Katalog

Dijital göçebe sayıları 4 Dünya genelinde sayıları 35 milyonu aşıyor 4 Yaş ortalamaları 30 4 Yüzde 49 ’u kadın, yüzde 51’i erkek 4 Yoğun olarak bulundukları ülkeler sırasıyla ABD, Portekiz, Almanya ve Brezilya 4 28 ülke altı ay ve üzerinde dijital göçebelik vizesi veriyor 4 Dijital göçebelerin ekonomiye katkısı 787 milyar dolar. 3 TEMMUZ 2022 6 Gençlerin meslek seçimi Bugün pek çoğu gelecek kaygısı yaşayan gençler, başarılı ve mutlu olacakları mesleklerin seçimlerini nasıl yapmalılar? ençlerin rumla çok karşılaş- meslek se- tım: 18 tercih yapan çimini kim bir genç diyelim ki Gyapmalı? Bu sadece hukuk fakül- soruya verilecek do- telerini yazmış. Ba- ğal cevap elbette ki zı anneler, babalar bu Dünya “Gençlerin kendileri listeye bakıp, “Ev- yapmalı” şeklinde ol- ladım listen tekdüze senin evin malıdır. Ancak çeşitli olmuş, araya birkaç nedenlerden ötürü ül- farklı bölüm yaz da Dijital göçebeliği evden çalışmadan ayı- PROF. DR. kemizin gençleri bü- biraz çeşit olsun” di- ran en temel fark, sürekli hareket halin- yük çoğunlukla mes- yorlardı. Bu mantık- ÜSTÜN de olmak, bir yere bağlanıp kalmamak. leklerini özgürce seçe- sız bir öneridir; ter- DÖKMEN Örneğin İstanbul’dan, ABD’nin bir ken- miyorlar. Söz konusu cih listesi meyve ta- nedenleri iki ana grup- bağı değildir ki erik- tinde evi olan birine, “Burayı deneyim- ta toplayabiliriz. Bunlardan birin- lerin yanına iki de şeftali koymak lemek ister misin” diye sorup iletişime cisi ülkenin ekonomik şartları ve gereksin. Listelerini çeşitlendir- geçen dijital göçebeler, bir yandan kalkınmışlık düzeyi, diğeri ise ai- mek için araya hukuk dışı bölüm- işini devam ettirirken bir yandan lelerdeki bağımlı çocuk yetiştir- ler yazan bazı gençler, kazara bu da farklı yerleri keşfetme me düzenidir. hesapta olmayan bölümleri ka- imkânı yakalıyor. zandıklarında derin bir pişmanlık ÜLKE ŞARTLARI yaşarlardı. Bir ülke ekonomik açıdan geliş- Aslında bağımlı çocuklar yetiş- tirmek, yalnızca annelerin hatalı bir mişse kişi başına düşen gelir dü- tavrı değildir, kadınların ezilmişlik- zeyi o ülkedeki insanların insan- Uzaktan çalışmayla tanışan beyaz yakalılar artık gezerek çalışmak istiyor leriyle de yakından ilişkilidir. Ülke- ca yaşamaları ve kendilerini ge- min belli yörelerinde oğullarını kas- liştirmeleri için yeterliyse, o ülke- nin insanları büyük ihtimalle gele- tederek annelerin, “Amaan, okudu gitti, bana ne faydası var; keşke ço- cek kaygısı duymazlar ve istedik- ban olaydı da yanımda olaydı” de- leri mesleklere yönelebilirler. Eğer diklerini duymuşsunuzdur. Kadın bir ülkenin şartları insanlarını eko- kendisini ne kadar yalnız ve çare- nomik açıdan zorluyorsa, aynı şart- Işini çantasına lar insanları kazancı iyi olan belir- siz hissederse oğluna o kadar ya- pışmaya çalışır. li mesleklere yönelmeye de zorlar. Geçim sıkıntısının yaygın olduğu BENIM MESLEK bir ülkede belirli meslekleri, örne- SIMAY ğin sanat dallarından birisini mes- SEÇIMIM GÖZENER lek olarak seçmek riski yüksek bir Liseyi bitirdiğimde sosyal ve fen lüks olarak algılanır. puanlarım çok iyiydi, tıp, mühendis- simay.gozener@ İşsizliğin, pahalılığın, gelecek lik dahil bütün bölümlere girebili- sığdıranlar cumhuriyet.com.tr kaygısının yüksek olduğu ülkemizde yordum. O yıllarda merkezî yerleş- gençler kendilerine sempatik gele- tirme yoktu, birkaç bölüme ön ka- ne değil, garantili gözüken meslek- yıt yaptırdım. Gönlüm sosyal bi- lere yönelmektedirler. Bir zaman- limlerden yanaydı; tarihi, edebiya- Günümüz insanı gelişen dünya ile artan ihtiyaçlarını daha çok lar çok kaliteli bir fen lisemiz var- tı, siyasal bilgileri veya psikoloji- çalışarak gidermeye çabalarken yaşamın hızla kaçıp gittiğinin dı. Bu lisenin açılma amacı fizik, yi tercih edebilirdim. Ancak çevre kimya, biyoloji, astronomi, mate- (sevgili çevre), fen puanımı kaste- farkına vardı. İşini sırt çantasına sığdırıp yaşamın tadını çıkararak matik gibi alanlara yönelecek bilim derek, “Bu puan ziyan olmasın, bir insanları yetiştirmekti. Ancak yıl- fen bölümüne gir” dedi. Ben de bu çalışanların sayısı her geçen gün artıyor. lar boyunca fen lisesini bitiren öğ- sözde rehberliği dikkate alıp Hacet- renciler büyük oranda, gelecek ga- tepe Üniversitesi Fizik Bölümü’ne ski toplumlarda hayatta kalabil- tı ofis kurallarından vazgeçti. Artık yöneti- rantisi var diye tıp fakültelerine git- kaydoldum. Üçüncü sınıfa gelince menin tek bir yolu vardı, çalış- ci ile çalışan yan yana masalarda oturuyor, tiler. “Tıp fakültesinden her şey çı- anladım ki puanım ziyan olmamış- mak. Sadece yetenekleri ve cin- çalışanların daha uyumlu olabilmeleri için tı, ancak hayat boyu fizikçi olursam kar” yargısı, çeşitli alanlara yetene- ben ziyan olacaktım. Fizik elbette siyetleri nedeniyle iş bölümü masa başından kalkarak hareket edecekle- ği ve ilgisi olan gençlerin gelecek ki kötü bir alan değildi ama bana kaygısıyla hekim olmaya yönel- Eyapmak zorundaydı insanlar. ri alanlar, mobilyalar, ışıklandırmalar hatta uygun değildi. (Dünyada iyi veya dikleri gerçeğini ifade etmektedir. Ortaçağdan itibaren toprağın ticarileşmesi, ekolojik ofisler tasarlanarak beyaz yakalıla- kötü meslek yoktur, kişiye uygun Ülkemizin ekonomik şartla- özel mülkiyetin ortaya çıkışı ve coğrafi ke- rın özgün olduklarını düşünmesi sağlanıyor. olan ve olmayan meslekler vardır.) rı başından beri, özellikle son yıl- şiflerle mal değiş tokuşunun sermaye yarat- Bu gerçeği fark edince tekrar larda ağırlaşan işsizlik ve enflas- ARTIK HER YER OFIS ması sonucu ticaret de hızlandı. Böylece sa- sınava girip Hacettepe Üniversi- yon tablosu gençlerimizin meslek Tüm dünyanın kapısını beklenmedik bir dece burjuvazi ortaya çıkmıyor, işçi sınıfı- tesi Psikoloji Bölümü’ne geçtim; seçimlerini özgürce yapmalarını anda çalan pandemi “evden çalışma” kav- fizikten ara lisans aldım. Fiziğe nı da yaratıyordu. Çalışma ve emek ise hem engellemektedir. Gelecek kaygısı ve psikolojiye girmemde anne ba- ramını da beraberinde getirdi. Hazırlıksız dini hem de politik çevrelerce yüceltiliyor; dışında gençlerin anne babalarına bamın hiçbir telkini olmadı. Seçi- yakalanan işkolları bile kısa sürede uyum hatta çevrelerine bağımlı olmaları özgürlük, başarı ve mutluluk gibi kavram- mi bana bırakmışlardı. da ayrı bir sıkıntı yaratmaktadır. sağlayarak neredeyse her evi iş yerine dö- larla çalışanların ruhu okşanıyordu. nüştürdü. Ancak çalışma saati kavramını MESLEK SEÇIMI BAĞIMLI ÇOCUKLAR OFISLERIN DOĞUŞU ortadan kaldıran evden çalışma düzeni ev- NASIL OLMALI? Ülkemizdeki genel eğilim aileler- Bilgi ve belgenin sınıflandırılması ve ye- deki giderlerin artmasına, çalışanların ev- deli dünyada hızla yayılıyor” diyor. de çocukların bağımlı yetiştirilme- Gencin seçeceği meslek, her şey- ni bilginin üretimi için yönetimsel yerler ge- lere kapanmasına neden oldu. Masrafları- leridir. Kültürel arka plandan ötürü den önce onun yeteneğine ve ilgi- ALIŞMAK ZAMAN ALACAK rekiyordu. Bu yerleri ilk kullananlar ise dini nın azaldığını gören işverenlerin bir kısmı küçük yaşlardan itibaren çocukları- sine uygun olmalıdır. Gencin yete- görevlilerdi. 16. yüzyılda nüfusun hızlı artı- bu düzeni devam ettirirken bir kısmı da ve- Uzaktan çalışan beyaz yakalılar bir yandan mızın öz bakımlarını yapmalarına neğine ve ilgisine uygun bir meslek şı, askeri ve tarım faaliyetlerinin gelişmesi rimliliğin azaldığını düşünerek çalışanlarını çalışırken bir yandan da gezmek istiyor. Bugü- çoğunlukla izin vermiyoruz, küçük seçebilmesi için de ta küçük yaş- kentleri büyütmüştü. Taşımacılık, bankacı- ofislere geri çağırdı. Fakat dijitalleşme ve ti- seçimleri onlar adına biz anne ba- lardan başlayarak onun özgür se- ne kadar farklı bir anlayışa sahip olan bu grup balar yapmaya çalışıyoruz. Bu du- çimler yapabilmesine, örneğin kı- lık ve sigortacılık gibi alanların önemi artı- caretin çevrimiçi platformlar üzerinden yü- için İlhan, “Dijital göçebeliğin temelinde işin rumun bir uzantısı olarak çocukla- yafetini, eşyalarını seçebilmesine yor, orta sınıf ve bu sınıfın yeni gereksinim- rütülmesi çalışanları, şirket duvarları arasına nerede veya ne zaman yapıldığı değil, olma- rımız meslek seçimi yaşına ulaştık- izin vermek gerekir. Anne baba- leri oluşuyordu. Fransız Devrimi ile siyasi sıkışmış çalışma yaşamına alter- sı gereken süre içinde bitip bitmemesi larında, hayatlarını etkileyecek se- lar “ya yanlış seçimler yapar, kar- ve sınıfsal yapılanmalar da şekillenince İn- natif arayışlarına yöneltti. Bu önemli. Plajda veya kafede ister çimleri genelde tek başlarına yapa- da ince yazlık ayakkabı giyerse?” giliz Endüstri Devrimi kaçınılmaz oldu. Fi- da özgürce çalı- sabah ister gece... Ama ofislerde mıyorlar, anne babalarının, öğret- diyebilirler. Karda ince ayakkabı nans alanındaki hızlı gelişmeleri kayıt altına şılabilecek “di- süreç odaklı çalışmaya alışkın menlerinin, bazen de komşu teyze- giyen çocuk doğal olarak geribil- almak amacıyla bilgi düzenlemesinin önemi jital göçebelik” olan bu grubun sonuç odaklı lerin etkisinde kalıyorlar. dirim alır, ayağı üşür, bot giyme- Yıllar önce yaptığım bir araştır- yi öğrenir. Belki bir ayakkabı ha- arttı ve günümüz ofisleri ortaya çıktı. modelini doğur- çalışması biraz zaman ala- maya göre lise öğrencilerinin ba- sar görür ama çocuğun seçim yap- du. Bu alanda cağa benziyor” diyor. EMEĞI AYIRAN YÜKSEK BINALAR balarının bildikleri meslek sayısı ma, yaşam rotasını çizme becerisi çalışmalar yü- Dünyayı gezerek ça- ortalama on beşti. Oysa bu baba- dumura uğramaz. Kapalı mekânlardan oluşan ilk ofisler ve- rüten dijital lışmak iyi hoş da peki, ların çocukları yüzlerce mesleğin Gençlerin seçecekleri meslekler, rimliliğin artırılması için zamanla açık ofisle- stratejist ve “çalışanların hakları ne icra edildiği bir dünyada yaşamaya öncelikle yeteneklerine ve ilgilerine re dönüştü. Bu da yöneticilere sürekli kontrol e-ticaret uz- olacak”? Neticede şir- hazırlanıyorlardı. Bir baba on beş uygun olmalıdır; mesleğin getire- ve gözetleme imkânı sağladı. Aynı dönemde manı Bashak ketler, özgürlüklerini ta- mesleklik repertuvarıyla çocuğuna ceği para, bence en son basamakta bir yandan da mühendislik alanında ilerleme- İlhan, “Dijital lep eden dijital göçebe- rehberlik yapamaz. O halde rehber- düşünülmelidir. Ben psikoloji oku- ler sürüyor, kentleri yüksek binalar sarıyordu. lik işi okullardaki PDR uzmanları- maya karar verdiğimde, çevremde göçebelik as- lerin bugüne kadar sağ- na bırakılmalıdır. serbest çalışan psikolog yoktu, hat- İşte o binalar, 20. yüzyılın başında kendini iş- lında bir yaşam ladıkları sağlık sigor- Yakın geçmişte şu trajik du- ta psikoloji profesörü yoktu. çi sınıfının bir parçası saymayan, eğitimli be- tarzı” diyor. İnter- tası, emeklilik primleri yaz yakalı işçileri ortaya çıkardı. netin bulunduğu her yerde bilgisayarıyla ça- gibi haklarını karşılamak istemeyebilir. Ge- Düşük ücretle çalıştırılan beyaz yakalılar- lışabilme şansına sahip olan herkesin bir ne- lecek güvencesi olarak kabul edilen emekli- dan her geçen gün daha yüksek verim iste- vi dijital göçebe olabileceğini vurgulayan İl- lik haklarını elde etme arzusunda olan çalı- yen iş verenler, günümüzde ka- han, “Salgın sürecinde çoğu insan, ofise ka- şanlar için bu konunun çözülebileceğini vur- palı bir yaşam sürmek istemediğini fark etti. gulayan İlhan, “Özgürlüğün olduğu her yer- Hiç azımsanmayacak bir grup da ‘kendi işi- de rekabet kaçınılmazdır. Dijital göçebeler mi deneyeceğim’ dedi. Geneli iyi eğitim al- için sigorta şirketlerinin özel paketler oluş- mış, yaşam kültürü olan bu insanların işleri- turacağını, devletlerin de farklı çözüm yol- ni çantalarına sığdırarak para kazanıp yaşa- larına gideceğini öngörüyoruz” ifadelerini mın da keyfine varacakları bu çalışma mo- kullanıyor. Özgür ruhlar toplanıyor ıllardır dijital göçebe anlayışı- lara birlikte çözümler üretebilmek. Sonba- nı benimseyerek çalışan Bashak har gibi kullanıma hazır hale gelecek uygu- Yİlhan’ın, değişen dünyanın gerek- lamayı, birbirini tanımayan insanların bir- sinimi olan bu yeni çalışma modeli için ge- birine dokunup onun farklı bir yöne iler- liştirdiği girişiminin adı: FREELANDER, lemesine destek olmak için geliştirilmiş bir özgür ruhlar... Dijital göçebe olan herke- ağ olarak tanımlayabiliriz. Şu anki dileğim si bir araya getirecek olan bu akıllı telefon Türkiye’nin de dijital göçebelik vizesini uy- uygulamasının kullanımı için gün sayan gulamaya koyarak cennet ülkemizi dünya- İlhan, “Uygulamanın amacı dijital göçe- nın her yerinden döviz getiren akıllı insanla- Bashak İlhan beler arasında iletişim kurmak ve sorun- ra ev sahipliği yapması” diyor.