Katalog

10 TEMMUZ 2022 3 Türklük ve yurttaşlık bilincinin kökenleri üzerine Atatürk ve öz kardeşlik ıaş r k Bastırılan ş aduman Hcıalı sadumankaragozhalici@gmail.com Kadınlık: She Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini ünyanın en acıma- nıyor. Tanışmalarının ertesin- se Bud sız sosyal hiyerar- de aralarında oluşan bağ, öy- oluşturan “Ne mutlu Türküm şisinin yüzyıllardır kü boyunca Bhumi’yi Nayak’a, diyene” sözü, yurttaşlık var olduğu Hindis- Nayak’ı ise Bhumi’ye dönüş- Dtan, yalnız alt sınıf türürken, “protagonist”in ye- bilincine dayanan bir öz değil; orta sınıftan kadınlar için ni kimlikleri birer birer ortaya kardeşlik anlayışından de -hâlâ- ataerkil prangalarla ya- çıkmaya başlıyor. Bhumi’nin tan sınırı ve öz kardeş tanımıdır. Ankara metninde Mondros Mütarekesi imzalandığında işgal edilmemiş şamayı zorunlu kılıyor. Toplu- Nayak’la etkileşimi bir tür kökünü alıyordu. mun diğer kastlarına bağlı kadın- “Stockholm Sendromu” izle- olan “sınırlar içinde” yaşayan İslam çoğunluğun “ayrı- lardan farklı olarak eğitim gör- nimi uyandırsa da aslında ka- lık kabul etmez bir bütün” olduğu vurgulanmıştır. An- Bk Ba ak meleri, çalışmaları ve belli hak- rakterin katmanlı yapısıy- cak İstanbul’da bölünmezlik “mütareke çizgisinin için- ıl 1919, Atatürk’ün milletin bağrında sa- lar elde etmeleri mümkün. An- la ilişkili ki Hint mitolojisin- de ve dışında” yaşayan Osmanlı-İslam toplulukları için vaşçı bir birey olarak yer aldığı günler… basakbicak cak bu doğal haklar, eşit kabul de dünyanın dört yönünü tem- öngörülür. Erzurum Kongresi’ne katılanlar bağımsız- @gmail.com edilmeniz için yetersiz. Çünkü sil eden bir platformda be- Bu değişiklik vatanın sınırlarını yeniden belirsizleş- lık için açtıkları bayrağı yırtmak isteyen- ne olursa olsun siz bir kadınsı- timlenen “Toprak Ana”nın tirmekte, Osmanlıcılık düşüncesini yeniden canlandır- Ylere; Türk, Kürt, Laz, Çerkes sıfatlarıyla nız ve ne yaparsanız yapın bir Bhumi’den gelen ismi, bu maktadır. Mütareke sınırı “dışında” ama neresi? Ye- Anadolu’yu bölüp yutmaya niyetlenenlere haykırırlar: “bedenden” ibaretsiniz. çok yönlülüğün sebebi. men, Suriye, Selanik dahil mi? Belirsiz… Tam da bu “Trabzon, Samsun, Erzurum, Sivas, Diyarbakır, Elazığ, Hint yönetmen Imtiaz Ali, Çünkü kara film alt türüy- nedenle Meclis’te kabul edilen metinde yer bulan “dı- Van, Bitlis hiçbir nedenle birbirinden ayrılmaz bir bü- Netflix’te Netflix için çektiği ve geçti- le açığa çıkan yeni “femme şında” kavramı bir daha anılmaz. tündür. Bu bölgede yaşayan, kıvanç ve tasada beraber- gösterime giren ğimiz günlerde ikinci sezonu fatale” özelliği, Bhumi’nin Yine Mustafa Kemal ve İsmet İnönü, hazırladıkla- liği kabul eden ve gelecekleri hakkında aynı amacı gü- yayınlanan “She” (O) isimli Belle de Jour’dan (1967), rı metnin 2. maddesinde mütareke sınırları içinde ka- den bütün İslam unsurları, birbirlerine karşılılıklı say- dizi, Hindistan’da dizisiyle bu yok sayılan kadın- Breaking Bad’in Walter lan Müslü- man topluluklar için “öz kardeş” deyimi- gı ve fedakârlık duygularıyla dolu, soy, toplum ve çev- kadının kapatılan ları ekrana taşıyor ve toplum- White’ına uzanan bir dizi ni kullanmıştır. Ne var ki bu anlamlı nite- re koşullarını anlayışla karşılayan öz kar- sal kimliklerinin ötesinde, cin- kişilik yapısında salınma- leme de kabul edilen metinde yoktur. Ka- deştirler.” cinselliğini sel rollerinin de görünür kılın- sına yol açıyor. Ve o güne bul edenler o günü kavrayamadıkları gi- Ardından yalnız Doğu Anadolu’nun sorguluyor. masını sağlıyor. Bir polis olan dek kadınlığıyla kendisine bi geleceği de görememiştir. Oysa Lord değil, vatanın da sınırlarını çizerler, iş- ve hasta annesi ile kız karde- yüklenen her kimliği red- Curzon ve yandaşları Lozan’da azınlık galcilere gözdağı verirler: “Mütareke sı- şine tek başına bakmak zorun- deden Bhumi’yi oluşturan kavramını dil, din, mezhep, soy azınlığı nırları içindeki topraklarda büyük çoğun- da olan Bhumi, alt orta sınıftan bir memur dolgular bir bir kristalize olmaya başlıyor. luğu Müslüman, birbirinden ayrılmaz öz olarak genişletmek, yalnız Müslüman olarak “She”nin ana karakterine yaşam ve- olmayanları değil; Çerkes, Kürt, Laz, kardeş olan dindaş ve soydaşlarımızın Nefis bir karakter evrimi riyor. Dizinin mutlak egemeni ve tek gü- yerleştiği ülkemizi paylaşmaktan vazge- Arnavut, Alevi, Sünni diye Müslüman- Öyküde Bhumi’nin tezatı olarak kurgula- cünü oluşturan Bhumi’nin cinsel taciz ve çin!” Bu düşünceler Sivas’ta Anadolu ve ları da bölüp, kolay lokma haline getir- nan kız kardeş yoğun cinsel yüklü etiketiy- travmalarla yüklü çocukluğu, evlendikten mek isteyecektir. Ancak masanın ba- Rumeli vurgusuyla yinelenir. le Bhumi’nin çelişkilerini tetiklerken, Nayak sonra yeni bir travmayla yüzleşmesine ne- Mustafa Kemal, öz kardeşliği İstanbul’a şında oturan İsmet Paşa 1919’un ve tüm karmaşanın ateşleyicisi... Polisiye bir öy- den oluyor ve karakterimizin kıvrımları bu- 1920’nin ruhunu üfleyerek düşlerini da taşımak ister. Nasıl mı? Türkiye’nin bu- kü kisvesiyle bir kadının cinselliğini öğren- rada şekilleniyor. Babasının terk ettiği ve gün bile kırmızı çizgisi olan Ulusal And/ söndürüverecektir. mesini, arzuyla tanışma ve barışmasını anla- kocasının psikolojik şiddete maruz bırak- Misakı Milli ile. O, Ankara’ya geldiğin- tan “She” nefis bir karakter evrimi yaratıyor. tığı Bhumi cinsel kimliğini örtbas ettikçe, Nedir öz kardeşlik? de Erzurum ve Sivas’tan süzülen ilkeleri ol- Öykünün doğası gereği karaktere eklemlenen erkekler yüzünden, onlara karşı “erkekleşi- Öz kardeşlik; aynı yurt için can vermektir, gelece- gunlaştırır. İstanbul’daki Meclis’e arka arkaya iki me- belirsiz ahlak anlayışı, Bhumi’yi parlatan asıl yor”. Adeta bir Jeanne Dielman (1975) gi- ği hepbirlikte kurmak düşüncesidir. Şimdi bu “öz kar- tin gönderir. İlk metni, henüz seçilip Ankara’ya gelen unsur. Ancak senaryonun fazlaca başvurduğu bi soğuk ve arzudan yoksun Bhumi’nin, deş” sözcüğünün yerine ‘Türk’ sözcüğünü koyun… İşte milletvekilleriyle hazırlar ve Hüsrev Gerede ile gönde- gizem kafa karışıklığına yol açıyor. Bilindik kırılma anı ise bir görevle gerçekleşiyor. Atatürk’ün “Ne mutlu Türküm diyene” derken kullandığı rir. İkincisini Albay İsmet (İnönü) hazırlar. Düşünce- bir tema olmasıyla “temcit pilavı”na dönüş- Mumbai’de bir uyuşturucu baronunu hak- ‘Türk’ kavramının karşılığı budur… 1924 Anayasası’nın si, bu metnin İstanbul Meclis’inde kurulmasını istedi- me olasılığı taşıyan “She”, olay örgüsü ve çe- kında bilgi toplamak için seks işçisini oy- 88. maddesi de Türk’ü, “Türkiye halkına din ve ırk ayırt ği Müdafaa-i Hukuk/Hakların Savunulması Grubu’nun kingen cinselliği nedeniyle Bhumi gibi gör- namak zorunda kalan Bhumi’nin değişimi edilmeksizin vatandaşlık bakımından Türk denir” diye- programı olmasıdır. Rauf Orbay’a telgrafla metni ulaş- kemli bir karakteri kullanmakta bazı anlar- bu anla ivme kazanıyor. rek tanımlar. tırır. Telgrafın altına da bir not düşer: Böylece program da yetersiz kalıyor. Bütününde “She”yi ay- İlk sezonda öykünün açılışını, Bhumi’nin 1930 yılında Atatürk, Medeni Bilgiler’de “Türkiye açıklık kazanmış oluyor… nı coşkuyla desteklemek zor ancak Bhumi, örgütün elebaşlarından birini yakaladığı ve Cumhuriyeti’ni kuran Türkiye halkına Türk denir” iba- Ne var ki Meclis’te Hakları Savunma yerine Vata- iki sezonluk bir diziyi izlemeye yetecek ka- karakterin katmanlı kimliklerinin ilk filiz nın Kurtuluşu/Felah-ı Vatan grubu oluşturulur. Bu son resi vurgular, öz kardeşliğin Cumhuriyet kuşağında ya- dar güçlü bir karakter ve bir toprak anadan verdiği sahnesiyle yapan “She”, bu andan şamasını arzular. isim padişahın Meclis’i açış konuşmasından alınmıştır. daha çok Garuda’yı andırıyor.* sonra geçmişe dönüşlerle anlatısını des- Üstelik bu grup Meclis’te Ahd-ı Milli adı verilen başka Atatürk’ün hedeflediği çağdaşlaşma ve demokrasi de *Hint mitolojisinde kartal olarak betim- teklemeye başlıyor. Kara film izleğiyle be- bu anlayış içinde Türkiye’de yaşayan tüm Türkler için metin üzerinde çalışmaktadır. Sonuçta bu metinle Mus- lenen bu kuş, farklı mitolojilerde yeniden zeli dokusu ve temaya uygun renk paleti tafa Kemal’den gelen birleştirilir. 28 Ocak 1920’de ka- değil midir? Asıl etnik kökenini öne sürerek hak tale- doğuşu temsil eden Feniks, Simurg ya da Bhumi’nin yolculuğuyla uyumlu ancak asıl bul, 17 Şubat 1920’de dosta düşmana ilan edilir. binde bulunmak ırkçılık/faşizm değil midir? Bu yo- Anka kuşuyla ilişkilendirilir. zıtlık, uyuşturucu baronu Nayak’la sağla- lu benimseyenlerin Lozan’da İsmet Paşa’nın karşısında Gelgelelim bu metin ile Mustafa Kemal metni ara- sında önemli farklar vardır. En önemlisi de çizilen va- duranlardan farkı var mıdır? berri N karade Niz berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr kültür rotası v Kristóf Baráti CRR’de v Placebo nlü kemancı Kristóf Baráti, ÜMurat Cem Orhan şefli- TV ödüllü, alternatif rock ğinde CRR Senfoni Orkestra- Mgruplarından Placebo, 18 sı ile Harbiye Cemil Topuz- Temmuz 2022’de PSM Loves lu Açık Hava Tiyatrosu’nda sah- Summer kapsamında dinleyici- ne alıyor. Konserin ikinci yarısın- leriyle bir kez daha buluşmak v Kayboldum da Mussogrsky’nin “Bir Sergiden için İstanbul’da olacak. Zorlu Ben Galiba! Tablolar’”ı seslendirilirken Ata- PSM’deki gecenin açılışını ise kan Kızıltan’ın hazırladığı görsel indie-electronik müziğin Türki- una ve İnan Kıraç Vak- şov da 14 Temmuz’da CRR’de... ye’deki öncülerinden Hedonu- Sfı Oryantalist Resim topia yapacak. Koleksiyonu’nun çocuklara ta- nıtıldığı “Kayboldum Ben Gali- ba!” isimli animasyon serisinin v “Modern meddah” İzmir’de ikinci bölümü yayımlandı. Bir nutulmaya yüz tutan değerlerimize bilginin ışığında ta- elçi ve yemiş aramak için ha- Unıklık edilen “Sunay Akın ile Yüz Yüze”de klakson ça- remden çıkan bir maymunun Pe- lınmaz tabelasından Apollo 11’in dünyadan ayrılışına kadar ra Müzesi’nin koleksiyon ser- uzanan öyküleriyle şair, yazar ve tiyatrocu Sunay Akın, 20 gilerini keşfettiği izletiler, Pera Temmuz akşamı İzmir Suat Taşer Tiyatrosu’nda olacak. Müzesi YouTube kanalında. İmtiyaz Sahibi: Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. n Yayın Koordinatörü 10 TEMMUz 2022 SAYI: 1687 CUMHURİYET VAKFI adına Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 DENİz ÜLKÜTEKİN (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. ARİF KIzILYALIN Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr ESRA BOzOK ÖzGÜR SOYER ÖP ÜB Pua Nım: 8/10 ıç şa ro