Katalog

13 NİSAN 2025 2 EDITÖRDEN elecekle ilgili konuşurken Biyofili: Insan doğayı umut ve G korku bize eşlik eder. Çünkü gelecek bilinmezdir. Umut ettiklerimiz hakkında “Ya olmazsa”, korkularımız için de “Ya olursa” diye neden sever? kaygı duyarız. Bu kişisel anlamda elbette olağandır. Ancak toplum psikolojisi açısından bu bilinmezlik kendi kendini büyüten bir korkuya dönüşebilir. Gençlerin sokaklarda hak arama mücadelesine etkin bir biçimde katılması hatta eylemlerin başını çekmesi tam da bu “kanıksanmış bilinmezlik duvarını” yıkmak veya en azından ardını görebilmek için aşındırmakta çok önemli bir adım oldu diye düşünüyorum. İnsanın Kimi zaman deneyimin gördüğünü genç doğa ile olan ilişkisi göremeyebilir. Bu coğrafyaya göre değişkenlik doğrudur ama kimi zaman deneyimin göremediğini gösteren veriler ortaya de genç görür. Çünkü koyabiliyor. o geleceğe daha yakındır, geçmişte kalan lkbaharın gelmesiyle toprak desteklediğini ortaya koyuyor. unsurlarına yönelik duygularını değerlendirdi. deneyimden de uzaktır. DAIRESEL uyandı, ağaçlar yeşerdi ve Ancak doğayla kurduğumuz bu Ardından bu veriler üzerinden biyofilik öğeler Korku duvarını FLORA sabahları kuş sesleri daha da kadim bağın bilimsel olarak ölçülebilir belirlenerek yapay zekâ destekli bir modelle analiz yıkmanın en önemli yoğunlaştı. Tüm bu hareketlilik duruma gelmesi hâlâ zorlu bir alan. edildi. Araştırma ile gökyüzü, ağaç, çim, bitki, aşaması da budur. İ sırf insan olmayan türlere değil Çünkü doğa dediğimiz şey dünyanın su yüzeyi, taş, insan ve hayvan gibi 25 biyofilik Deneyimsizliğin bir bizzat bizlerin de bedenine, zihnine ve her yerinde farklı görünüyor. Bir yerde kategori oluşturuldu. getiriye dönüşmesi ruhuna yansıyor. Hafif bir meltem ile sık yapraklı tropik orman, bir başka statüko yıkıcı bir etki GÖKLERE OLAN SEVGI kalbimiz ferahlıyor, bir ağaç gövdesine yerde kurak bir tundra, başka bir yerde yaratabilir. Bu durumla Sonuçlar oldukça dikkat çekici: Katılımcılar yaslandığımızda içimizde bir sakinlik okyanus kıyısı... Peki insanlar, bu aslında iş dünyasında da arasında kent, cinsiyet veya biyom fark etmeksizin beliriyor. İlkbahar ile gelen canlılık sık karşılaşılır. Kurumlar farklı doğa manzaralarında biyofiliyi en olumlu duyguyu gökyüzü uyandırdı. Buenos ve derin huzur hissi yalnızca güzel arası geçişlerde çalışan benzer biçimlerde mi hissediyorlar? AYÇA Aires’te neredeyse tüm katılımcılar gökyüzünü havaların etkisi mi yoksa doğayla pozisyonu aynı olsa Yoksa coğrafyaya, kültüre ve çevresel CEYLAN yüzde 99 oranında olumlu değerlendirdi. Onu, kurduğumuz çok daha eski bir ilişkinin bile kurumsal hedef deneyimlere göre bu bağ farklı şekillerde “ağaç” (sekiz kentten altısında yüzde 82 üzeri yankısı mı? İşte bu sorunun yanıtı farklılıkları ve yaşam mi kuruluyor? ayca_ceylan oranla), “çim” (özellikle Quebec’te), ve “bitki” “biyofili” kavramında saklı. koşulları, geçmiş DOĞA ALGIMIZ EVRENSEL MI? (Singapur’da) gibi yeşil öğeler izledi. Öte yandan Biyofili, kelime anlamıyla “yaşama deneyimleri kısıtlayıcı bir Tam da bu soruları temel alan doğası daha kurak olan Nairobi ve Dubai gibi duyulan sevgi” demek. Bu terim ilk engele dönüştürebilir. etkileyici bir araştırma olan “Doğayı hissetmek: kentlerde insanlar daha çok kara öğelerine ilgi olarak 1960’larda psikanalist, sosyolog ve filozof Ancak deneyimin Görsel yapay zekâ kullanarak küresel biyomlarda gösterdi. Nairobi’de ayrıca yaban hayatı ve insan getirdiği özgüven Erich Fromm tarafından ortaya atıldı. Ancak biyofili algılarını ölçmek” Nature dergisinde geçen varlığına karşı güçlü bir duygusal bağ raporlandı. güçlüdür ve etkisinden biyofili, yalnızca bireysel bir duygu olarak aylarda yayımlandı: Amsterdam’da ise su yüzeyleri en yüksek biyofili kurtulmak da epey kalmadı. 1984 yılında evrimsel biyolog Edward Bu çalışma, biyofiliye ilişkin bilimsel bilgiyi puanını aldı. zordur. Aslında geçmiş, O. Wilson’ın yayımladığı “Biophilia” adlı kitapla çağdaş teknolojilerle bir araya getirerek Bu da bize gösteriyor ki biyofili bir yönüyle geleceği kendine göre bilimsel ve evrimsel bir temel kazandı. Wilson, görsel yapay zekâ destekli bir ölçüm sistemini evrensel, bir yönüyle ise bulunduğumuz çevreyle biçimlendirmek ister biyofiliyi insanın doğayla kurduğu bağın biyolojik çünkü bu daha bilinirdir bir içgüdü olduğuna yönelik bir hipotez olarak kullanıyor. Amaç insanların doğa unsurlarını nasıl biçimleniyor. Bedenimiz doğayı tanıyor ama ve daha güvenli. Ancak tanımladı. Ona göre insan türü yüz binlerce yılını algıladıklarını, hangi doğal öğelerin daha fazla o tanışıklığın tonu, yaşadığımız coğrafyanın güven korku dağları olumlu duygu uyandırdığını ve bu algıların küresel dokusuyla biçimleniyor. Biyofilinin yapay doğada, diğer canlılarla iç içe geçirerek evrimleşti. üzerine inşa edilmişse ölçekte nasıl değiştiğini anlamak. Araştırma, sekiz zekâ aracılığıyla ölçülmesi, gelecekte kent Bu yüzden doğayla bağ kurmak bize iyi gelir, belki de yıkıp yeniden farklı kentte yaşayan toplam 400 kişiyle yapıldı: bizi iyileştirir. Çünkü bu bağ, en temel yaşam planlamalarında, kamusal alan tasarımlarında yapmak en iyisidir. deneyimlerimizdendir. Teori yalnızca romantik bir Trondheim (tundra), Amsterdam (ılıman orman), ve hatta dijital deneyimlerde bile doğayla daha Hepinize iyi pazarlar... doğa sevgisinden ibaret değil. Günümüzde yapılan Quebec City (iğne yapraklı orman), Singapur bilinçli ilişkiler kurmamıza yardımcı olabilir. pek çok bilimsel çalışmada, doğayla temasın (tropik orman), Barselona (Akdeniz iklimi), Ancak bugünden yapabileceğimiz çok daha basit stres seviyesini düşürdüğünü, bağışıklık sistemini Buenos Aires (otlak), Nairobi (savana) ve Dubai şeyler var. Bir ağacın altına oturup gökyüzünü DENIZ ÜLKÜTEKIN güçlendirdiğini, depresyon semptomlarını (çöl). Katılımcılar, bu kentlerde Google Street birkaç dakika izlemek ve umudu her zaman canlı deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr azalttığını ve hatta yaratıcı düşünmeyi View üzerinden alınmış görüntülere bakarak doğa tutmak! Reinhold ve Aydınlanma temellendirmenin yapıldığı yerdir. Reinhold’a için katkı sunmaktır. Oysa bu henüz Bugün bir Aydınlanma krizinin tam göre Tanrı’nın varlığı tartışmalarının başarılamamıştır. (**) ortasında yer alan ülkemiz için 18. yüzyıllardır bir sonuca erememesi bu gibi Filozoflar, insanlığın yaşadığı somut dertlere metafiziksel sorunların evrensel kanıtlardan ne odaklanmak yerine felsefe eylemlerini sırf yüzyıl Almanya’sında yaşanan felsefi kadar uzak olduğunun bir göstergesidir. (*) teorik bir etkinliğe indirgemişlerdir. tartışmalar bir yol gösterici olabilir. Reinhold’un filozoflara yaptığı eleştiriler INSAN AKLI VE BILINÇ Aydınlanma krizi bağlamında son derece 8. yüzyıl sonlarında Alman felsefesine Reinhold, var olan krizin aşılması için önemlidir. Ülkemizde de bir Aydınlanma yön veren kişinin K.L. öncelikli olarak insan aklının nitelikli krizi yaşanmaktadır. Kanaatimce bu krizin Reinhold olduğunu rahatlıkla bir inceleme altına alınması gerektiğini aşılmasının ön şartı Tanrı anlayışının tıpkı söyleyebiliriz. Reinhold, ve Kant’ın da bu gerekçeyle ölçütleri 18. yüzyıl Almanya’sında olduğu gibi 1 kendisinden önce düşüncelerini dikkate sunduğunu belirtir. Kant’ın filozoflarımızca ciddi bir eleştiriye tabi entelektüel çevrelere beyan eden felsefesinin yegâne açığı onun bir tutulmasıdır. Tanrı anlayışının kayda değer Kant’ın anlaşılmasına büyük bir katkı ilkeden hareketle açıklama yapamaması bir dönüşüme tabi tutulmadığı toplumlarda sunduğu gibi bu düşüncelerin Fichte, ve dolayısıyla sistematik bir birliğe Aydınlanmanın gerçeklemesi olanaklı Shelling ve Hegel’e aktarılmasında ve sahip olmamasıdır. değildir. dahası onların düşünsel söyleminin Kant, insan bilincinin yapısına ilişkin Felsefe eylemini ülkemizde AYŞE ACAR açığa çıkmasında rol alan en önemli daha önce yapılmamış düzeyde sarsıcı yaşayan, kendisine filozof/ isimdir. açıklamalarda bulunmuştur ancak felsefeci diyen her bireyin Felsefenin sistematik bir bilim bilincin ne olduğu Kant felsefesinde belirsizdir. yaşanan krizin aşılmasına olmasının ön şartının bu bilimin tek bir ilkeden Reinhold’un, Aydınlanma krizinin aşılması için katkı sunması yaşamsal türetilmesi gerektiğine yönelik açıklamaları, “Bir ilk ilkeden hareket edilmesi gerekir” dediği önem taşımaktadır. Felsefe Hegel’in “Tinin Fenomenolojisi” eserinin ortaya bu ilk ilke “bilinç” olarak karşımıza çıkar. yapmak, tarihte yaşamış çıkmasına aracı olacaktır. Reinhold, Kant’a Bilinç üzerine bir açıklama, aynı zamanda filozofların düşüncelerinde kadar geçen düşünce tarihinin genel olarak evrenin bir bütün olarak temellendirilmesine uzmanlaşmak veya eser düşüncenin birer uğrağı olduğunu ve bu sürecin dahası “Tanrı nedir” sorusuna yanıt çeviri faaliyeti değildir. tam bir bilinç açıklığına kadar süreceğini söyler. verilebilmesine olanak sağlayacaktır. 18. yüzyıl sonlarında Alman Aydınlanması Reinhold’un, Aydınlanma krizinin aşılmasına Kaynakça bir krizin içine düşmüştür. Bu krizin ilişkin yaptığı eleştirilerde filozoflara (*, **) Arslan Topakkaya, nedeni insan aklının özerkliğine yetkin yönelttiği uyarılar da son derece önemlidir. Erman Rutli, Kant’tan bir açıklama getirilememesi ve bu yüzden Filozofların akıl ile ilgili açıklamaları soyuttur. Hegel’e Alman İdealizmi, insanın Tanrı karşısındaki konumunun Soyutlamanın imgelere dönüştürülememesi, Fol Yayınları. açıklığa kavuşturulamamasıdır. Rienhold, dinin rasyonel temelinin kitleler tarafından Aydınlanmanın önündeki en büyük engelin anlaşılamamasına neden olmaktadır. Akıl Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık İmtiyaz Sahibi: ortodoks Tanrı anlayışı olduğunu düşünür. 13 NİSAN 2025 SAYI: 1827 denilen yeti filozofların elinde dünyayla AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul CUMHURİYET VAKFI adına Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: Tanrı’nın varlığına ilişkin gündeme getirilen n Yayın Koordinatörü ilişkisi olmayan boş bir bilgeliğe dönüşmüş ALEV COŞKUN reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 DENİZ ÜLKÜTEKİN kanıtlamalarda, Tanrı evrenin yaratıcısı ve Genel Yayın Yönetmeni durumdadır. Aydınlanmanın ana hedefi tüm Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve n Reklam Genel Müdürü Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. MİNE ESEN evrene yönelik yapılacak tüm açıklamalarda insanlığı kapsamak ve insanlığın gelişmesi EVSUN SİNEM ALKAN No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın BETÜL BERİŞE