Katalog

13 AĞUSTOS 2023 3 Nomofobi ve Üzülme... iki darbımesel Nomofobi yani durup dururken telefonunu kaybetme korkusu yaşayan Aynısından yaparız insanlar bana cepteki, defterdeki, sırttaki bilginin yetersizliğini anlattı. Bir dönemin hem etik hem de İçselleştirilmemiş bilgi sizi âlim yapmaz! bilimsel açıdan büyük tartışma Temmuz konusu olan klonlama bugünlerde 2023 tarihli bilimkurgu yapımlarında Cumhuriyet 23Gazetesi Pazar karşımıza çıkıyor. Peki Eki’nde Deniz Ülkütekin’in klonlamayla her derde deva olma Nomofobi adlı yazısını okudum. Yazı, daha önce düşü neden gözden düştü? üzerinde düşünmediğim bir konuyla tanıştırdı beni. Pro. Df r. Ülkütekin nomofobinin 21. iya henüz 28 yaşındaydı Üst Ün yüzyılda ortaya çıkan hastalık ama yaşadığı fırtınalı Dökmen türlerinden birisi olduğunu ilişki onu fazlasıyla söylüyordu, psikolog Sim yormuştu. Artık hiçbir Korçan konuyla ilgili görüşlerini paylaşmıştı. Mşeyden zevk almıyor, çıkış Nomofobi kavramı, çocukluğumda duyduğum, noktası bulamıyor ve her geçen gün içine ders çıkarılması için anlatılan iki eski hikâyeyi, kapanıyordu. Sonunda çözümü buldu. yani darbımeseli anımsattı bana. Önce kısaca Billy Bean adını verdiği Labrador cinsi nomofobiye değinelim. köpeği dili dışarıda onu seyrederken önce ona sonra hayata son kez gülümsedi ve Nomofobi yaşamına son verdi. Yanına uzanan Billy İngilizce “no mobile phobia” sözcüklerinin hüzünlü bakışlarla köpeğinizin klonu nasıl elde ediliyor? kısaltılmış şekli olan nomofobi, kişinin durup Miya’yı uğurladı. dururken cep telefonunu kaybetme korkusuna yaŞam Kızını kapılması anlamına geliyor. “Ya çalınırsa, ya kaybetmenin GÜnl ÜĞÜ ırmağa düşürürsem ben acısını yıllar geçse İnsan klonlamaya giden yolda önemli adımda ne yaparım?” Fiziksel de atamayan 2018’de Çin'den geldi. Zhong Zhong ve Hua Hua adı bir tehdit karşısında verilen iki makak maymunu bir ilki temsil ediyordu. Monni ondan kalan “korku” yaşarız. Örneğin son iz olan Billy’i sokakta bir köpek sahiplenmişti. havlayarak üzerinize Onunlayken adeta gelirse korkarsınız. Fakat kızıyla ilişki bazen fiziksel bir tehdit kuruyordu. Aradan olmadan da korku duygusu ömÜr 10 yıl geçmiş ve yaşarız, örneğin bir köpek köpek 13 yaşına tanyel fotoğrafı gördüğünüzde gelmişti. Artık veya sadece köpekleri daha hareketsiz düşündüğünüzde de korku ve cansızdı. hissedebilirsiniz. Artık bu Monni onun kaybını da kaldıramayacağını durumda korktuğunuzu düşündü. Duyduğu bazı haberler vardı. değil kaygılandığınızı Klonlama denilen bir işlemle aynı köpeğe söylemek gerekir. Kaygılar tekrar kavuşulabiliyordu. Araştırdı ve giderek belli fobilere ilgili merkezlere ulaştı. Bir süre sonra dönüşebilir. Adalar vapurunda Billy’den alınan doku örnekleri kullanılarak cep telefonunuzu denize neredeyse bir tek yumurta ikizi yaratılmıştı. düşürürseniz paniğe kapılmanız doğaldır. Ancak Klonlama için Monni 50 bin dolar civarında evinizde otururken “Ya telefonumun başına bir para ödemişti ama kızının anısını canlı iş gelirse” diye düşünüyorsanız kaygılandığınızı, tutabilmek için değmez miydi? nomofobiye kapıldığınızı söyleyebiliriz. Bu durum Klonlamanın temelinde, klonlanacak günlük yaşamınızı olumsuz yönde etkiliyorsa NAsıl bAşlAdı? canlıdan alınan doku hücrelerinde yer diğer fobi türlerinde olduğu gibi, bir psikoloğun, Genetik yapının keşfi sonrası bu alan DNA ayrıştırılıyor ve genetik psikolojik danışmanın veya bir psikiyatristin alandaki çalışmalar hızla arttı. Önce materyali çıkarılmış bir başka anne desteğine ihtiyaç duyabilirsiniz. Şimdilik Dünya hücre çekirdeklerimizdeki DNA adlı yumurta hücresiyle birleştiriliyordu. Sağlık Örgütü nomofobiyi bir hastalık olarak şifrelerimizi taşıyan yapılar tanımlandı Sonrasında döllenmiş olan bu yumurtanın tanımlamıyor. Gelecekte bu durum değişebilir. sonra da çözümlendi. Artık hangi genimizin (embriyo) taşıyıcı annede gelişme süreci saç rengimizi hangisinin boyumuzun iki dArbımesel tamamlanıyordu. Tabii ki süreç anlattığım uzunluğunu belirlediğine varan oranda İlkokul öğretmenlerimden Kadir Oğuz şu kolay değildi. Dolly, bir koyun klonu haritalamalar yapılabiliyordu. Üzücü hikâyeyi anlatmıştı: yaratmaya yönelik 276 girişim sonrası olan kısmı, geçmiş “Çölde bir kervanı durduran haramiler tüm ortaya çıkmıştı. Çok sayıda kuşaklardan aktarılan kıymetli eşyaları almaya başlamışlar. Kervanda boşa giden embriyo olmuştu. İlk klon hayvan Dolly’i kim unutabilir ki. hangi genetik hastalıklar bulunan bir âlim, elindeki kalınca defteri gösterip, Başka sorunlar da vardı. ki çalışmanın hem etik hem bilimsel ya da hastalık risklerine ‘Ben bir âlimim, param, altınlarım sizin olsun, Telomer denen yapılar bir eksiklikleri vardı. Hwang araştırmayı sahip olduğumuzla da ama lütfen bu deftere dokunmayın, benim bütün organizmanın kromozomlarının çevresindeki kadınlardan izinsiz topladığı yüzleşiyorduk. İnsan bilgim bu defterde’ demiş. Haramibaşı, ‘Ben cahil uçlarında düzenleme amaçlı yumurta hücreleriyle yapmıştı ve pek genetik yapısının bir adamım, sen âlimsin; seni kıskandım. Şimdi yer alır ve zamanla küçülürler. çok veri uydurmaydı. Makalelerini geri araştırılma süreci önce ben bu defteri yakacağım, sen de benim gibi cahil Belli bir süre sonra işlev çekmek zorunda kaldı ve itibar kaybına tek hücreli canlılardan olacaksın’ demiş ve defteri yakmış.” kaybı olur, hücre bölünemez, uğradı. Bir zamanlar “Kore’nin gururu” başlamıştı. Görece Bu meseldeki kıssadan hisse, “İçselleştirmediğin ölür ve biz buna “yaşlanma” unvanını taşıyan, yaptığı klonlamalarla idol karmaşık olan insan bilgiler seni âlim yapmaz” şeklindedir. Bu mesele deriz. Bir hayvanın yaşı, bu haline gelen, bir Afgan tazısı ile ilk köpek DNA yapısı tam benzeyen bir başka mesel var: Mevlana’nın, “Bir telomerlerin ve onlara bağlı anlaşılamamışken pek klonlamayı başaran isim bir anda gözden kitabı anlamadan okuyan, ezberleyen kişi, sırtına kromozomların kalitesi ve çok organizmanın düşmüştü. çuvalla kitap yüklenmiş eşeğe benzer” dediği uzunluğu ile doğrudan ilişkili genetik şifreleri Tüm bir insanı klon olarak yaratma fikri rivayet edilir. İşte cep telefonunu kaybetme korkusu olduğundan klonlanmış bir büyük açıklıkla ortaya gelişen tartışmalar nedeniyle günümüzde bana bu iki meseli hatırlattı. Cepteki, defterdeki, hayvan tam bir yaşam sürmekte konabilmişti. Hatta bazı çok yüksek sesle konuşulmuyor. Bilim sırttaki bilgi yeterince işlevsel değildir. zorluk çekebilir. Evet, Dolly Bir zamanlar “klonların canlıların DNA’larının kurgu filmleri ve kitapları ile bu alanı daha yeni doğmuştu ama kromozomları kralı” olarak anılan Dr. düşüNme becerisi elde edilip çoğaltılması baş sahiplenmiş gözüküyor. Artık insana ilişkin Hwang insan klonlama 6 yaşındaki bir koyundan alınmıştı. Bilginin nasıl işlenmesi gerektiği konusunda döndürücü bir hızla olmuştu. çabaları sonrası bazı önemli hücrelerin (kök hücre) elde Neticede hemcinslerine oranla kısa gözden düştü. Bloom’a ait altı basamaklı bir taksonomi var. Bu Öyle ki çoğu zaman yalnız edilerek çoğaltılması ve bazı hastalıkların yaşadı ve 6 yaşında öldü. basamaklar bilgi, kavrama, uygulama, analiz, bilimsel dergilerde yer alan tedavisinde kullanılması bilimin önde sentez ve değerlendirme basamaklarıdır. Cep iNsANd A düş kırıklığı araştırmalar 5 Temmuz gelen gündem konularından. Hayvanların telefonunuzdaki bilgiler, bu basamaklardan 1996’daki bir haberle tüm dünyada Bu tartışmalarda doğal olarak insan klonlanması ise sürüyor. Monni dışında birincisine girer. Bu bilgiler gereklidir ancak gündemi ele geçirdi. klonlama konusu da eksik olmuyordu. aralarında Barbara Streisand’ında olduğu yeterli değildir. Sizin bu bilgilerden yola çıkarak Bu konuda pek çok merkez bilimsel pek çok kişi klon köpeğine kavuştu. Türü dolly devrimi düşünme, akıl yürütme becerinizi geliştirmeniz, çalışma yaptı ancak tatmin edici bir sonuç kaybolan Kara Ayaklı Gelincik (Mustela Finn Dorset cinsi Dolly adı verilen örneğin analiz, sentez, değerlendirme yapabilmeniz alınamadı. Tam bir insan yapmak zor ve nigripes) gibi hayvanların klonlanarak koyun klon olarak üretilmiş ilk hayvandı. gereklidir. Kaybettiğimiz bir bilgiyi telafi edebiliriz etik açıdan tartışmalıydı ama yaşayan çoğaltılması ise durumun görece olumlu 1996’daki doğumu tartışmaları da ancak eğer düşünme becerimiz gelişmemişse, birine “yedek parça” deposu olabilecek taraflarından. Dr. Hwang ise ticari ağırlıklı beraberinde getirdi. Bazıları artan nüfus kaybolmamış bile olsa cebimizdeki, defterimizdeki bir canlı oluşturmak iyi niyetli kloncuların olsa da hâlâ klonlama işinde. Şimdilerde nedeniyle gıda üretiminin bu sayede bilgiler yeterince işimize yaramaz. önde gelen argümanıydı. Böylece pek Arap şeyhlerinin çöl yarışı şampiyonu karşılanabileceğini söylerken bazıları da Galiba pek çoğumuzda cep telefonumuzu çok hastalığa çare bulunabilecekti. develerini çoğaltıyor. hayvan haklarından çıkış yaparak önce kaybetme korkusu var, fakat aslında hepimizde Takvimler 2004’ü gösterdiğinde Seul olayın etik boyutlarının ortaya konmasını düşünme becerimizi geliştirememek, sorunlar Ulusal Üniversitesi’nden Hwang Woo-suk istiyordu. Bütün bu gürültü arasında karşısında akıl yürütememek endişesi bulunmalıdır. saygın bir dergide yayımladığı çalışmalarla klonlamanın nasıl yapıldığı arka plana Kişilerdeki düşünme becerisi eksikliği tüm ülkeler insan klonlaması konusunda müjdeyi Kaynakça itilmiş ve bundan sonra ne olabileceği için, özellikle demokratik oylamaların yapıldığı veriyordu. Çalışma didik didik incelenmeye W Ian. Cell Reprogram. 2018 Feb;20(1):1-3 konuşulur hale gelmişti. ülkeler için önemli bir tehlikedir. başladı. Ancak bir süre sonra görüldü Xu J. Reprod Biol Endocrinol. 2003; 1: 105. Ayrıca bir tehlike daha var, bu da kişinin zihninde yeterli bilgi olmadan fikir beyan etmesi, değerlendirme yaptığını sanmasıdır. Uğur Mumcu n Yayın Koordinatörü Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Baskı: İleri Basım Mat. Amb. İmtiyaz Sahibi: Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Reklam Tanıtım Yay. ve dENİz üLKüTEKİN bu durumu “Bilgisi yok ama fikri var” şeklinde CUMHURİYET VAKFI adına Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna n Sayfa Tasarım 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 tanımlamıştı. Böyle olması durumunda kişi, sadece ALEV COŞKUN EMİNE BİLGET 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 Bahçelievler İstanbul dağıtım: kendisine ezberletileni tekrarlar, sağlıklı akıl Sorumlu Müdür e-posta: reklam@cumhuriyet.com. Turkuvaz Dağıtım Pazarlama n Reklam Genel Müdürü tr Uets: 25999-15079-37611 A.Ş. Yaygın süreli yayın AsLAN YILdIz yürütemez, bir cep telefonuna bile ihtiyaç duymaz. EsRA BOzOK pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr otanyel@yahoo.com 13 AğUsTOs 2023 SAYI: 1741