Katalog

13 AĞUSTOS 2023 2 EditördEn amanın uzaydaki işleyişini göz yerli önüne alırsak gündelik Z yaşamlarımız epey kolaydır. Her anın bir başı ve sonu vardır. Düz bir çizgide ilerlememizi halklar sağlayan bu düzen bizi belli değişmezler içinde tutar, çok sayıda davranışımızı pek de düşünmeden, karşılığını bilerek gerçekleştirmemizi sağlar. Ancak fizik biliminde tehdit belli ölçüde ilerlediğinizde oldukça “basit” görünen bu yaşayışın oldukça karmaşık, anlamlandırılması biz insanlar için hâlâ çok güç olan bir uzay-zaman altında bilinmezinin küçücük bir yansıması olduğunu görürsünüz. Geçen çarşamba gezegenimizde Dünya Yerli HHH Halkları Günü olarak kutlandı. Ancak iklim Kara delikler, Planck sabitleri, parçacık fiziği, çift krizinde en az paya sahip olan bu kadim yarık deneyi gibi birbirini topluluklar kitlesel göçten yok olmaya kadar çok tamamlayan ve çelişen bir sayıda tehlikeyi en yakından hissedenler. sürü bilmediğimiz sayısız kavramın oluşturduğu yüksek bilgiyi anlamlandırmak için farklı topluluklar çeşitli DAir Es EL yöntemlere başvurdu. ünyamızın bu yıl için Olarak Yerli Gençler” Birleşmiş Milletler olayları gibi durumların sonuçlarından dolayı en FLor A bize sunduğu kaynakları tarafından organize edilen kutlamada üç fazla risk altında olanlardır. Başka bir tanımla iklim Bugün kadim bilgi olarak 2 Ağustos’ta tükettik. başlık öne çıkıyor: krizinden dolayı uzun süredir yaşadıkları toprakları, adlandırılan birçok eski O andan itibaren ne u İklim eylemi ve yeşil geçiş bağlamında geleneklerini, kendine yeten ekonomi modellerini öğretinin de günümüzün Dtüketiyorsak gelecek kendi kaderini tayin hakkını kullanmada kaybederek iklim göçmeni olmanın sınırında evreni anlamlandırma yıldan borçlanıyoruz. Ülkemiz için ise yerli gençlerin rolü üzerinden yerli halk yaşamaktadırlar. Birkaç örnekle açıklayayım: çalışmaları için kaynak limit aşım günü 22 Haziran’dı. Elbette topluluklarından edindikleri uzmanlık ve Birleşmiş Milletler verilerine göre Amazon’da, oluşturabileceği savları da deneyimleri paylaşımı. iklim değişikliğinin etkileri arasında ormansızlaşma kaynak tüketimi söz konusu olunca yine bizim geçmişle geleceği ve orman parçalanması yer alıyor ve sonuç olarak bu tüketimde herkesin eşit payı yok. u Adalet için seferberlik. birbirine bağlama çabamızın atmosfere daha fazla karbon salınarak küresel Küresel ölçekte dezavantajlı gruplar u Nesiller arası bağlantılar. AYÇA bir sonucu olarak ortaya ısınmanın daha da şiddetlenmesine katkı sağlanıyor. Dünya nüfusunun yüzde 5’ini oluşturan kaynakları daha az tüketmesine karşın CEYLAN çıkıyor. 2005’teki kuraklıklar Batı Amazon bölgesinde yerli halklar, konu ekosistem olunca iklim krizinin etkilerinden en ağır HHH yangınlara neden oldu ve yağmur ormanlarının küresel biyoçeşitliliğin yüzde 80’inini biçimde etkilenenler onlar oluyor. ayca_ceylan Biz basit, üzerine çok yerini savanlara bırakması nedeniyle bölgedeki korumaktadırlar. Ancak küresel olarak sera Durum böyle olunca dünyamızın yerli halkların geçim kaynakları üzerinde olumsuz da düşünmediğimiz, bir gazının salınımına en az katkıda bulunan koruyucularından olan yerli halkları her bir etki oluştu. Arktik bölgesindeki yerli halklar topluluklar olmalarına karşın yerli halklar çeşit “otomasyon” içinde an hatırlamak ve onların doğa ile olan ilişkilenme ise buzulların erimesinin Ren geyiklerinin iklim krizi sonucu oluşan küresel ısınma, kuraklık, yaşadığımız günlük biçimleri üzerine düşünmek gerekli. yaşamını olumsuz etkilemesi nedeniyle hem ormansızlaşma, yaşamlarımızı sürdürürken Birleşmiş Milletler’de 1994 yılında alınan bir geçim kaynaklarını hem de kültürel değerlerini aşırı karar sonucunda her yıl 9 Ağustos tarihi Uluslararası çevremizde olagelen ve hava kaybetmekteler. Dünya Yerli Halkları Günü olarak kutlanıyor. pek de algılayamadığımız Bu tarih, 1982’de Cenevre’de İnsan Haklarının hakikatin bir parçası dil dE kÜltÜr dE yok olacak Geliştirilmesi ve Korunması Alt Komisyonu’nun olduğunu bilmemiz epey Birçok yerli halk ikamet ettikleri ülkenin veya yerli halklar üzerine BM Çalışma ürkütücü. bölgenin resmi dilinden veya dillerinden farklı Grubu’nun ilk toplantısının Kim bilir, yaşamlarımıza bir dili de yaşatmakta ancak birçoğu da tarihini işaret ediyor. topraklarından çıkarılma veya başka bölgelere bir anlam kazandırma Her seferinde farklı taşınma nedeniyle dillerini kaybetmiş veya çabamız da belki bununla bir başlıkla yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. ilgilidir. Dünyadaki kutlanan 2100 yılına kadar 7 bin dünya dilinden 4 bini diğer tüm canlılar zaten günün bu yok olma tehlikesi altında. Biyoçeşitliliğe anlamlarını, amaçlarını yılki konusu muazzam katkıları olan yerli halklar küresel bulmuş biçimde yaşarken ülkemizin ölçekte yalnızca yüzde 5’lik bir nüfus çağdaş insanın anlam de içinden oluşturmalarına karşın dünya çapındaki arayışına yüklediği sonsuz geçtiği şu yoksulluğun yüzde 19’unu oluşturuyorlar. kutsiyet de bu yoksunluğun zor günlerde Geride bıraktığımız günlerde kutlanan bir yansıması olabilir. bizler için Uluslararası Dünya Yerli Halkları Günü Hepinize iyi pazarlar. de anlamlı: umuyorum bu kadim toplulukların yaşam “Kendi biçimlerinden doğayla nasıl daha uyumlu dEniz ÜlkÜtEkin Kaderini Tayin bir yaşamın mümkün olduğu anlamamız ve için Değişim bu konuda acil eylem planlarına geçmemize deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Temsilcileri aracı olur. Hacı Bektaş’ı anmak ve anlamak önündeki kelime “hace” mi olmalı yoksa “hacı” bu olunca Hünkâr’ı neden andığımızı pek dile getirdiği “yeniden yapılanma”dır. Yeniden Ortada insanlık ailesine sunulacak mı? “Hacegan” kelimesinden kaynaklı bir titr bilmediğimiz de ortaya çıkıyor. Yunus Emre, yapılanması gereken şey Hünkâr’ın düşünceleri evrensel bir değer var fakat ve anlamı “öğretmen” demek. “Hace” denmesi Kaygusuz Abdal, Nasreddin Hoca için de değildir çünkü bu düşünceler hâlâ evrensel daha doğru fakat halkın diline “hacı” kelimesi geçerli bu. ve yetkindir. Bu şu anlama gelmektedir: Hacı bu değeri insanlar nitelikli bir Bektaş’ın düşünceleri dünyanın herhangi yerleştiği için değiştirmeye zorlamanın bir alEvi-BEktaşilErE ElEştiri biçimde fark edemiyor. Geleneğin bir yerinde yaşayan insanın kolaylıkla anlamı var mı, emin değilim. Başta Hacı Bektaş olmak üzere Anadolu’yu içselleştireceği düşüncelerdir. Yeniden “Bektaş” isminin yanına “ı” eki konmalı mı, takipçileri tarafından Hacı Bektaş’ın mayalayan bu insanlarla neden sahici bir temas yapılanması gereken şey bu düşüncelerle olan konmamalı mı? Türkçe açısından dile getirdiği ilkeler ve değerler, kurulamıyor? Ortada insanlık ailesine ilişki biçimimizdir. Kendi ilişki biçimimizi konmasa iyi olur. Vilayetname sunulacak evrensel bir değer var fakat ifade edilme biçimi açısından Hünkâr’ın evrensel düşüncelerine karşın mutlak (Velayetname) Hacı bu değeri insanlar nitelikli bir biçimde zannediyoruz. Sorun buradadır. Bektaş’a ait mi, değil dondurulmuş bulunmaktadır. fark edemiyor. Sorun nerede? Alevi Bektaşi geleneği Anadolu’nun evrensel mi? Vilayetname’de Sorun geleneğin kendisinde insan yetiştirme evidir. Bu evi inşa edenler anlatılan mitosların değil onu yaşama ve aktarma cemi, on iki hizmeti ya da cemevini kutsalın er yıl ağustos ayında sekiz yüz yıldır biçimimizde. Alevi-Bektaşiliğin yerine ikame etmek için değil insanı beşerin Anadolu’yu mayalayan Hacı Bektaş sırf belirli çevrelerce (72 millete yerine ikame etmek için çaba göstermişlerdir. en seçkin öznelerin söylenceleri açılamadan) ritüel evreni içine Ritüeller gelenekle kurulan ilişki biçimleridir ve başında gelen Hacı olarak halkın sıkıştırılması temel sorunlardan kutsal olan biçimin kendisi değildir. HBektaş Veli’yi anıyoruz. dilinde olduğu, biridir. Geleneğin takipçileri Anma törenleri bittikten sonra diğer o halktan zaman pErspEktifi: tarafından Hacı Bektaş’ın dile tüm övünç duyduğumuz öznelere karakter olarak Yapıp etmelerimizin, davranışlarımızın getirdiği ilkeler ve değerler, yaptığımız gibi Hacı Bektaş’ın iş yaptığı ve genelde şimdiki sonuçlarına odaklanmış ifade edilme biçimi açısından sözlerini de özlü sözler klasörümüze yapmaya devam durumdayız. Bu davranışlar geleceği nasıl dondurulmuş bulunmaktadır. AYş E ACAr hemen kaldırıyoruz. O sözlere bazen ettiği bir hakikat iken etkiliyor farkında değiliz. Bir tür zaman gereksinim oluyor ve yıllık anma metnin kendisi Hacı yEnidEn yapılanma perspektifine gereksinimimiz var. Bilincimizi dönemini beklemeden klasörden lazım olanları Bektaş’a ola ki ait olmasa ne Hacı Bektaş’ın ve Bektaşiliğin gelecek davranışlarımızın şimdiki sonuçlarına çekip sosyal medyada kullanıyoruz elbette. olur! kuşaklara aktarılması için ciddi bir değişime odaklanmaktan çekip geleceğe uzatmalıyız. Bu Hacı Bektaş’a ilişkin bilgimiz entelektüel Bu ve benzeri tartışmaların hiçbiri Hacı gereksinim duyulduğu artık aşikârdır. başarılamazsa “72 milleti bir bilmeyen insan Bektaş’ı özne olarak tarih sahnesinde düzeyde bile üç beş cümle çevresinde dönüyor Kastettiğimiz şey elbette “Deridacı” anlamda değildir” cümlesini dilimiz bilse de kulaklarımız anmamıza neden olan şeyler değil. Durum ne yazık ki. Yıllardır durum bu. İsminin bir “yapı söküm” değil daha çok Habermas’ın asla duymamış olacaktır.