumda yeniden cerrahi, ışın tedavisi ve/veya ilaç tedavisi denenir. Sonsöz... Küçük iken tedavisi gayet basit ve başarılı olan bir tümörün büyümeden farkına varılması ancak bireylerin olay hakkında daha çok bilgilendirilmesi ile olacak kanısındayım. Mutlu ve sağlıklı bir yaşam dileğiyle... sine neden olarak hastanın sağlığını tehdit eder. Akromegali yani uçların büyümesi olarak bilinen bu durumda hastanın şeker metabolizması da etkileneceği için şeker hastalığına olan eğilim artar. Aşırı prolaktin salgılayan hipofiz tümörleri, kadında adet düzensizliğine ve durup dururken ya da sıkmakla göğüs ucundan süt gelmesine neden olabileceği gibi hem erkek hem kadında cinsel isteksizlik ve de erkekte iktidarsızlık nedeni olabilir. Erkeklerde empotans ve cinsel isteksizlik ancak geç dönemlerde görüldüğünden erkek hastalar çoğunlukla tümör belli bir cesamete ulaştıktan sonra görme şikâyeti ile başvururlar. Böbrek üstü bezinin salgılama işlevini kontrol eden ACTH adlı hipofiz hormonu aşırı salındığında; yüzde genişleme (AyDede yüzü) ve kızarma, aşırı kilo alma ve özellikle gövdede yağ birikimi, ensede kalınlaşma, Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21