Katalog

22 ocak 2023 3 Tekstilden kozmetiğe, temizlik ürünlerinden mutfak gereçlerine kadar Rol, oyun, , birçok alanda var olan sonsuz kimyasallar (PFAS), ABD’nin New York eyaletinde metavörs yasaklandı. Şimdi sıra bizde. Oyun ile rol arasında yakın ilişki vardır, bir oyunun oynanabilmesi için oyuncuların çeşitli rollere girmeleri gerekir. Geleceğin oyun alanlarında da bu değişmeyecek. u yazının temel amacı me- oynadığı bu oyun saatlerce sürer. Üni- tavörsün gelecek yaşantı- versitelerde FRP kulüpleri vardı. Bu mızdaki yerini ve/veya bi- noktaya kadar güzel ancak bu oyuna zim gelecekte metavörs genelde hafta sonları katılan gençler- Bdünyasındaki yerimizi tar- den bazıları oyunda başarısız olduk- tışmaktır. Öncelikle konunun tarih- larında, yenildiklerinde pazartesinden sel arka planını görebilmek için psi- itibaren kendilerini gayet mutsuz, ezil- Dayanıklı ve leke tutmaz ürünlerdeki tehlike, tahmin ettiğimizden fazla kolojideki oyun, rol kavramlarına ve miş hissetmeye başladılar hatta bazı- FRP’ye değineceğim. (Başlıktaki me- ları öz kıyıma yöneldi. Niçin? Oyun tavörs kelimesi metaverse anlamında- bittiğinde oyundaki rollerinden çıka- dır. Ülkemizdeki yayınlarda kelime madıkları, bu rolü günlük yaşamlarına “metaverse” olarak kullanılıyor. Ben- bulaştırdıkları için. ce bu yanlıştır çünkü başka dillerden Önemli bir ruhsal sağaltım tekni- DAir EsEL sonsuz kelime alabiliriz ancak bu kelimele- ği olan psikodramayı bu konuda özel FLor A rin Türkçemizin kurallarıyla yazılması eğitimi olan psikologlar, psikiyatrist- gerekir. Bir dilin bir başka dilden ke- ler, psikolojik danışmanlar yönetir. lime almasında sakınca yoktur ancak Psikodramadaki oyunlarda, bir başo- kural alması o dilin ölümünü hızlandı- yuncu, bir de onun seçtiği yardımcı oyuncular rol alır. Diyelim ki bir yar- rır. Bu düşünceyle ve Ziya Gökalp’ın kimyasala “Türkçeleşmiş Türkçedir” dımcı oyuncu başoyuncu- nun geçmişte sevdiği kişi görüşünden de yola çıka- rak “metaverse” değil “meta- rolünü, bir başka yardımcı oyuncu ise kızdığı kişi rolü- vörs” yazmak istiyorum.) AYÇA nü üstlenmiştir. Oyunun bi- Rol ve oyun CEYLAN timinde yönetici, rolü kü- Geçen yüzyılın ilk yarısın- çük ya da büyük olsun tüm son verin da Avrupa’da iki önemli ku- yardımcı oyuncuların belir- ramsal yaklaşım ortaya çık- li bir rutinle rolden çıkmala- nsanız ya, elbette giyiniyoruz ve sürüp sürüştü- olumsuz etkisi aşıları daha az etki eder hale getirmesidir. tı.* Bunlardan birisi, bir psi- rını sağlamalıdır. Yardımcı rüyoruz -seviyesi çok da önemli değil- özgüven- Araştırma, kanında yüksek seviyede PFAS’ın olan bireyle- Pro F. Dr. kiyatrist olan Moreno’nun oyuncular yüzlerindeki ha- li bir şekilde topluluğun içine dahil olup sosyal- rin COVID-19’da daha şiddetli bir hastalık seyiriyle karşı- Üst ÜN sosyometri yaklaşımıydı. yali maskeleri çıkarıyormuş leşmek amacındayız. Özünde her birimiz beğenil- laşmış olduklarını da savunuyor. Dö KmEN (Sosyometri kapsamındaki gibi yaparak “Oyundaki an- İmek, değer görmek ve sevilmek istiyoruz. Tam da en tanınmış teknik psikodra- ne rolümü, kardeş rolümü Çıkmayan rujlar zehir saÇıyor bu nedenlerden moda ve kozmetik dünyası insanlar için madır.)** Diğer yaklaşım ise bir tarih- bırakıyorum” derler. Böylece oyun- PFAS’ın moda ve kozmetikteki sürecine geri dönecek binbir vaatle dolu. Açıkçası özgün benliğimizi tanımlar- çi ve düşünür olan Huizinga’nın oyun daki rollerini dış dünyaya taşımaz- olursam ilk olarak suya dayanıklı ve leke tutmaz tanım- ken giysilerden ve kozmetikten destek almakta bir sa- kuramıdır.*** lar. Gözlediğim ve işittiğim kadarıyla larına dikkat etmeniz gerektiğini söylemek isterim. Oku- kınca yok. “Peki, sorun ne” derseniz sorun satın aldığı- Sosyometrinin kurucusu olan FRP’de insanlar oyundaki rollerinden duğum birçok araştırma uzun süre dayanan makyaj ge- mız ürünlerin içeriği ve üreticiden son kullanıcıya ulaş- Moreno’ya göre önce rol vardı, rol kurtulmadan günlük yaşamlarına dö- reçlerinin tehlikesini ortaya koyuyor. Başka bir tanımla ma aşamalarında yaşam evimiz dünyaya olan etkileri. “ben”den çıkmamıştır, ben “rol”den nüyorlardı. Bazılarının yoğun üzüntü “kolayca çıkmayan ruj, kolay akmayan maskara...” gibi 1940’ların sonlarından beri tekstilden mutfak gereçleri- çıkmıştır, toplumdaki hemen her şey yaşamasının, öz kıyıma yönelmesinin sloganlarına karşı tüketiciyi uyarıyor da diyebilirim. Ay- ne, temizlik gereçlerinden kozmetik sektörüne kadar bir- insan rollerinin ürünüdür. Genel tanı- nedeni bence buydu. O yüzden geç- nı zamanda organik ve doğal diye tanımlanan bazı koz- çok endüstride hammadde olarak kullanılan perfloroalkil- mıyla rol, belli bir statüdeki kişiden mişte FRP yönetenlere yazılı ve sözlü metik ürünlerinde de aynı sorun devam ediyor. PFAS ler ve polifloroalkiller (PFAS) bileşikleri ise kırmızı liste- beklenen davranışlardır. Moreno dı- olarak oyun bitiminde tüm oyuncuları içeren rujunuzu yaladığınızda veya PFAS içeren maska- mize almamız gereken maddeler arasında. “Sonsuz kim- şında da rol kavramı pek çok araştır- rollerinden çıkarmalarını söylemiştim. ranız gözyaşı kanallarına yakın deri bölgesinden kolay- yasallar” olarak adlandıran PFAS’ın insan ve çevre sağlı- macı tarafından ele alınmıştır, sosyal Basit bir rolden çıkma rutini oyuncu- ca emilip, bedeninize karışıyor. Kaldı ki suyla çıkarılan ğı üzerindeki olumsuz etkileri oldukça fazla. 2022 Şubat psikolojide yüzün üzerinde rol tanımı ların hayal ile gerçeği karıştırmaları- makyajda ise PFAS atık su ile denizlere karışıp birçok ayında IPEN ve Arnika tarafından yayımlanan bir araştır- vardır. Ancak rol kuramı sosyometri- nın önüne geçebilir. canlının biyoçeşitliliğini de ortadan kaldırıyor. Kötü ha- maya göre, PFAS’ın doğurganlık, fetal gelişim, tiroid hor- nin ve psikodramanın temel taşı nite- ber PFAS’a insan kanında ve anne sütünde rastlandı bile. mon fonksiyonu bozukluğu gibi bir dizi olumsuz sağlık Metva ö Rs liğindedir. Bizler rollerimizle var olu- Modada ise işler yine aynı karmaşıklıkta. durumuyla ilişkili olduğu gösterilmiştir. PFAS’ın bir diğer İnsanların hayal ile gerçeği karıştır- ruz; örneğin anne, çocuk, müşteri, me- maları riskinin bulunduğu bir başka mur, amir benzeri rollerimiz, büyük çağdaş oyun alanı ise FRP’nin çok ge- ölçüde hem bizim nasıl davranacağı- lişmiş bir şekli olan metavörstür. Me- mızı hem de başkalarının bize nasıl tavörste yapabileceklerinizden biri- davranacaklarını belirler. Bilinçlenin, si de kurgulanmış bir dünyada belli bir Huizinga, 1933’te “Oyuncu insan rol alıp yaşayabilmenizdir; orada sanal (homo ludens)” kavramını ortaya at- çiftlikler, şirketler, hatta erkekseniz tı. (Oyun kavramı Türk kültürü kap- samında Metin And’ın Oyun ve Bü- bir harem kurabilirsiniz. Tüm teknolo- jik yeniliklerin artıları, eksileri vardır. bilinçlendirin gü adlı eserinde de ele alınmıştır.) Huizinga’ya göre önce oyun vardı, Çok keyifli ve işlevsel olan metavör- sün bazı sakıncaları olması da kaçınıl- oyun kültürlerin ürünü değildir, kül- daha çok farkında olarak taleple- eki ne yapacağız mazdır. Metavörsün hayal dünyasında türler oyunun ürünüdür, örneğin hu- dört bir yanımız rimizi kanun koyuculara ve mar- iflas eden bir kişi, eğer rolden çıkma- kuk sistemleri, takas, ticaret, sanat, bi- kalara iletebiliriz. Emin olun mar- PFAS ile sarılmış Evinizdeki temizlik gereçleri sonsuz yı beceremezse gerçek dünyadaki FRP lim, tüm resmi törenler, borsa, şans “Pbir durumdayken?” kalar onları satın alanlar olmadan kimyasal içeriyor olabilir. mağduru gibi bunalıma düşebilir. oyunları, folklor oyun kökenli toplum- ekonomik sürdürülebilirliğini de- diyorsanız, tabii iklim ve çevre Metavörsün büyüsüne kapılan ki- sal etkinliklerdir. konularında her ne kadar yeri gel- vam ettiremeyeceği için de tüke- şilerin giderek anlık hazlarla yetin- Bence oyun ile rol arasında yakın ticinin geri dönüşleri dikkate alı- diğinde olumsuz haberler alsak da meleri, hayal ile gerçeği karıştırmala- ilişki vardır, bir oyunun oynanabilme- önemli olan olumsuz olanı olum- yor. Siz de bir ürünü satın alırken rı, insan ilişkilerinde ve empati kur- si için oyuncuların çeşitli rollere gir- içeriğinde PFAS olup olmadığı- luya çevirecek bir davranış biçi- mada sıkıntı yaşamaları mümkündür. meleri gerekmektedir. Yayınlarından mini hep beraber oluşturabilmek- nı ufak bir internet araştırmasıyla Bu tehlike ülkemizdeki psikologlar ta- anlaşıldığı kadarıyla Moreno ve Hui- bulabilirsiniz. Eğer bulamadıysa- tir. Bu nedenle olan biteni el ver- rafından da ifade edilmeye başlandı. zinga aynı yıllarda yaşamış olmalarına diğince takip etmek, araştırmak nız o markaya e-posta yollamak- **** Kanımca insanlar günlük yaşam- rağmen birbirlerinin eserlerini okuma- ve bu konudaki isteklerimizi dile tan hiç çekinmeyin. Hatta sevdik- da cadı, canavar, karakoncolos, aynı mışlardı ve galiba onlarla benzer ko- getirmek önemli. Şöyle bir örnek lerinizle olan WhatsApp grupları- anda iki ayrı yerde birden huzur ede- nuları inceleyen sosyal psikologlar da verecek olursam: Birçok ülke gibi na bir de PFAS’sız markalar gru- bilen temiz yüzlü aksakallılar benzeri onların çalışmalarını yeterince okuma- ABD’de PFAS konusu bir süredir bu ekleyin derim. Çünkü her biri- gözlenemeyen şeylere zaten inanmak- mışlardı.* Kanımca bu durum internet gündemdeydi. Ve iyi haber; geç- miz gereksinimlerimiz doğrultu- tadırlar, dizilerde ölen kahramanlar öncesi çağın bir sorunuydu, günümüz- insan kanı ve anne sütünde de tiğimiz günlerde ABD’nin New sunda satın alma davranışı sergi- için helva pişirmekte, ölüm ilanı ver- de internet büyük ve etkili bir oyun sonsuz kimyasallara rastlandı. York eyaleti PFAS’ın 2023 itiba- leyen canlılarız. Bütünsel sağlığı- mektedir. Bir vatandaşımız oğlunu öl- olarak ortaya çıktığı için artık böylesi- rıyla tekstil ürünlerinde yer alma- mız ve dünyamızın sağlığı için bi- dürten Kanuni için savcılığa suç duyu- ne kopukluklar yaşanmamaktadır. yacağını duyuran bir yasa yayım- linçli seçimler yapmak dileğiyle. rusunda bulunmuştu. Bu kişiler bir de Çocuk oyunları eğlendirme ve gele- ladı. Bizler de kendi ülkemizde metavörsün hayal dünyasına girmeye ceğe hazırlama işlevine sahiptir. An- iklim okuryazarlığını geliştirdikçe ayca_ceylan başladıklarında gerçek yaşamdan iyi- cak üst düzeydeki birtakım toplumsal ce kopacaklardır. oyunlar bu kadar masum değildir, ör- neğin borsa veya kumar kişilerin kalp- * Dökmen, Ü. (1995). Sosyomet- ten ölmelerine, ticarette iflas etmek ri ve Psikodrama, İstanbul: Remzi Ki- ise öz kıyıma yol açabilir. YENİ YENİ tabevi. FRP ** Moreno, J. L. (1963). Sosyomet- FRP (Fantasy Role Playing) bir çağ- rinin Temelleri, (çev. N. Ş. Kösemi- daş oyundur, oyuna katılanlar bir ha- hal), İstanbul: İstanbul Yayınevi, Kozmetik sektöründeki pek çok ürün yal dünyasında, kurgusal bir olayda- (orijinal eserin yayımı 1953). sonsuz kimyasal içeriyor. ki, kurgusal karakterleri canlandırırlar. *** Huizinga, J. (1995) Homo Lu- FRP pahalı oyuncaklarla da oynanabi- dens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üze- lir, oyuncaksız da. “Oyunun efendisi” rine Bir Deneme, çev. M. A. Kılıçbay, adı verilen bir kişi oyunu yönetir, rol İstanbul: Ayrıntı Yayınları, (orijinal dağıtımı yapar. Söz gelişi bir oyuncu eserin yayımı, 1938). **** Gür, E. N. (2022). cadı rolünü, bir diğeri ise kaleyi savu- nan prens rolünü üstlenebilir. Öğren- Metaverse’de bir denetleme mekaniz- ması olmalı, Yeşilay, 1060, 60-63. cilerinin veya meslek sahibi gençlerin KARGO DAHİL 100 TL KARGO DAHİL 60 TL 2 KİTAP, KARGO DAHİL 160 TL YERİNE İmtiyaz Sahibi: TL Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. n Yayın Koordinatörü 22 OCAK 2022 SAYI: 1715 149 CUMHURİYET VAKFI adına Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 DENİZ ÜLKÜTEKİN (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yok olmayan kimyasal atıkları su TUNCAY MOLLAVEİSOĞLU Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul +90 539 669 60 69 n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür kaynaklarına karışıyor. Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr ESRA BOZOK www.galeatyaynev.com galeatyaynclk gletyaynclk galeat2017 ÖZGÜR SOYER frp