Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
8 HAZİRAN 2025
4
‘Katliam yasası’yla birlikte hayvanlara karşı artan işkence ve katliam haberleri, duyarlı sanatçıları harekete geçirdi
‘Sokak köpeklerinin
tek ümidi bizleriz’
okak köpekleri bu sokak köpeklerinin tutsak edilmesine,
topraklarda her zaman öldürülmesine karşı duruyor ve yaşam
Ediz Anavi
insanlarla birlikte yaşadı. hakkını savunuyoruz.”
500 yıldan bu yana ülkeye
Koşan köpek animasyonunu ilk
Sgelen yabancı ressamlar
paylaşan sanatçı Ediz Anavi’yle
bunu kaydetti, gezginler “Türkleri
konuştuk.
en çok kızdıran şeylerden birinin
u “Artists for Dogs” topluluğu nasıl ortaya
hayvanlara eziyet etmek” olduğunu not
ORHUN
çıktı ve amacı ne?
düştü. Geçmişimizde yine hayvanları
ATMIŞ “Artists for Dogs” aslında kişisel bir
işkenceyle yok etme olduğu için
paylaşımın kolektif bir harekete dönüşme
Sivriada’nın ismi bir dönem “hayırsız
hikâyesi. Yasaya karşı duygularımı ifade etmek
ada” olarak anıldı. Ama bir düşünün, kaçıncı kez
Kesinlikle inanıyoruz. Sanat sadece anlatmaz, sınırlamamız yok. Uygun animasyonları sanatçının
için yaptığım köpek koşu animasyonunu,
duyuyorsunuz “geçmişimizden ders almadığımız”
hissettirir. Animasyon ise sınırsız bir ifade alanı ismiyle ortak bir paylaşım olarak yayımlıyoruz.
“Ölümden kaçtıkları değil, oyuna koştukları
cümlesini. Teknoloji, insanlık gelişti denir ama
sunduğu ve köpeklerin özgürlüğünü, neşesini, Böylece herkes kolektifin bir parçası oluyor ve
günlere” mesajıyla sosyal medya hesabımda
“hayırsız ada” olayının 100 yıl sonrasında yine
koşu büyümeye devam ediyor.
hayatla bağını evrensel bir dille anlatma imkânı
paylaştım. Video kısa sürede viral oldu. O an
aynı şeyleri yaşıyoruz.
tanıdığı için en uygun araçlardan biri.
fark ettim ki bu koşu, sadece bir animasyon
Katliam yasasının adı bile yetmişti kendini
‘VİCDANI VE HAYATI SAVUNUYORUZ’
olarak kalmayabilir, kolektif bir ifade biçimine
bilmezlerin sokaktaki hayvanlara işkence u Bugüne kadar yaptığınız etkinlikler neler?
dönüşebilir. Animatör arkadaşlarımla paylaştım, u Uzun vadeli hedefler neler? “Artists for
etmesine, 7 Mayıs’ta Anayasa Mahkemesi’nin Geçen mart ayında projeye destek veren
onlar da koşan köpek animasyonlarını çizip Dogs” olarak ne gibi projeler hayata geçirmeyi
“oyçokluğuyla” onaylamasıyla birlikte her sanatçılarla fiziksel olarak bir araya geldik.
planlıyorsunuz?
sosyal medyada paylaşmaya başladılar.
güne bir “sokak köpeğine işkence” haberiyle
Neler yapılabileceğini, dijital sınırların ötesine
Hedefimiz bu kampanyayı küresel bir sanat
Ardından “@artistsfordogs” hesabını kurduk.
uyanıyoruz. “AKP’lilerin hayvanlara işkenceye nasıl geçebileceğimizi konuştuk. Şu an öncelikli
hareketine dönüştürmek. Dijital içeriklerin yanı
Kampanyamıza “WERUNFORDOGS”
büyük ceza var” diye savunduğu yasada hiç öyle
hedefimiz, dijitalde mümkün olan en fazla kişiye
sıra sergiler, kitaplar, kamusal enstalasyonlar
adını verdik ve katılımcılar, bir sonraki
cezalar verilmediği gibi, katliamcı aparat dernekler
ulaşmak ve bu gündemin diri kalmasını sağlamak.
ve kısa filmler gibi fiziksel projeler de üretmeyi
koşuya katılmasını istedikleri kişileri
ve troller bir histeri yaratmak için kullanıldı. Oysa
u “Koşan köpek” animasyonu figürünün sembolik
planlıyoruz. Manifestomuzda da belirttiğimiz
“#JOINTHERUN” etiketiyle davet etmeye
dünyada “insani” yöntemlerle çözülmüş “medeni”
anlamı nedir?
gibi: Sanat aracılığıyla bir hareket alanı yaratmak,
başladı. Bu sayede çağrımız Türkiye sınırlarını
örnekler de vardı.
“Koşan köpek”, tüm sokak hayvanlarının sorumluluk almaya teşvik etmek ve yaşam hakkını
aşıp dünyanın dört bir yanından destek gördü.
İşte durum böyleyken sanatçıların konuya
yaşam hakkını temsil ediyor. Ölümden kaçtıkları
savunmak istiyoruz. Türkiye’de başlayan bu ses,
Amacımız, sanatı bir dayanışma diline
el atması da kaçınılmazdı. “Artist for
değil, yaşama koştukları aydınlık günleri görme
dünyanın her yerinde yankı bulmalı.
dönüştürmek ve dünya çapında bu meseleye
Dogs” topluluğu kuruldu. Koşan köpeklerin
arzusunu.
dikkat çekerek sokak köpeklerinin yaşam hakkını
animasyonları sosyal medyanın her yerine yayıldı. u Son olarak kampanyanızla ilgili neler söylersiniz?
savunmak.
Kendilerini şöyle anlatıyorlar: “Biz, Artists u Kampanyaya katılım süreci hakkında daha fazla Bu yalnızca bir sanat kampanyası değil. Bu,
bilgi verebilir misiniz? Sanatçılar kampanyaya nasıl
for Dogs, Türkiye’deki sokak hayvanlarının birlikte yaşama kültürünü, vicdanı ve hayatı
‘SANAT HİSSETTİRİR’
katılabilirler?
haklarını korumak ve bu alanda farkındalık savunmanın bir yolu. Herkesin yapabileceği bir
yaratmak amacıyla bir araya gelmiş bir sanatçı Instagram hesabımızda (@artistsfordogs) detaylı şey var: Bir çizim, bir paylaşım, bir söz... Sokak
u Sanatın sokak hayvanlarının sorunlarına dikkat
kolektifiyiz. Projemizle birlikte, onlarca yıldır bir çekmedeki gücüne inanıyor musunuz? Neden özellikle yönlendirme mevcut. Her sanatçıdan 10 karelik köpekleri hayatları için koşmaya devam ediyor. Ve
arada yaşadığımız komşularımız, dostlarımız olan animasyon tekniğini tercih ettiniz? bir koşu animasyonu bekliyoruz. Tarz veya teknik tek ümitleri biziz.
abası Mustafa Neşet Molla
hukukçudur. Amcası Cemalettin
Efendi’yi anımsarsınız: II.
Abdülhamid’in ünlü şeyhülislamıdır.
12 mektup
B Aileden, dini çevrelerde nüfuzludur.
Kadı yetiştiren okuldan mezun olur. Zekidir.
Memuriyette hızla yükselir. Tüh.
olunca Türkiye’ye gönderilmiş. melun reisleri tepelenmedikçe kendilerinin iktidar
Meşrutiyeti yeniden ilan eden
Yıl 1919. İttihat ve mevkisine gelemeyeceklerini Zatı Şahane’nin
İttihatçılar onu kadro dışı bırakır.
Terakki’nin kanlısı Hürriyet onayına sunulan sözleşme hükümlerinin
Galata Kadı Müşavirliği’ne atarlar
ve İtilaf Partisi (HİP) egemen
konferansta savunulmasına imkân olmadığını...”
ama maaşını düşürerek İttihatçı
İstanbul’da. Said Molla,
karşıtıdır. İttihatçılar da onu sevmez.
SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ
HİP üyesi. Frew ve o, Kürt
Hapis cezası alır, sürgüne çevrilir.
Damadın şahane zata sunduğu sözleşme ne
Yükselme Cemiyeti üyesi Dr.
Amcası sağ olsun.
dağıtmak suretiyle görüş ayrılıkları yaratacaklar.”
ola ki? 12 Eylül 1919’da Damat Ferit ile İngiliz
Abdullah Cevdet’i de yanlarına
Said Molla’dır adı. Hem
ŞADUMAN HALICI
Demokrasi havarisi İngiltere, Türkler
gizli servis ajanları arasında yapılan sözleşmedir
alır, mayısın 20’sinde kurarlar
iktidarımızın hem muhalefetimizin
sadumankaragozhalici@gmail.com
demokrasinin gereği olan seçimi yapamasın diye
o. Bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını
derneklerini. “Anadolu’da
sahiplenmek istemediği isimdir. İngiliz
40 takla atıyor. Molla gibi andığı üç isim de
onaylar Damat. İstanbul’u padişahın, Boğazları
İngiliz mandasının gerekliliğini
Dostları Derneği’nin kurucularından
TBMM’nin “hain” listesine girecek 1924’te.
İngiltere’nin egemenliğine bırakır. Hilafet gücü
savunmak ve bunu gerçekleştirmeye çalışmaktır”
olduğunu bilmeyenler de öğrenmiştir bir günlük
4 Kasım 1919: “Kürt Teâli Cemiyeti’ndeki
İngiliz lehine kullanılacaktır. Damadın ısrarlı
gayeleri. Anadolu’ya özellikle din görevlisi ya da
atışmada. Din adamı kisvesine bürünmüş İngiliz
samimi dostlarımızla görüştüm. Verilen talimat
isteği de girer sözleşmeye: Milli Mücadele’yi
din görevlisi süsü verilmiş kişileri, eczacı, doktor
işbirlikçisidir.
bastırmak için İngiliz zabıta kuvvetleri dairesinde tertibat alacaklar. Arkadaşlar için
gibi sağlık bilgisi olanları gönderirler propaganda
Bu kimliğiyle onu tarihe tanıtan ise Mustafa
kullanılacaktır. İngiltere de karşılığında barış büyük bir tahsisatın mevcudiyetine ihtiyaç var.”
için. (Dönmez, s. 150 vd). Molla kolları sıvar,
Kemal’dir. Ele geçirilen 12 mektubunu
konferansında Osmanlı delegelerinin taleplerini Ödeme yapılır. Şeyh Eşref kendini mehdi ilan
para ganidir ya, dört bir yana dağıtır, görevler
kamuoyuna duyurur. Geleceğe ders olsun diye
destekleyecektir. (Akşin, s. 590–591). Oh, ne âlâ... eder, Alay Komutanı Binbaşı Nuri şehit edilir,
verir. Aldığı, dağıttığı paranın boşa gitmediğini
Nutuk’a da alır (Nutuk, s. 228–236). Mektuplar
18/19 Ekim 1919: “Ferit Paşa, Babıâli’ye Bayburt-Hart kana boyanır.
göstermek için de kaleme sarılır. Sahibine
nasıl ele geçirilir? Baş aktör Esat Paşa’dır.
verilecek notayı her dakika beklemektedir. Zât-ı
böbürlene böbürlene anlatır. Mustafa Kemal’in Rahip Frew’a yanıtı da
İstanbul’da Milli Kongre’yi düzenleyen göz
Şahane bu vaziyetten pek üzgündür. Bizim
11 Ekim 1919: “Verilen 2 bin lirayı mektupla olur. Önce bir din adamının uğraştığı
hekimidir kendisi. Bulgar Sadık onun adamıdır,
padişahların her şeye karşı zayıf olduklarını
Adapazarı’nda Hikmet Bey’e gönderdim. Birkaç
Mustafa da Bulgar Sadık’ın. Mustafa, para işleri kınar, sanki gerçeği bilmiyormuş gibi. Sonra
unutmayınız.”
gün sonra verimli neticelerini elde edeceğiz.”
karşılığı Molla’nın Cağaloğlu’nda bulunan evine balyoz gibi indirir sözünü: “Milletimiz, Said
İktidarda Ali Rıza Paşa hükümeti vardır.
sızar, mektupları kopyalar. Esat Paşa da Mustafa 20 Ekim: Bozkır’da ikinci kez başlayan ve
Molla’nın değil fakat gerçek vatanseverlerimizin
Damadın gözü, az önce silkelendiği başbakanlık
Kemal’e gönderir (Çavuşoğlu, s. 264). Mustafa Anzavur ile süren ayaklanmalar nasıl ateşlenmiş,
gözüyle görüldüğü takdirde, böyle planların artık
koltuğundadır. İngilizler “Gel otur” dediğinde
Kemal şöyle der Nutuk’ta: Müslüman Müslümana nasıl kırdırılmış, yanıtıdır
memleketimizde ve milletimiz üzerinde uygulama
koltuğa oturduğunun, “Kalk” dediğinde
“Bu mektupların suretlerinin alındığını hisseden aslında bu cümle: Parayla. “Çetelerimizin
alanı kalmadığı yargısına kolaylıkla varılabilir.”
kalktığının kanıtıdır bu cümleler.
Said Molla, Türkçe İstanbul gazetesinin 8 Kasım Adapazarı, Karacabey ve Şile’de Rumlara karşı
Said Molla mı? Damat Ferit beşinci kez koltuğa
24 Ekim 1919: “Sivas vakasını nasıl buldunuz?
1919 tarihli nüshasında bir tekzip yayımlanmış yapacakları tecavüz hareketlerini esas alarak,
oturunca o da ödülünü alır: Adliye nezareti
Biraz düzensiz ama yavaş yavaş düzelecek...”
olmasına rağmen gerçekler inkâr edilemez. Bu Kuvayı Milliye’nin asayişi ihlal ettiklerini ileri
müsteşarı olur. Yükümü nasıl tutarım çabasını
Kastettiği Ali Galip olayıdır. Sivas Kongresi’ni
mektupların örnekleri, Said Molla’nın evinden ve sürerek maksadın hızlandırılmasına çalışacağız.”
sürdürür. Gelecek yazımızda. Mutlu bayramlar.
basma görevi verilmiştir Ali Galip’e. Malatya’da
mektupların müsveddelerinin yazılı bulunduğu bir Saray, hükümetleri, gazetecileri Kuvayı
defterden aynen alınmıştır. Bu durum bir yana, Milliye’yi isyancı, zorba, eşkıya, haydut diye Binbaşı Nowill, Kürt Yükselme Cemiyeti üyesi
mektupların içindekiler, ülkede meydana gelen anıyor. Aynı zamanda onu öyle göstermek için Bedirhaniler ve Diyarbakırlı Cemilpaşazade
KAYNAKÇA
olaylar ve ayrıca ne oldukları ortaya çıkan bazı plan kuruyor ve uyguluyor. Bir taşla iki kuş: Ekrem’le elbirliği yapar. Sonuç mu? İngilizi,
- Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Kaynak Yayınları,
Türk milletinin Mustafa Kemal’in ordusunda yer Kürtçüsü, makam hırsıyla kör olanı yener Mustafa İstanbul, 2015.
şahıslarla tam bir uygunluk göstermektedir.”
- Cengiz Dönmez, İngiliz Muhibleri Cemiyeti, AAM
almasını önlemek ve “Kemaliler gayrimüslimleri Kemal.
Kime gönderilmiştir mektuplar? Robert
Yayını, Ankara, 1999.
katlediyor” propagandasıyla emperyalistleri 26 Ekim 1919: “Seçimleri geciktirmek ve
Frew, Rahip Fru, Albay Emiling... Pek çok
- Şeref Çavuşoğlu, “İttihat ve Terakki’nin Gizli Plânı”,
müdahaleye çağırmak. askıya almak için gerek Mustafa Sabri, gerek
ismi var onun. Asıl ismi mi? Bence kendisi de
Yakın Tarihimiz, C. I, S. 9, 26 Nisan 1962.
“Paşa Hazretleri, cevaben size teşekkür etmekle Hamdi ve Vasfi Efendilerle uzun uzadıya,
bilmiyor. İngiliz istihbaratı adına Hindistan’da
- Sina Akşin, İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele,
beraber, Kuvayı Milliye’nin Anadolu’da tamamen talimatınız dahilinde görüştüm. Rızalarını aldım.
yeraltı faaliyetleri yürüten adam. Politik entrika
C. I, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004.
konusunda o kadar uzman ki Hindistan tamam kök saldığını ve bir karşı hareket neticesi olarak Mahallelerde propagandalar başladı. Bol para - “İngiltere Himayesi”, Türkçe İstanbul, 20 Mayıs 1919.
KÖPRÜBAŞI