Katalog

3 ARALIK 2023 3 Atatürk’ü Türk milletinin kahramanı yapan özelliklerini işlemesini sağlayan, çağdaş eğitimdi Cahille sohbet ‘Dünya devi’ olmanın şart mı? Şarttır çünkü biz aydınların cahilleri eğitmesi gerekir, cahillerin bize ihtiyaçları vardır. Öğretmenler cahil yolu eğitimden geçer oldukları gerekçesiyle öğrencileriyle iletişimi kesselerdi halimiz nice olurdu? smanlı Devleti’nin Balkanlar’da slında kimin cahil, kimin aydın egemen olduğu ama olduğu konusu tartışmaya açıktır, egemenliğin sözde kaldığı görecelidir. Eğer kendinizi bir yıllar… Selanik doğusunda aydın olarak tanımlıyorsanız, OEge Denizi’ne uzanan üç A“cahil” sınıfına koyduğunuz yarımadadan biri Aynoroz. Henüz 30 yaşında, kişilerle sohbet etmeniz şart mıdır? Şarttır evliliği daha bir yılını doldurmamış genç bir çünkü biz aydınların cahilleri eğitmemiz adam Ali Rıza… Aynoroz’da gümrük kâtibi gerekir, cahillerin bize ihtiyaçları vardır. olarak işe başladığında yıl 1871. Kendisi Öğretmenler cahil oldukları gerekçesiyle gibi genç ve heyecanlı bir iş arkadaşı var, 15 aralık 1930, Gazi mustafa öğrencileriyle iletişimi kesselerdi halimiz kemal’in Darülfünun ziyareti Şemsi Efendi. nice olurdu? Aynı zamanda aydınların da Sohbetleri başkalarına ihtiyaçları vardır. Bir psikiyatrist ülkelerinin yürüyüşünde ilk adımdır Şemsi Efendi ve olmaktan kurtarırken Sakarya’da “Hattı ve romancı olan Prof. Dr. içinde okulu… müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır” Engin Geçtan bana aylarca bulunduğu ö İkinci adım Selanik Askeri Rüştiyesi’dir. diyerek zaferi hazırlarken ve Büyük Taarruz bir yere kapanarak roman koşullar. Özellikle iki öğretmeni onun yaşamında öncesinde Yakup Şevki Paşa komutasındaki yazmamamı, yazarken Selanik’in öne çıkar. İlki, matematik öğretmeni II. Ordu ile önce Yunanları yanıltıp kısa sürelerle de olsa dinler ve Üsküplü Yüzbaşı Mustafa Sabri’dir. O ardından bu orduyu dokuz gün boyunca insanlarla iletişim kurmamı, milletler ŞaDuman Halıcı Mustafa’yı yalnızca Mustafa Kemal yapmaz, emperyalistlerin ruhu bile duymadan asıl bir meslektaşımla, bir karması sadumankaragozhalici@gmail.com Mustafa’nın liderlik özelliklerinin ortaya cepheye yürütmeyi başarırken uygulamaya balıkçıyla, bir çöpçüyle yapısı içinde çıkarır. Gösterdiği saygı ile matematiği koyar. konuşmamı öğütlemişti. Avrupa’nın sevdirir ve Mustafa Kemal’in problem çözme Atatürk’ü, Türk milletinin bugün bile (Yukarıda “Biz aydınlar” Aydınlanmacı düşüncelerinin kol gezdiği Prof. Dr. yeteneğini geliştirmesinin öncüsü olur. önderi kılan niteliklerini işleyen çağdaş diyerek kendimi aydın siyasal ve toplumsal ortamı. Bu ortamda Üst Ün Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin eğitim kurumları ve bu kurumlardaki sınıfına koydum. Bu konuda eğitimin geleceği, Türklerin eğitim Bey ise ona yalnızca Fransızca nitelikli, vatan sevgisiyle görevini yapan ölçüt kişim eşim Prof. Dr. Dökmen alanına yatırım yapmaktaki ve yabancı dil sevgisini öğretmenlerdir. Atatürk’ün milliyetçiliği, Zehra Dökmen’dir, bir çekingenlikleri… Şemsi Efendi aşılamaz. Baskıcı rejime demokrasi ve özgürlük bilinci, laik devlet ve süre önce ona aydın olup Selanik’te yeni açılan yabancı boyun eğmeme anlayışı onunla toplum anlayışı, sömürü düzenine ruhunda olmadığımı sorduğumda “Evet artık aydın okulda Türkçe öğretmenliği gelişir. Vatan sevgisinin, duyduğu isyan aldığı eğitimin ürünüdür. sayılırsın” dedi.) de yapıyor. Sonra iki dostun Türk kültürünün değerini Atatürk, çağdışı eğitim anlayışını Yıllar önce bir televizyon programında yolları ayrılıyor. Ali Rıza kavramasının yolunu açar. benimseyen okulları ve öğretmenleri de sunucuya, “Hocam” dediğimde bana, Efendi kâtiplik görevine Nakiyüddin Bey ile tanıdığı deneyimlemiş geleceği kurarken onlardan “Estağfurullah, siz benim hocamsınız” demişti. önce Papazköprüsü sonra Namık Kemal’in şiirini İnönü çıkardığı dersleri de unutmamıştır. Örneğin Ben de ona, “Sanırım ben bütün Türkiye’nin Çayağzı’nda devam ediyor. Muharebeleri’nin en çetin Fatma Molla Kadın Mektebi’ndeki hüsnühat hocasıyım ancak bütün Türkiye de benim Şemsi Efendi kendi adıyla günlerinde değiştirip “Vatanın öğretmeni Çopur Hafız Emin ilk örneğidir. hocamdır” karşılığını vermiştim. Bu tavır bir anılacak okulu yaşama bağrına düşman dayasın Mustafa yerde oturamaz. Dersi ayakta tevazu değil, gerçeğin ifadesidir. geçiriyor. Selanik’te Sabri hançerini. Bulunur kurtaracak dinlemeye başlar. Hafız Emin oturmasını Paşa Caddesi’ndeki Çarşamba Vezir ile keçi çobanı bahtı kara maderini” diyerek “emreder”. Mustafa, dizlerinin tutulduğunu Dergâhı adlı tekkenin Rivayete göre bir zamanlar ülkenin birinde milletvekillerine seslenmesi o söyleyerek oturmayı reddeder. Hoca ile Şemsi efendi karşısındaki küçücük tek katlı bir padişah vezirini bir konuda ikna edememiş. gün filizlenen vatan sevgisinin öğrenci arasında süren atışmayı izleyen diğer bina… Değerli bir devlet adamı olan bu veziri idam sonucudur. “Atatürk” öğrenciler de cesaret bulup ayağa kalkar. O ettirmek istemediği için de ona işkence ederek olduğunda 1936-1937 kışında gün yaşananlar Mustafa’nın ilk eylemi ve muStafa’nın okulu… ikna etmeye karar vermiş. Eziyet olsun diye Dolmabahçe Sarayı’nda kendi el yazısıyla arkadaşlarını liderliğinde birleştirdiği ilk Ali Rıza Efendi’nin gözünden sakındığı veziri bir keçi çobanıyla birlikte aynı odaya Türk çocuklarının Türkçe ile matematiği zaferi olur. oğlunu bu okulda okutmak istemesinin hapsettirmiş. Tabii ki vezir bu çobanla iletişim anlayıp sevmesi için geometri kitabını Kaymak Hafız’ı hepiniz duymuşsunuzdur. nedenleri yıllar öncesinde Aynoroz’daki kurmamış. Ancak birkaç gün sonra çoban durup yazacaktır. Mustafa’nın Askeri Rüştiye’den önce kısa sohbetlere, Şemsi Efendi’nin çağdaş dururken ağlamaya başlamış. Bunun üzerine Sonra Manastır Askeri Lisesi’nde kitabet süre devam ettiği Mülkiye Rüştiyesi’ndeki eğitim anlayışına ve biricik oğlunu çağdaş vezir ona niçin ağladığını sormuş. Çoban ise öğretmeni Mehmet Asım Efendi’yi tanır. Arapça öğretmeni. Dayaklarıyla ünlüdür. düşüncelerle yoğurmak isteyen baba “Beyim senin keçi sakalın var, yüzüne bakınca Mustafa Kemal şiirden, edebiyattan keyif Mustafa Kemal de “bütün vücudu kan içinde yüreğine dayanıyor. Şemsi Efendi’nin okulu keçilerimi özledim, o yüzden ağlıyorum” alan bir gençtir. Ömer Naci’nin de etkisiyle kalacak” dayağı ile tanışmıştır. Yıllar sonra dönemindeki Müslüman okullarından çok diye karşılık vermiş. Bu görgüsüz açıklama bu alanda fazla yoğunlaşınca Mehmet anılarını anlatırken karşı karşıya kaldığı bu farklı. Dershanelerinde öğretmen masası var. üzerine vezir muhafızlara, “Çıkarın beni bu Asım devreye girer. Onun iyi bir asker deneyimleri çağdışı olarak niteleyecektir. Sıralarda oturan Müslüman çocuklar ilk kez odadan, padişah ne isterse yapacağım” demiş. olacağını görmüştür, liderlik yolunu çizer. Bu nedenle Türk ordusu Eskişehir önlerinde karatahta, tebeşir ve silgiyi tanıyor. Okuma Bu hikâyedeki kıssadan hisse, akıllı, bilgili Tarih öğretmeni Önyüzbaşı (kolağası) imha tehdidi altındayken Eğitim Kongresi’ne yazmayı kendileri için hazırlanmış levhalarla bir kişinin bir cahille iletişim kuramayacağı Mehmet Tevfik Bey de ufkunu açar. Fransız katılmaktan, kadın-erkek ayırımı yapan öğreniyor. Ders aralarında jimnastik şeklindedir. Çoban patavatsızlık etmiştir. Ancak İhtilali’nin getirdiği milliyetçilik, laiklik eğitim bakanını uyarmaktan kendisini alamaz. yapılması, pencerelerin açılarak sınıfların olaya bir de şu açıdan bakabiliriz: anlayışını, Avrupa’daki düşünce akımlarını Bu nedenle askeri zaferin ardından asıl havalandırılması öğrencilerin evlerine de Eğer vezir tenezzül edip çobanla konuşsaydı onunla kavrar Mustafa Kemal. Türk Tarih savaşın “cehaletle savaş” olduğuna işaret taşıyacağı deneyimler olmuş. Eğitim, gözlem ondan çok şey öğrenebilirdi. Örneğin köylünün Tezi, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, eder. Bu nedenle Türk milletini cehaletin ve inceleme gezileriyle okul dışına taşmış. sıkıntılarından haberdar olabilirdi veya keçilerin uluslararası tarih ve dil kurultayları edindiği pençesinden çekip çıkaracak devrimleri Mustafa gerek araç gereç, gerekse koyunlar gibi durgun su içmediklerini, akan deneyimin uygulamaya geçmesi gelecek yapacak, başöğretmen olarak yeni Türk uygulanan pedagoji ve öğretim yöntemleriyle, suları tercih ettiklerini öğrenebilirdi. Bir kuşaklara aktarımı olacaktır. alfabesini öğretmek için karatahta başına çağdaş bir dünyaya Şemsi Efendi Okulu’nda çobanla iletişim kurmayı beceremeyen kişi Ardından Harp Okulu, Harp Akademisi geçer, Refet Angın gibi gençleri öğretmen adım atar. Yenilikçi, özgürlükçü ve dinde ülkeyi nasıl yönetebilir? yılları gelir. Fransızca öğretmeni Necip olmaya özendirir, ziyaret ettiği okullarda bağnazlığa karşı ilk düşüncelerini, okuma Günümüz aydınları cahil olarak tanımladıkları Asım, talim öğretmeni Rahmi Paşa, eski öğretmeni oturtup dersi ayakta izleyerek sevgisinin temelini bu okulda kazanır. kişilerle sohbeti kesmemelidirler, daha da Osmanlı seferleri öğretmeni Ahmet Muhtar öğretmenlere duyduğu saygıyı gösterir. Mustafa’nın Mustafa Kemal’e, Mustafa önemlisi onlardan umudu kesmemelidirler. Paşa, Napolyon savaşlarını öğrendiği Refik 21. yüzyılda Türkiye Cumhuriyeti’nin Kemal’in Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e Bir aydın, “Ben cahillerden umudumu kestim” Bey, yüksek matematik dünyada varlığını duyurması Atatürk’ün yol dediğinde aslında kendisinden, öğretme öğretmeni Macit Bey, göstericiliğiyle benimsenecek eğitim anlayışı, gücünden umudunu kesmiş demektir. tabiye öğretmeni Nuri bu anlayışla yetişen öğretmenler ve onların Bey askeri konularda yetiştireceği aklı ve bilimi rehber edinen Ömer Seyfettin Ve hademe donanımlı olmasını gençlerle olacaktır. Atatürk milliyetçiliğinin Kabataş Lisesi’nde öğretmenlik yapan Ömer sağlar. O bu donanımı gereği de budur. Seyfettin’in diline pelesenk etmiş sürekli, Kütahya-Eskişehir “İlim başka irfan başka, âlim başka arif başka” Muharebeleri’nde orduyu diyormuş. Arkadaşları giderek sıkılayazmışlar. Kaynak: Ali Güler, Askeri Öğrenci Mustafa Sakarya Nehri’nin O yıllar Birinci Dünya Savaşı yılları, ekmek Kemal’in Notları doğusuna çekerek yok karneyle, şeker ise hiç yok, Osmanlı’da şeker Zekeriya Türkmen, Mustafa Kemal Paşa fabrikası yok, Avrupa’dan ithal ediliyor. O günlerde Ömer Seyfettin öğretmenler odasına girip arkadaşlarına, “Avrupa’dan bir tren şeker geliyormuş” diye müjde verir. Onun İttihatçılarla yakın olduğunu bilen öğretmenler bu gizli habere inanırlar ve sevinirler. O sırada Galeati Yayıncılık odaya okuması yazması olmayan ser hademe (baş hademe) girer. Ömer Seyfettin aynı haberi YENİ YENİ ona verince “İnanma hocam, bu savaş yıllarında Alman’ın şekeri olsa kendisi yer” der. Ömer Seyfettin sevinçle arkadaşlarına, “Bakın, sizler âlimsiniz verdiğim habere inandınız, ser hadememiz ise âlim değil ariftir, irfan sahibidir, inanmadı” der. Kıssadan hisse, bize benzemeyenleri hakir görmemeliyiz. İmtiyaz Sahibi: 3 ARALIK 2023 SAYI: 1756 n Yayın Koordinatörü KARGO DAHİL 175 ¨ KARGO DAHİL 175 ¨ CUMHURİYET VAKFI adına dENİz üLKüTEKİN 2 KİTAP, KARGO DAHİL 350 ¨ YERİNE ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET MİNE EsEN ¨ n Reklam Genel Müdürü 325 Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr EsRA BOzOK AsLAN YILdIz Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın +90 539 669 60 69 Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 k Pr ÜBaŞı