Katalog
                    Yayınlar
                
                - Anneler Günü
 - Atatürk Kitapları
 - Babalar Günü
 - Bilgisayar
 - Bilim Teknik
 - Cumhuriyet
 - Cumhuriyet 19 Mayıs
 - Cumhuriyet 23 Nisan
 - Cumhuriyet Akademi
 - Cumhuriyet Akdeniz
 - Cumhuriyet Alışveriş
 - Cumhuriyet Almanya
 - Cumhuriyet Anadolu
 - Cumhuriyet Ankara
 - Cumhuriyet Büyük Taaruz
 - Cumhuriyet Cumartesi
 - Cumhuriyet Çevre
 - Cumhuriyet Ege
 - Cumhuriyet Eğitim
 - Cumhuriyet Emlak
 - Cumhuriyet Enerji
 - Cumhuriyet Festival
 - Cumhuriyet Gezi
 - Cumhuriyet Gurme
 - Cumhuriyet Haftasonu
 - Cumhuriyet İzmir
 - Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
 - Cumhuriyet Marmara
 - Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
 - Cumhuriyet Oto
 - Cumhuriyet Özel Ekler
 - Cumhuriyet Pazar
 - Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
 - Cumhuriyet Sokak
 - Cumhuriyet Spor
 - Cumhuriyet Strateji
 - Cumhuriyet Tarım
 - Cumhuriyet Yılbaşı
 - Çerçeve Eki
 - Çocuk Kitap
 - Dergi Eki
 - Ekonomi Eki
 - Eskişehir
 - Evleniyoruz
 - Güney Dogu
 - Kitap Eki
 - Özel Ekler
 - Özel Okullar
 - Sevgililer Günü
 - Siyaset Eki
 - Sürdürülebilir yaşam
 - Turizm Eki
 - Yerel Yönetimler
 
                        Yıllar
                    
                    
                
                    Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
                    Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
                    Sayfayı Satın Almak İstiyorum
                
            
                26 ŞUBAT 2023
5
       
Telefon ekranından sürekli haber takibinin zararı olabilir
Felaket 
Kriz değil, 
kaydırmasına 
algı yönetimi
Deprem sonrasında yaşananlar siyasetin 
kirli yüzünü bir kez daha ortaya çıkardı.
dikkat edin!
lke gündeminde cumhurbaşkanlığı 
seçimleri vardı ki deprem 
felaketiyle bir anda gündem 
Ülkemizde yaşanan deprem gibi acı olaylar, uzun süre 
değişti. Felaket çok büyük. 
ÜDeprem bölgesindeki 11 ilimiz ve 
olumsuz haberleri okuyup izleme eğilimimizi artırıyor. 
10 milyonun üzerindeki nüfusumuz ne yazık 
Bir tür bağımlılığa dönüşme riski olan bu eylem, 
ki facianın kurbanı oldu. Resmi kaynakların 
felaket kaydırması olarak adlandırılıyor.
açıklamalarına göre on binlerce can kaybı 
var ve artmasından endişe ediliyor. Geride 
aşanan doğal afet 
kalan milyonlarca insan evsiz, barksız, 
ya da pandemi gibi 
yersiz, darmadağın. Buna karşın birileri hâlâ 
insanları sıklıkla üzüp 
oy peşinde. Böylesine korkunç bir faciayı 
Kendinize 
sinirlendirebilecek 
fırsata dönüştürme çabası akıl alır gibi değil. 
Ygelişmelerin yaşandığı 
Bu ilk kez olan bir şey de değil. Ülkede ne 
dönemlerde sosyal medyada 
zaman bu tür felaketler ve krizler ortaya çıksa 
uzun süre olumsuz haberleri 
süre belirleyin
hep aynı tabloyla karşı karşıya kalınıyor. 
okuma anlamına gelen felaket 
Hazırlıksızlık, duruma anında ve gereği gibi 
kaydırması (doomscrolling), ülkece 
zellikle anksiyete ve depresyon tanısı 
müdahale edememe, ardından da olay yerini 
zeynep 
yaşadığımız depremler sonrası 
almış kişilerin felaket kaydırmasından 
bir gösteri sahnesine dönüştürme çabası. 
Saçar
birçoğumuz için günlük akışımızda 
Öuzak durması gerekiyor. Bu eylemden 
Deprem bölgesinde, enkaz üzerinde “altı 
olmazsa olmaz bir eylem oldu. 
şu yöntemlerle kaçınmak mümkün:
kere daha deprem olsa bile 
-Gün içinde belirli saatleri sosyal medya ve Bireyler olarak gücümüzün sınırlı 
oyum yine falancaya” diye 
haber okumaya ayırın. Süre kullanımınızı olduğu bu gibi durumlarda felaket 
haykıranların olabildiği yerde 
kontrol eden çeşitli uygulamalardan 
kaydırması, bize anlık olarak bilgi 
bunun başka bir açıklaması 
yararlanabilirsiniz.
edinip denetimli hareket ettiğimiz 
yoktur herhalde. Aklın yerini 
u Tükettiğiniz içerikleri değiştirin. Sosyal 
hissini verse de sürekli bir hal 
akıldışılığın, sağduyunun 
medyada etkin olmayı sürdürmek istiyorsanız 
alınca ruh sağlığımız için tehlikeye 
yerini kör inancın, azmin 
ilgi alanlarınızla ilgili içerikleri takip 
dönüşebilir.
yerini hırsın aldığı bir yerde 
edebilirsiniz. Bu aynı zamanda kullandığınız 
Bu gibi anlarda kendimizi dış 
örgütlü ve sistemli bir kriz 
platformun algoritmasını da değiştirecek 
dünyadan yalıtılmış hissedip 
yönetiminden de söz etmek 
nazife 
ve olumlu içeriklerle karşılaşmanıza neden 
bir şekilde bağlantı kurmak ve 
mümkün olamıyor.  
olacaktır.
güngör
olaylara hâkim olmak için ekranı 
Sistemlerini oturtamamış 
u Felaket kaydırması yaptığınız anları fark 
kaydırarak olumsuz haberlere 
toplumların kaderi bu olsa 
edin. Bu anlarda nasıl hissettiğinizi anlamak 
maruz kalmayı sürdürebiliyoruz. 
gerek. Bir tarafta mevcut 
için birkaç dakikanızı ayırın. Kendinizi üzgün 
Olayları çarpıcı biçimde veren 
konumlarını korumaya çalışanlar, diğer tarafta 
ya da stresli hissediyorsanız ara vermeyi 
haberler, bir süre sonra bağımlılık 
o konuma gelmek isteyenler. Halk ise iki taraf 
deneyebilirsiniz.
Uyku ilacı 
yapabiliyor. Bu tür haberlerin daha 
arasındaki bitmez tükenmez söz düellosunun 
u Güncel bir olayın olası en kötü sonucuna 
çok okunduğunu bilen algoritmalar 
coşkulu seyircisi. Hizmet sunan olmayınca, 
odaklanan içeriklerde gerçekçi ve daha 
ilk seçenek 
ve bazı medya organları da 
az kötü olasılıklar olup olmadığını bekleyen de olmuyor. İş ve hizmet odaklı 
olumsuz içerikleri daha sık 
sorgulayın. bir anlayış oluşmayınca da performansın söz 
paylaşıma sokuyor. Ancak bizi 
u Sosyal medya akışınızda içerikleri 
ve söylem alanında gösterilmesi gerekiyor. 
olmamalı
saldırı ve tehlikelerden korumayı 
daha yavaş tüketin. 
Deprem faciasında kameralara görüntü verme 
deprem sonrası birçok kişi uyku sorunları yaşamaya 
amaç edinmiş beynimiz, gerçek 
u Yatmadan 2 saat önce sosyal 
yarışındakiler bunun somut örnekleri değil 
başladı. bunu çözmek için çareyi uyku ilaçlarında arayan 
tehlikelerle okuduğumuz haberler 
medya kullanmamayı deneyin.
midir? Onca can kaybı varken enkaz altında 
kişiler, ilerleyen zamanda olumsuz bilişsel etkilerle 
u Sanal dünyadan biraz uzaklaşıp arasındaki ayrımı yapamıyor. 
hayatta kalma mücadelesi verenlere karşın 
karşılaşabilir. yaşlıların beyin fonksiyonlarını etkileyen 
gerçek dünyaya dönebilirsiniz. Bu yüzden olumsuz haberlere 
enkazın üzerinde propaganda derdinde olanlara 
bu ilaçlar, bayılma ya da düşmeye sebep olabilir. Uyku 
Sevdiklerinizle vakit geçirebilir, 
sık maruz kaldıkça bedenimiz 
söylenecek fazla da söz yok aslında. Sözün 
sorunları günlük işlerinizi aksatıyor ve git gide kalıcı bir 
hobilerinizle uğraşabilir veya biraz 
sürekli tetikte kalıyor ve beynimiz 
bittiği yer çünkü. Öyle ya! Söz çok, çözüm yok.
egzersiz yapabilirsiniz. hâl alıyorsa uzmanlara başvurmayı düşünebilirsiniz.
adrenalin hormonu salgılamaya 
Ancak somut iş ve üretim pratiğine 
başlıyor.
dayanmayan söylemin sabun köpüğü etkisinden 
öteye gitmeyeceğini de belirtelim. Ayrıca 
Stre S ve ank Siyete
halkın yaşamına somut dokunuştan yoksun, 
Denetimde ve güvende 
yalnızca seyirlik niteliğindeki söylem ne kadar 
‘Uzaylı gibi hissettim’
hissetmek için sürekli haberleri 
ustalıkla inşa edilmiş olursa olsun, uzun vadeli 
takip etmek istesek de bunun uzun 
bir etki göstermez. Kaldı ki iş, hizmet ve üretim 
lkemizde yaşanan deprem zaten gece uyurken kaçırdıklarımı 
dönemde stres, anksiyete ya da 
dayanağından yoksun söylemin inşasında ne 
felaketini yurtdışından takip takip etmek için “doomscrolling” 
depresyon gibi sonuçları olabiliyor. 
gerçek anlamda bir ustalık ne de bir estetik 
ü etmek zorunda kalmak da yapıyordum bir de üstüne hem 
Üzücü ve yıpratıcı içeriklere maruz 
mümkün olabilir. Söyleyecek sözünüz de ancak 
zorlayıcı bir deneyim. kaliforniya’da Türkiye’dekilerin hem benim uyanık 
kaldığımız süre, günde bir ya 
yaşayan g ökçe Şencan, süreci olduğum anlarda olan yeni haberleri yaptığınız bir şey varsa olabilir.
da iki saati geçiyorsa bedenimiz 
ülkesinden uzakta deneyimlemenin de okumaya başlıyordum. bu 
yüksek seviyede kortizol üretmeye 
tiyatro oyunu
hissettiklerini şöyle anlattı: dönemde suçluluk duygusundan 
g ökçe Şencan başlıyor. Bu da baş ağrısı, 
Uzaktan takip etmek zorunda yemeğimi ve uykumu çok aksattım. İktidar ya da muhalefet, hiç fark etmez, eğer 
sindirim, uyku ve konsantrasyon 
kalıyorsun; ulaşamıyorsun, destek insanlar açken benim yemem suçmuş 
halkın yaşam koşullarını iyileştirmeye dönük 
sorunları gibi zorluklarla 
veremiyorsun. en fazla bağış toplamaya gibi geliyordu. “buradaki insanlar bu kadar 
somut projeleri yoksa tek çareleri kalıyor, halkı 
çalışıyorsun. zaman dilimleri farklı. insanların rahat yaşarken benim ülkemdeki insanlar karşılaşmamıza neden olabiliyor. 
din, etnisite, ırk, dil gibi soyut öğeler üzerinden 
orada toplumsal olarak deneyimlediği büyük neden aynı rahatlığı deneyimleyemiyor” 
Felaket kaydırması, tükenmişliğe 
inşa edilen söylem alanına çekerek etkilemek. 
bir travmanın dışında kalma ve olan bitene öfkesi var. buradaki insanları suçlamıyorum 
yol açabiliyor ve kendimizi 
Etkinin gücünün artırılması için de bu öğelerin 
yetişmeye çalışma… dışarı çıkınca birkaç ama Türkiye’de bundan sorumlu olan 
belirsiz, endişeli veya sıkıntılı 
duygu odaklı bir söyleme dönüştürülmesine 
gün tuhaf hissettim, insanların normal insanları suçluyorum, çok sinirliyim. g ünlük 
hissetmemize neden olabiliyor. 
gerek duyuluyor. İnsanlara, duygu dünyaları 
yaşamını sürdürmesini kavrayamıyordum. yaşamımda devam ediyorum, arkadaşlarımla 
Araştırmalara göre, bu duygular 
hedef alınarak ulaşılabilmesi için de söz 
kendimi yaşadığım yerde uzaylı gibi gülebiliyorum ama arka planda “bizim 
iştahımızı, motivasyonumuzu veya 
konusu öğeler üzerine kurulan siyasi söylemin 
hissediyordum. g erçeklikle aklımda olup buradakilerden neyimiz eksik? neden bu 
genellikle zevk aldığınız şeyleri 
olabildiğince ayrıştırıcı olmasına çalışılıyor. 
bitenler uyuşmadı, kopukluk oldu. ben rahatlığı yaşayamıyoruz?” duygusu hep var.
yapma arzumuzu da çalabiliyor.
Bu, bir tiyatro oyununda seyircinin dikkatinin 
canlı tutulması için drama öğelerinin etkili 
kullanılmasına benzer. Özellikle de çatışma, 
berrin karadeniz
nefret, kin, şiddet gibi duyguları hedef alan 
berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr
öğelerin kullanılması. Deprem felaketinde 
v Dayanışma perdede
de duygu dünyası üzerinden algı yönetme 
lkemizde yaşanan büyük depremzedelerle dayanışma için 
çabalarına sıklıkla rastlandı ne yazık ki.
deprem felaketiyle beraber oynanacak. Şubat ayı sonuna 
Kültür rotası
Medya da Soru Mlu
Üetkinliklerine ara veren ve kadar sahnelenecek oyunların 
Yalnızca siyasetçiler de değil, onların 
İhtiyaç Haritası uygulamasıyla gelirinin tamamı depremzedelere 
gösteri sahnelerine yardımcı oyuncu olarak 
yardım toplanan bir sahaya aktarılacak. Ayrıntılı program 
destek veren medyayı da unutmamak lazım. 
dönüşen DasDas’ta oyunlar DasDas’ın internet sitesinde. 
Enkaz altında can çekişen insanlardan görüntü 
almaya çalışan medya mensupları, depremzede 
v Seçici 
v Yarını Baştan Tanımlamak
çadırlarını lüks yaşam ortamları betimlemesiyle 
İletken
sunmaya çalışan muhabirler, yandaşı oldukları 
oğan Kuban’ın kaleme çözümleri topluma göstermenin 
politik aktörlere deprem felaketi üzerinden 
aldığı  Yarını Baştan aydınların sorumluluğunda 
mesaj verme gayreti içindeki gazeteciler de 
DTanımlamak’ta, “Türkiye olduğunu belirtiyor. Einstein’ın 
krizi fırsata çevirme çabasındalar. 
uygarca yaşanabilir bir ülke “Eğer bu dünyada yaşayacaksak 
Özetle bir toplumda üretim, çalışmak ve 
olarak nasıl ve ne kadar ayakta her şeye yeniden başlamak 
eni medya sanatı alanında çalışan sanatçıların 
hizmetin yerini söylem ve gösteriş almışsa, orada 
kalabilir” sorusuyla ülkenin gerekecek!” sözünü anımsatan 
son dönem eserlerini bir araya getiren “Seçici 
başka bir anlayış yerleşmeye başlamış demektir. 
dünü, bugünü ve yarını olgusal Kuban’ın, “Aydının savaşı 
Yİletken” sergisi, bedensel evrimin dijital 
Üretim ve hizmet temelinden yoksun, gösterişe 
bağlamda ele alınıyor. Kuban, buradan başlıyor” dediği kitabı, 
devrimle nasıl kesiştiğine odaklanıyor. Küratörlüğünü 
ve söyleme dayanan o anlayışın temelinde 
toplumda yerleşik hale gelmiş bilim, akıl ve sağlıklı toplumdan 
Sinan Eren Erk, yaratıcı direktörlüğünü ise Arda 
ahlaktan yoksunluk ve oportinizm var demektir. 
vurdumduymazlığa karşın, ne denli uzaklaşıldığını 
Yalkın üstlendiği sergi, Cocoon, Hamam ve fuaye 
Bu nedenle kriz dönemlerinde de asıl çaba krizi 
giderek uzaklaşılan çağdaş yaşam, gördüğümüz şu günlerde başucu 
alanlarında sanatseverler tarafından 12 Mart’a kadar 
yönetmek değil, algıyı yönetmek oluyor.
bilim ve teknolojinin önerdiği kitaplarınız listesine bir öneri. 
ücretsiz ziyaret edilebilecek.
            
    
