Katalog

10 AĞUSTOS 2025 3 Halo etkisi Bir prensesin direnişi u yazıda bazı (bu bir kişi olabilir, fikir Mart 1953 günü Milliyet gazetesinde bir vefat ilanı nesnelerin, olabilir) ilk krokilerini, ilk yer alır: “Acı Bir Kayıp” başlığıyla, “Cemile Sultan fikirlerin, bazı şablonlarını oluşturduktan torunu Mehmet Celaleddin Bey’in kızı Münire kişilerin, bazı sonra bunu test etmek Ertuğrul’un ablası, Sara Korle’nin teyzesi (...) B siyasetçilerin yerine bu ilk izlenimi 6 Mevhibe Celaleddin vefat etmiştir. Cenazesi 7 Mart niçin sevildiğini ve güçlendirmeye çalışırlar. Cumartesi günü öğle namazından sonra Teşvikiye Camisi’nden bazılarının niçin MEKRUH SU kaldırılacaktır.” İlan birçok insan için bir anlam ifade sevilmediğini Bir gazete etmemiştir ama sözü edilen kişi özel bir isimdir. sosyal haberi Mevhibe Celaleddin (Yazla) Hanım’ı tanımamız için tek psikolojideki halo okumuştum, bir kaynak vefatından önce anlattığı anılarıdır. Hanedan üyesi etkisi kavramı teyze iki eline olması nedeniyle önemli aile bağları mevcuttur. Örneğin çerçevesinde su dolu iki ibrik babaannesi Cemile Sultan II. Abdülhamit’in kız kardeşi, dedesi tartışacağım. almış güçlükle ise Kanuni Esasi’yi hazırlayanlardan Mahmut “Halo etkisi” taşımaktadır. Celaleddin Paşa’dır. “Prenses” olarak veya “Hale etkisi” Yanında bir anılan Mevhibe Celaleddin’in çocukluğu denen bir zihinsel PROF. DR. araba durur Fındıklı ve Kandilli’deki saraylarda geçer. işleyiş vardır. Bu teyzeyi arabaya Evlilik çağına gelince Ali Paşa’nın oğlu ÜSTÜN kavrama göre Mehmet Bey ile evlendirilmiş ancak mutlu davet ederler. bir insana, bir DÖKMEN olamamıştır. Evliyken Kıbrıslı Şevket Bey’e Teyze memnun kuruma veya gönlünü kaptırır. Boşanarak Şevket Bey’le olur, dualar bir fikre ilişkin evlenmiş ve bu aşk için altı aylık bebeğinden eder. Araba teyzeyi evine olarak başlangıçta bir TOLGA bile vazgeçer. Şevket Bey siyasi düşünceleri kadar götürür, inince izlenim edindikten sonra AYDOĞAN yüzünden hapse girip çıkmış ve bu nedenle teyze arabadakilerin kim bu izlenimi onun tüm yurtdışında yaşamak durumunda kalırlar. olduklarını sorar. Bir araba özelliklerine genelleriz. Ancak bu aşk uzun sürmez, Mevhibe Celaleddin kocasının dolusu siyasetçidir bu Söz gelişi, bir kişiye başka kadınlara ilgisinden dolayı ayrılmaya karar verir ve I. kişiler, partilerinin adlarını veya nesneye yönelik Dünya Savaşı’nın son evresinde İstanbul’a döner.* söylerler, teyze ise o partiyi olumlu bir izlenim hiç sevmemektedir. Suyu edinmişsek bu şeyin MUSTAFA KEMAL’LE TANIŞMA yere dökerek “Ben bu suyla diğer tüm özelliklerini Mevhibe Hanım, Nişantaşı’nda bir daire kiralar, 13 Kasım abdest alacaktım, şimdi olumlu, olumsuz bir Mevhibe Celaleddin 1918 günü İstanbul’un işgaline şahitlik eder alamam, mekruh oldu” der. izlenim edinmişsek tüm ve bu acı tanıklığı da şöyle dile getirir: özelliklerini olumsuz olarak SİYASETTE “O günü hiç unutmayacağım. Bu yalnız algılarız. Kemal Paşa Samsun’a çıkarken Mevhibe benim için değil memleket için en kara bir HALO ETKİSİ Halo kelimesi ışık Hanım Almanya’ya geçer ve Dresden gündü. Gün geçtikçe vaziyet kötüleşiyordu. Halo etkisi pek çok çemberi veya ayın Konservatuvarı’na kaydolur. Sokaklar türlü asker ve neferlerle doluydu. alanda ortaya çıkar. Eline etrafındaki hale Fransızlar, İngilizler. İtalyanlar, Senegalliler. ilk kez ağırca bir kitap kelimesinden gelmektedir. SARAYDAN SAHNEYE İNEN PRENSES Hintliler mağrur ve küstah, sokaklarımızda alıp anlamakta zorlanan İnsan zihninin Kurtuluş Savaşı’nın ardından Mevhibe Hanım dolaşıyor, türlü rezaletler yapıyordu.” birçok kişi bu kitabı bırakır, işleyişindeki halo etkisi İstanbul’a dönmüş, Muhsin (Ertuğrul) Bey Mustafa Kemal Paşa da Mondros Ateşkes anlayabileceğim başka yüzünden insanlara ile görüşerek tiyatro topluluğuna girmiştir. Anlaşması’nın ardından 13 Kasım 1918 günü kitaplara bakayım demez, ve nesnelere yönelik Ercüment Behzat (Lav), Muammer (Karaca), İstanbul’a dönmüştür. Bir akşam Müşir Kazım kitaplardan uzak durur. Az sonraki izlenimlerimiz Hazım (Körmükçü) beylerin yanı sıra Kınar Paşa’nın damadı İsmail (Tokgöz) Bey’in okuma ile halo etkisinde ilk izlenimimizden ve Neyire Neyir hanımlarla birlikte tiyatro Şişli’de Karlo Apartmanı’ndaki evine yemeğe kalma arasında ilişki etkilenir. Çoğunlukla ilk yapar. 31 Mart 1925 günü Vedat Nedim (Tör) davet edilen Mevhibe Hanım, Mustafa Kemal olduğunu düşünebiliriz. izlenimlerimizin tutsağı Bey’in yazdığı “İşsizler” piyesinde ilk kez Paşa’yla tanışır. Gecenin sonunda onu bir Az okuma önyargıyı oluruz. Bir insan diğer sahneye çıkmış, öyle ki gazeteci Said Ulvi Bey umut olarak görerek “Bu kara günler devam artırır. Gelişmiş ülkelerde bir insanı başlangıçta Muhsin Ertuğrul saray mensubu bir kadının tiyatro sahnesine ederken talih beni memleketi kurtarmaya kişi başına düşen kitap “güzel” veya “yakışıklı” çıkmasını ilginç bularak “Saraydan sahneye azmetmiş imanı pek biri ile karşılaştırdı. Bu, miktarı yılda yüz dolarken olarak algılamışsa az sonra inen prenses” başlığıyla kendisiyle bir de röportaj yapmıştır. vatanın kurtarıcısı Mustafa Kemal’di. Memleketin bu karanlık ülkemizde bu miktar bir onun bütün davranışlarını Celaleddin böylece ilk kadın tiyatroculardan olur. günlerinde paşanın sözleri yaralarımıza merhem oluyor” der. dolardır. olumlu olarak algılamaya, Ancak Muhsin (Ertuğrul) Bey’in Avrupa’ya gitmesiyle Mütareke günlerinde Mustafa Kemal Paşa’nın Şişli’deki evi Yapılan araştırmalara kusurlarını görmemeye topluluk dağılır. Mevhibe Hanım bir süre Şadi (Karagözoğlu) kurtuluş çarelerinin arandığı bir merkez oldu. Mevhibe Hanım göre gerek işe alımlarda başlar. Bazı kişilerin eşleri Bey’in topluluğunda tiyatro yapar.* Falih Rıfkı (Atay) Bey’in da bu gizli toplantılara katılarak “Mustafa Kemal yeni planlar gerekse siyasi liderlere için “Evlenince değişti” eşi Şefika Hanım’ın yardımıyla 1 Temmuz 1926’da Liman hazırlıyor, memleketi kurtarmak çareleri düşünüyordu” diye bağlanmak söz konusu demelerinin nedenlerinden İdaresi’ne santral memuresi olarak girer, 16 Eylül 1928 anlatmıştır. Bir akşam Mustafa Kemal Paşa, olduğunda uzun boylu birisi bu olabilir. Bazen tarihinden itibaren de Osmanlı Bankası’nda aynı Mevhibe Hanım’dan İtalyan karargâhı erkekler tercih edilmektedir. de insanlar birisi için “Bir görevi sürdürür. 5 Mart 1953 günü zatürree olarak kullanan köşkte düzenlenecek Uzun boylu erkek lider davranışını gördüm çizdim nedeniyle yaşamını yitirene kadar da bu işte baloya gitmesini ve istihbarat bir de iyi konuşuyorsa üstünü” derler. O kişinin çalışır.*** toplamasını ister. Celaleddin o özel bazılarının sevdiği bir lider bir davranışını olumsuz Vefatının ardından Ahmet Emin Yalman görüşmeyi şöyle aktarır: olur, artık onun diğer pek olarak gördükten sonra kitabında kendisine yer vermiş ve “Günün “Paşa, ‘Gelecek hafta çok davranışını olumlu artık olumlu davranışlarını birinde Fatih Camisi’nde babasının Roletto’nun şu karşımızdaki algılanır. Cam tavan etkisi bile olumsuz olarak mezarının yanına gömülmek istediğini evinde bir balo verilecek, kadınları engeller, ağzı laf algılamaya başlarlar. çevresindekilere söyledikten sonra sizin bu baloya muhakkak yapan uzun boylu erkekleri Halo etkisini 1920’de öğle uykusuna yatmış bir daha gitmenizi istiyorum’ dedi. engellemez. Thorndike tarafından genel uyanmamış ancak son arzusuna Şaşırmıştım. ‘Aman Paşam, Tüketici, reklamı çok izlenim yaratma eğilimi kavuşmuştu” diye yazmıştır.** davetsiz baloya gidilir yapılan ürünlerin daha olarak tanımlanmıştı. Onu özel kılan Osmanlı mi? Hem ben kimseyi iyi olduğunu düşünür. İnsanlar genel izlenim hanedanına mensup olmasına karşın tanımıyorum ki’ diye cevap Seçmenler ise televizyona yaratarak tahmin etme vatanı için canını hiçe sayarak verdim. Paşa ‘Bu sizin daha sık çıkan siyasetçilerin ihtiyaçlarını gidermeye Mustafa Kemal Paşa’ya istihbarat için basit bir şeydir. Bunu daha doğru söylediklerine çalışırlar. taşımış olmasıdır. Belki Halide halledebilirsiniz, bunu inanır. Bütün bunlar İnsanlar bilişsel açıdan Edib gibi Anadolu’ya geçmiş olsa sizden bekliyorum’ dedi.” birer algı yanılmasıdır. cimri varlıklardır, ilk Cumhuriyet ile birlikte Türk kadın Mevhibe Celaleddin, Bu konuda bir öz analiz izlenimlerinden yola hareketinin sembol isimlerinden istihbarat toplama görevini yapmak isterim. çıkarak birilerini, bir biri de olabilirdi. Evet, bu dünyadan yerine getirmek için önce görüşü şablonladıktan Mevhibe Celaleddin geçti. Ardında anı Pera Palas otelinin müdürü TV’DE BEN sonra yeni veri toplayıp kitabına girmeyen sırlar ve fırtınalarla Mösyö Martin’in eşine ulaşır Yıllar önce ilginç bu şablonunun doğru olup dolu film gibi bir yaşam bırakarak. ve Doktor Pelligrini aracılığıyla konuşmalar yapar, esprili olmadığını test etmeye da baloya girer. Mustafa Kemal konferanslar verirdim. çalışmazlar. Seçici algılama Paşa’nın istediği istihbaratı toplar, İzleyenler kısmen * Sara Korle Ertuğrul, Geçmiş zaman olur ki, Çağdaş yoluyla ilk şablonlarını baloda kimlerin bulunduğunu ve neler beğenirlerdi. Ancak ne Yayınları, 1953. doğrulayan verileri konuşulduğunu iletir. Bir istihbaratçı gibi ** A. E. Yalman, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, zaman ki televizyonlarda kullanırlar, görüşlerini çalışan Mevhibe Hanım bu yaşananları, “Sanki Cilt II, Pera Turizm Yayınları, 1997, s.1629. “Küçük Şeyler” programını gözden geçirmeleri *** Edhem Eldem - 135 Yıllık Bir Hazine: Osmanlı Bankası Arşivinde ben saraydan çıkmış, saraya mensup bir insan değildim. yapmaya başladım, aynı gerekmez. Tarihten İzler, Tarih Vakfı Yay., 1997, s.286. Bir tek düşüncem, memleketimin bir an evvel selamete şeyleri anlattığım halde Osmanlı Bankası Arşivi, Osman Darcan – Uğur Kavas Koleksiyonu kavuşmasıydı. Vatanımın feci akıbetini düşündükçe BAY K toplumda popülerliğim çıldıracak gibi oluyor, onu kurtarmak için çalışanlara arttı, herkes çok beğenir Daha önce de sözünü elimden geldiği kadar yardım etmek istiyordum” diye oldu. Akrabalarımın etmiştim, Brecht’in bir anlatır. gözünde bile değer tiyatrosunda Bay K, Mevhibe Celaleddin Mustafa Kemal Paşa için kazandım, sözümü kesmez “Ben yeni bir adamla istihbaratçılığın yanı sıra hemşirelik de yapmıştır. tanıştığımda kafamda oldular, “Herkes dinliyor Galeati Yayıncılık Anılarında 17 gün adamın krokisini çizerim, biz de dinleyelim” dediler. boyunca mide YENİ YENİ sonra da onu ona Kıssadan hisse, insanlar rahatsızlığı çeken benzetirim” der. “Krokiyi bir şeyin gerçek değerini Mustafa Kemal mi adama benzetirsin?” araştırmak yerine, ilk Paşa’ya Dr. Tevfik diye sorarlar “Hayır adamı izlenimlerinin etkisinde Rüştü (Aras) ve Dr. krokime benzetirim” diye kalarak, fiziksel özelliklere Rasim Ferit (Talay) cevap verir. Sanatçının odaklanarak, medyadan beylerle birlikte yazdığı bu replikler etkilenerek fikir sahibi baktıklarını aktarır. halo etkisini açıklama olurlar. Bilgi sahibi Samsun’a gitmeden konusunda da geçerlidir. olmadan fikir sahibi önce paşa, “Bize İnsanlar bir şey hakkında olabilirler. faydanız çok olacak, Halide KARGO DAHİL 250 ¨ YERİNE 175 ¨ KARGO DAHİL 350 ¨ YERİNE 250 ¨ Edib Hanım İmtiyaz Sahibi: 10 AĞUSTOS 2025 SAYI: 1844 2 KİTAP KARGO DAHİL 600 ¨, 425 ¨ YERİNE CUMHURİYET VAKFI adına da Anadolu’ya n Yayın Koordinatörü ALEV COŞKUN DENİZ ÜLKÜTEKİN geçiyor, yalnız Genel Yayın Yönetmeni ¨ n Reklam Genel Müdürü MİNE ESEN kalmazsınız” 400 EVSUN SİNEM ALKAN Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr diyerek davet BETÜL BERİŞE +90 539 669 60 69 eder ancak bu Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul istek karşılıksız No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın Şişli’deki Atatürk Evi reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 kalır. Mustafa