Katalog

22 ocak 2023 4 den kişi asla üst kısım- 2025’te 7 trilyon dolarlık bir hacme Dünya ‘wellness’ diyor, bizim içinse tanıdık bir kavram larda yer alan bir toplu- yaŞam erişeceği öngörülen wellness (esenlik) ma ait olma ya da este- Günlü Ğü tik duygularını geliştir- sektörü eski öğretilerle yeni teknolojik me gibi durumları önce- yaklaşımları bir araya getirirken liklendiremez. TÜİK’in 2021 yılındaki Ge- tartışmaların da odağında yer alıyor. esen kalın... lir ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre ül- senlik durumu ya da küresel tanımlama- kemizde okuryazar ol- sıyla “wellness” kavramı gündemde sıkça mayanların yüzde 24.1’i, yer alıyor. Küresel Wellness Enstitüsü’nün yükseköğretim mezun- (Global Wellness Institute) 2022 yılına ait Ömür larının ise yüzde 2.5’i Eyayımladığı verilere göre 4.4 trilyon dolar Tanyel yoksul sınıfında yer alır- değerinde olan wellness sektörünün 2025’te 7 trilyon ken bu grupların well- dolara erişeceği öngörülüyor. Rapora göre 2020’de ness gibi kavramları ön- Türkiye 34.6 milyar dolar ile Avrupa’nın en büyük celemesini bekleyeme- 9. wellness pazarını oluşturdu. yiz. Ancak dünyada bu kavramlar henüz konuşul- mazken bu coğrafyada çoktan insanlara esenlik sağ- Kendisi es Ki, ismi yeni laya yönelik girişimler başlamıştı bile. Sağlıklı yaşam fikirlerinin özgün kaynakları- nın izleri binlerce yıl öncesinde bulunabilir. Gele- esenli K bu coğrafyada başladı neksel kültürler günümüzde sofistike kabul edilen Dünyada benzeri yokken bu coğrafyayı wellness kavra- İlki Selçuklu döneminde olmak üzere Türk-İslam sağlık anlayışlarına sahipti. Bunlara örnek ola- mıyla tanıştıran Darüşşifalarda uygun makamlarda ça-lı medeniyetinde hayır kurumu olarak kurulan ve rak Hindistan’ın ayurvedası ve geleneksel Çin tıb- nan müzik aracılığı ile esenlik sağlanmaya çalışılırdı. hastaların ücretsiz tedavi gördüğü merkezler var- bı verilebilir. Bunlar bir hastalığı tedavi etmek dı- dı. Burada aynı zamanda pratik ve gözleme dayalı şında onların önlenmesine odaklandılar. Sonuç- ye yönelik girişimler de yıl boyunca gündemde yer yeni esenli K a Kımları tıp eğitimi yapılırdı. Merkezlere “Darüşşifa” denir- ta kavramın bütüncül isimlendirilmesi içinde bu- alacaktır. İklimi korumaya yönelik çabalar, fosil ya- Wellness bir yandan yaşamdan haz alabilmeyi di. “Dar” kapı anlamına, “şifa” ise iyileşme anlamı- lunduğumuz yüzyılda meydana geldi. Burada da kıtların azaltılması, gıda sarfiyatının önlenmesi bu amaçlarken diğer taraftan kişinin sağlığını sürdürü- na gelmektedir. Günümüzde Avrupa ve Amerika’da tıbbi istatistik anlamında öncü isimlerden olan ve bağlamda öne çıkan konular. Tabii ki geçen yılı göz lebilir şekilde korumayı yeni yollarla göstermekte- yaygınlaşan wellness merkezlerinin atası rolünde iş- wellness hareketinin babası kabul edilen Halbert önüne getirdiğimizde bir yanda çevresel hassasiyet, dir. Bu haliyle wellness’in, alışkanlıkların değişti- lev görmekteydiler. Burada sadece hastalar değil L.Dunn ile karşılaşıyoruz. sera gazı ve fosil yakıtların zararları derken bir yan- rildiği ve yeni davranışların öğrenildiği bir yaşam yardıma gereksinimi olan tüm insanlar kabul edilir dan da medeniyet beşiği olarak kendini tanımlayan konsepti olduğu da söylenebilir. Küresel Wellness ve musikiden beslenmeye kadar bütüncül bir yakla- etimoloji K KöKenleri Avrupa’nın ortasında kronikleşmeye giden bir Enstitüsü, bu açıdan 2023 yılı için bazı trendlere şımla esenlik amaçlanırdı. Bir örneği müze olarak Dunn, esenliği tanımlarken Dünya Sağlık Örgütü’nün savaşın tüm bu hasassiyetleri umursamaksı- dikkat çekmektedir. Sağlık, bu başlıklardan en önde hizmet veren Edirne Sultan II. Beyazıt Darüşşifası sağlık tarifine uygunluğunu göz önünde bulundurur. zın devam etmesi yüzyılın önemli psiko- gelenidir. Burada tedavi edici değil, koruyucu yak- dışında coğrafyamıza yayılmış onlarca merkez yüz- Sonuçta esenlik, “Fiziksel ve psikolojik iyilik duru- loglarından Harold Maslow’u ve onun laşımların ön planda olduğu açıktır. Teknolojinin yıllar boyunca hizmet vermişti. munu geliştirmeyi sürdürme çabası için bir yaşam sü- teorisini hatırlamamızı sağlamıştır. gelişimi ile gelen VR (Virtual Reality) gibi kav- recidir” şeklinde açıklanmıştır. Yine 1961 yılında ya- Her Keseye uygun iyileşme ramlar da yerini almaya başlamaktadır. yımlanan “High Level Wellness” adlı öncü kitabında önceli Kler Nüfus yapısındaki değişimler ve bireysel sağ- da “wellness” kelimesi literatürde ilk olarak kullan- baş Ka olabilir savaşın ortasında iyili K! lık alanında artan genel harcamalar göz önüne alın- mış ve “kişinin potansiyelini en üst düzeye çıkar- Maslow’un ihtiyaçlar hiye- Bireysel esenlik içeren hareket, yaşam dığında bireylerin hastalıklar kapıyı çalmadan ön- maya odaklı, bütünleşik bir işleyiş yöntemi” olarak rarşisi, bireylerin ve toplumun tarzı, zihni dinç tutma gibi kavramla- ce daha iyi yaşamaya yönelik arayışları devam ede- tanımlamıştır. Sonraki yıllarda kapsam genişletil- evrensel gereksinimlerinin sı- rın dışında tüm gezegeni iyileştirme- cektir. Olayın ticari boyutları başta sağlık turizmi miş ve insanın fiziksel, manevi, psikolojik, ralamasını yansıtır. Ana çı- olarak gelişirken her bütçeye yönelik wellness seçe- sosyal, duygusal kış noktası bireyin zaru- neklerinin de artacağı belirgin. İnsanoğlunun uzun ve entelektüel bo- riyetlerini farkında ol- ve kaliteli yaşama arzusu devam ettikçe işin hem bi- yutlarının tutarlı maksızın önceliklen- limsel hem maddi boyutları gündemimizi daha faz- ve dengeli gelişi- dirmesidir. Buna gö- la işgal edecektir. Artık eski konuşma dilimizde kal- mini destekleye- re bir piramit ola- mış wellnes çağrıştıran bir veda cümlesi ile bitire- cek bir yaşam bi- rak canlandırılan lim yazımızı: Esen kalın sayın okurlar... çimi olarak nite- akışta en temel- lendirilmiştir. İyi de yer alan olma anlamında- yeme, içme, ki well-being ve barınma Kaynakça: fiziksel yapıda- gerçek- Özlem GÜRSOY, Halise Dilek SEVİN, (2021), OPUS ki sağlığa karşılık Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 42, leşme- gelen fitness keli- 2021, 5444 – 5479 Dunn “wellness” kav- https://globalwellnes- melerinin birleş- maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşi- ramını ilk kez ortaya sinstitute.org/industry- tirilmesinden olu- sine göre wellness kavramı daha atarken milyarlık bir research/2022-global- henüz fizyolojik ihtiyaç gerçek- şan yapay bir söz- endüstrinin de te- wellness-economy-country- leştirme seviyesindeki insanlara melini atmış oldu. cüktür. çok uzak gözüküyor… rankings/ Son yıllarda daha sık görülmeye başlanan çölyak hastalığının yarattığı zorlu yaşam koşullarıyla ilgili ilk elden bir deneyim paylaşımı Glütensiz bir yaşam ya zorunluysa? Köfte yasak, mercimek çorbasına un katıyorlar, ay çekirdeği tuz MErci MEKt EN yapışsın diye işleniyor... İşte Selin Güneş’in glütensiz yaşamın LAvAş zorluklarından bir şefe dönüşme öyküsü. çinde bir parça un bulunan akılınıza ge- u Aşçılık eğitimi almaktan kendi fırını- lebilecek tüm yiyecekleri yaşamınızdan nızı açmaya uzanan bir yol yürümüşsü- malzemeler: çıkarmak zorunda olduğunuzu, yoksa nüz. Hatta ünlü şef Hazer Amani’nin mut- u 1 su bardağı soluğu hastanede alacağınızı düşünün. fağında çalışmışsınız. Çölyakın getirdikleri mercimek İGlüten hassasiyetiyle de karıştırılan an- diyebilir miyiz bu duruma? u ½ su cak çok daha katı bir beslenme şekli gerektiren Çölyak mı getirdi yoksa ben mi çölyağı ora- bardağı su otoimmün bir hastalık çölyak. Nova ya taşıdım orası biraz gri. Ama çöl- u isteğe Kitap’tan çıkan “Glütensiz Olama- yak olmasaydım profesyonel aşçı- bağlı tuz ve yacak Kadar İyi!” kitabında son dö- lık dünyasına girmek için o kadar baharat nemde adını sıkça duyduğumuz glü- çaba sarf etmezdim sanırım. Hobi tensiz beslenmenin zorluğunu anla- olarak workshop’lara katılan, evi- tan çölyaklı şef Selin Güneş’ten ya- nin şefi olarak kalırdım. şamı kolaylaştıracak ipuçlarını aldık. u “Glütensizse lezzetsizdir” yapılışı: u Nasıl öğrendiniz çölyak has- algısı hakkında ne düşünüyor- 1 su bardağı tası olduğunuzu? sunuz? mercimeği 4 Çocukluğumdan bu yana cid- “Glütensiz Olamayacak Kadar saat önceden Berrin di ishal problemim vardı ama ilaç İyi!” sloganı tam da buna tepki suda bekletin. Kara Deniz olarak doğdu. Glütenin sanılanın kullanınca geçiyordu, gelişim bo- Bekleyen zukluğum da yoktu. O yüzden aksine lezzetle ilgisi yok. Ama ha- mercimekleri mura harika bir doku ve esneklik “bünyesi hassas” diye düşünül- süzüp el katıyor. Glütensiz hamurla çalış- müştü. 17 yaşımda vücudum da if- mikserine mak zor. O yüzden lezzet yerine görüntüyü las etti, ishal atağı hiçbir şekilde geçmiyor- alın. ½ su tutturmaya çalışıyorlar. Paketli ürünlerin ta- du, bir haftada 10 kilo verdim, aşırı yorgun- bardağı su dı kötü ama iyi yapılmış bir glütensiz pizza- luk ve halsizlik takip etti. O zaman başlayan ve seçtiğiniz yı glütenlisinden ayıramazsınız lezzet olarak. iki aylık bir süreçte teşhis alabildim. baharatları Yıllarca pastacılık yaptım, kimse pastaların da ekleyerek u Neleri tüketemiyorsunuz? glütensiz olduğuna inanamadı. Glüten yoksa pürüzsüz Glütenin ana kaynağı buğday, çavdar ve eksik, çirkin olacak gibi bir algı var. Oysaki kıvam arpada da bulunan bir protein. Dolayısıyla doğru ve kaliteli malzemeyle, glüten olma- alana kadar unlu mamüller başta, bunlarla temas etmiş ması çok fark etmez. mikserde ründe olduğu gibi çalışma saatleri çok uzun tüm gıdalar yasak. Köftenin içinde ekmek nanlara neler önerirsiniz? çekin. ‘evde dişil, işyerinde eril’ ve değişken. Dolayısıyla ülkemizdeki sos- olduğu için yasak mesela, mercimek çor- Glütensiz ürünler piyasaya ilk düştükle- yapışmaz bir yal ve kültürel normları düşündüğümüzde basına kıvam vermesi için konulan bir ka- ri andan beri hep çok pahalıydılar. İlk ürün- u “Mutfak dediğimiz; evde dişil, işye- tavaya kepçe kadın şef özel hayatıyla iş hayatı arasında şık un yüzünden lokantalarda çorba içmek ler ithaldi, pahalıydı. Yerli üretimdeyse hem rindeyse eril bir alan” diyorsunuz kitabı- yardımıyla seçim yapmak zorunda kalıyor. Çocuk has- yasak, pirinç glütensiz ama pilavın içinde hammaddeler pahalı hem yeni ve ayrı üretim nızda. Evde yemek yapması “görev” olan döküp krep talansa, düşse. işyerinden izin alıp giden- şehriye varsa o da yasak. Hiç aklınıza gel- tesisleri kurulması gerekiyor. Son dönem pa- gibi iki kadınları ve çoğu erkek olan şefi, aşçıyı ler hep kadınlar. Ev işleri ve aile içi sorum- meyecek, özünde glütensiz gıdalar işlenir- halılığı zaten işi inanılmaz boyutlara taşıdı. tarafını da düşününce o kadar yerinde bir tespit ki... luluklarda hâlâ tüm “görev” kadınların gibi ken glütenlendiği için yasak olabiliyor. Ay Marketlerdeki paketli ürünleri uyguna alma- pişirin. içine Kadınlar profesyonel mutfakta kendilerine algılandığı için özel hayatla profesyonel ha- çekirdeği misal, tuz yapışsın diye kavru- nın bir yolu yok. Ama zaten temel beslenme dilediğiniz neden yer bulamıyor sizce? yat arasında kalan kadınlar dezavantajlı olu- malzemeleri lurken içine un atıyorlar, o yüzden bakkal- paketli gıdalarla değil de doğal gıdalarla sağ- Günümüzde harika kadın şefler var ama yor. Tamamen sosyolojik bir mesele. ekleyip dan çekirdek alıp çitlememiz de yasak. Bu lanmalı. Sebzeler, meyveler, baklagiller, pro- hâlâ erkekler kadar isimlerini duymuyoruz. sararak servis ürünlerin glütensiz olanlarını seçmemiz, u Son dönemde yaşanan pahalılıktan tein grubu, çiğ kuruyemişler hepsi glütensiz. Piyasada bir erkek şef baskınlığı var. Pro- edin. sürekli etiket okuyup restoranlarda “İçinde glütensiz ürünler de nasibini alıyor. Bunlardan dengeli bir beslenme hem sağlık fesyonel mutfak fiziksel anlamda zorlayı- ne var” diye sormamız gerekiyor. cı bir alan. Aynı zamanda tüm servis sektö- Diyetine uygun ürün bulmakta zorla- hem bütçe açısından daha iyi olacaktır. otanyel@yahoo.com