Katalog

27 MART 2022 2 Siyam ikizleri, aşırı kilolular, ‘ilkel’ kabileler... Hepsi Batı’nın ucube sirkinde hapsedildi De örit Dne , dünyadaki en ABD büyük ekono- Gösteri devam etmeli mi? mik güç olmasını, büyük ölçüde ba- ğımsızlığının ilanından itibaren ya- yılmaya başladığı ve bugün üze- rinde bulunduğu topraklarda, 19. 27 yaşında sebebi tam anlaşılamaya- Batı’nın sömürgecilik tarihinin yüzyıldan itibaren gelişen ve bü- rak öldü. Hastalığı 1986 yılında Prote- utanç duyulan parçalarından yük bir ihracat ekonomisine dönü- us sendromu olarak tanımlasa da hâlâ Siyam ikizleri şerek dünya ticaretinde hegemon- üzerinde tartışmalar devam etmekte- biri olan ucube gösterileri, kavramına ya oluşturan finans-kapital sistemi- dir. Proteus sendromu bir genetik bo- adını veren bugün tıbbın gelişmesiyle nin temelini oluşturan tarım üreti- zukluk nedeniyle olan ve cilt, kas, yağ, Chang ve mine borçludur. “Heartlands” ola- giderilebilecek hastalık ve kemik gibi dokuların fazla büyüme- Eng Bunker rak adlandırılan ABD’nin iç kesim- si ile kendini gösteren bir durum. Has- kardeşler... anomalileri ticari bir gösteri lerindeki geniş toprakları, erozyona talık adını denizin sürekli değişen ya- uğratarak çölleştirecek kadar yük- haline getirmişti. pısına atfedilen ismiyle Yunan tanrısı sek hacimli üretimin getirileri ara- Proteus’dan alır. sında sırf dünya finans sisteminin nlü İngiliz grup İngiltere’den tekrar Amerika’ya dö- yöneticilik makamı yoktu elbette. Queen’in de bir şarkı- necek olursak, Phineas Taylor Barnum Doğal olarak yeni bir ihraç ürünü- sında dediği gibi “show ismiyle karşılaşıyoruz. Çünkü kendi- nün ortaya çıkması anlamına geli- must go on” yani “gös- si, bu insanlar aracılığı ile para kazan- yordu. Düşünce ve yaşam tarzı ih- Ü teri devam etmeli” pren- mayı sadece gösterilerle sınırlı tutma- racatı. Bu yeni ihraç ürününün en sibi aslında günümüze has bir durum de- mış, bir de “ucube müzesi” kurmuş- önemli taşıyıcısı da Hollywood’du ğil. Ancak gösterinin ana unsurları çağ- tu. Amiral Nutt lakaplı George Was- elbette. Hollywood’un bize sundu- lar boyu değişime uğramıştır. İnsan ge- ğu “stereotip”ler zaman içinde öy- hington Morrison Nutt bir cüceydi ve nelde uygulayıcı olmasına karşın çoğu le kanımıza işledi ki kullandığımız gösterilerin özellikle tanıtım kampan- zaman özne kelime kalıplarından davranışları- yalarında etkin rol alıyordu. 2 metre olarak da se- mıza, duygularımızı yaşayış biçi- 29 santimlik boyu ve 159 kilo ağırlı- yircinin kar- mimize kadar, fark etmesek de bir ğı ile Anna Haining Bates de diğer bir Şam şısına çıkarıl- Hollywood evreninde yaşadığımı- figürdü. 41 yaşında sebebi bilinmek- GÜnl ÜĞÜ zı söyleyebiliriz artık. Bu evrenin mıştır. sizin aniden ölen Bates’e 19. yüzyılın merkezinde ise Oscar ödülleri yer Geçen ay- imkânları ile hiçbir tanı konamamış- alıyor. Her yıl bir düş gösterisi ola- larda iki ha- tı. Ancak bugün araştırılabilseydi belki rak sinemaseverleri uykusuz bıra- ber gün- hücrelerimizin büyümesinden sorumlu kan bu tören, yıllar boyu sinema- demde ye- hormonumuzun fazla salınmasına yola sal kaygıların ötesinde bir politika rini aldı. açan bir beyin tümöründen sorun yaşa- ve propaganda sahnesi oldu. Başak İlk haberde dığını söyleyebilirdik. ve ikizler ABD topraklarına ayak bastı. Lakin her halükârda bu Bıçak yarın 94’üncüsü düzenlene- Kamerun’da Memleket tarihimizde in- Tabii ki götürülüş amaçlarına uygun bir durumun gösteri mal- cek Oscar Töreni öncesi hem kendi dünyaya ge- san sergilenmesi temalı eğ- şekilde; halka açık gösterilerde şov mal- zemesine dönüştürül- yaklaşımıyla ödül alması gereken- len siyam ö m Ür lencelerin izlerine rastla- leri hem de siyasal konjonktür ve zemesi olarak kullanılacaklardı. 25 sent- mesinin uygun olmadı- ikizleri ülke- t leayn masak da konunun sade- de Hollywood dinamikleri çerçeve- lik giriş ücreti karşılığı o zamanlar “ucu- ğı açıktır. mizde ger- ce insan olmayacağı, tüm sinde ödül almasını beklediklerini be şov” tabir edilen gösterilerde yer alı- “Fil Adam” ola- çekleşen 27 canlılara bu yönden titiz- değerlendirdi. yor, taklalar atıyor, yüzüyor, oyunlar oy- rak lanse edilen Jo- saatlik ameli- likle yaklaşılması gerekti- HHH nuyorlardı. Sözleşmelerinin bitmesi- seph Merrick ise da- yatın ardından birbirlerinden sağlıklı bir ği muhakkaktır. Dün “ucu- Gösterilerden konu açılmışken, ni takiben kendi şovlarını da düzenleyen ha hüzünlü bir öykü- şekilde ayrılmışlardı. Diğer habere gö- be” adıyla sergilenenlerin Batı’nın izleme algısının sade- ikizler önemli bir başarıya da imza at- ye sahip. 1980 yılında re ise Kahramanmaraş’ta yaşayan Ayşe ce yıldızlar geçidi ve idealize edil- yerini bugün fokların, yu- tılar; evlendikleri kız kardeşlerden tam çekilen ve sekiz dal- ve Sema adlı ayrılmamış siyam ikizleri miş “stereotip”lerle sınırlı olmadı- nusların, balinaların, aslan- 21 çocukları oldu. Birinin felç geçirme- da Oscar adayı olan, üniversite eğitimlerini tamamlayıp kü- ğını söylemek gerekir. Sömürge- ların ve bilumum canlıla- si sonrası sağlık durumları bozulan ikiz- David Lynch imza- tüphanede çalışmaya başlamışlardı. İkiz cilik devrinin başlangıcından ne- rın almasının medeniyet- ler 62 yaşlarında peş peşe öldüler. Sade- lı filme de konu olan kavramı tıbbi olarak anne karnında iki redeyse 20. yüzyılın ortalarına leşme açısından beşeriye- ce göğüs ve karaciğer kısmından bağlı Merrick’in beş yaşın- veya daha fazla bebeğin gelişimi teme- dek, sömürgecilerin balta girme- tin pozitif bir adımı olma- Chang ve Eng’in günümüz teknikleriy- da vücudundan başla- miş topraklarda peşine düştükle- line dayanıyor. Ancak hücrelerin bölün- dığı aşikâr. le çok kolay bir şekilde ayrılabilecekle- yan deformiteler ya- ri değerli madenler ve hammadde- meleri sırasında oluşabilen bazı aksak- ri düşünülüyor. şamı boyunca büyüdü ler değildi. Ömür Tanyel, Yaşam lıklar nedeniyle anne karnından itiba- ve yayıldı. 11 yaşın- Anna Bates gösteri Günlüğü’nde “ideal” biçimlere gö- ren çeşitli gelişim problemleri ile karşı- f ail Dam ve an na steab da annesinin ölümüy- re ucube olarak nitelenen, kimisi için hazırlanan tanıtım laşılabiliyor. Bunlardan en bilinenlerden Kaynaklar; İkizlerin yer aldığı “ucube gösterisi” le yetimhaneye gön- coğrafi koşullar, kimisi sağlık so- kartpostalında. 1. J A Tibbles, M M Cohen Jr; biri yapışık ikizler, ya da halk arasın- 18 ve 19. yüzyılda özellikle ABD’de po- derildi ve sonrasın- The Proteus syndrome: the Elephant runları sebebiyle bir anomali yaşa- da daha çok kullanılan tabiri ile siyam Man diagnosed: Br Med J (Clin Res püler bir eğlence unsuruydu. Önceleri da İngiltere’de muh- yan insanların ucube sirklerindeki ikizleridir. Burada tek yumurta ikizleri- Ed) 1986; 293 bir sirkin parçası olan gösteriler artan il- telif gösterilerde yer aldı. Dönemin tıp acıklı hikâyesini kaleme aldı. 2. https://en.wikipedia.org/wiki/Chang_and_Eng_ nin oluşum sürecinde annedeki tek bir gi nedeniyle zamanla ayrı bir program toplantılarında bile “sergi malzeme- HHH Bunker döllenmiş yumurta tam olarak bölüne- haline bile gelmişti. Bu insanların du- 3. https://www.smithsonianmag.com/history/ Çevresel bir yıkım hikâyesiyle si” olan, Belçika’da soyguna uğraya- memektedir. Yani anne rahminde birle- true-story-pt-barnum-greatest-humbug-them- rumlarından memnun olduğu, aksi halde başladık, güncel bir çevre faci- rak sokaklarda kalan Merrick son gün- şik halde tek yumurta ikizleri bulunmaz. all-180967634/ toplumdan dışlanmış bir vaziyette ölüme asıyla bitirelim. 22 Mart Dün- lerini hamisi Dr. Frederic Treves’in 4. http://www.biographi.ca/en/bio/swan_anna_ Peki söz konusu tıbbi fenomene neden ya Su Günü’nde ülkemizin günde- terk edilecekleri bile öne sürülmüştür. gözetiminde geçirdi ve 1890 yılında, haining_11E.html “siyam ikizi” deniliyor? mi Kanal İstanbul’u çok sayıda uz- Aslında terimin kökeni için 1811 man ve çevre gönüllüsü tarafından ÇUalv Dzı yılında Siyam’da (bugünkü Tay- İstanbul’un ekosistemine, deniz ya- land) doğan yapışık ikizlere gitme- şamına ve doğasına ciddi zarar ve- miz gerekiyor. O yıl doğan Chang receği ısrarla söylenmesine karşın ve Eng Bunker kardeşler bir İskoç bir türlü geri adım atılmayan çıl- tüccar tarafından yaşadıkları köyde gın (!) projenin yaratacağı korkunç Yeni hayat bulundular. O an ilginç görünüm- tahribatı rakamlar eşliğinde Ay- leriyle ikizlerin de bir ticari metaya ça Ceylan’ın kaleminden Dairesel Flora’da okuyabilirsiniz. Hepinize dönüştürülebileceğini düşünen tüc- “Gitmeseydim nasıl bir hayatım olurdu?” Bu soru hep aklımdadır. iyi pazarlar... car, onları ülkesine nasıl götürece- Doğduğu, büyüdüğü topraklara sığmadığını hisseden huzursuz ruhlar ğini düşünmeye başladı. Planı an- le Çin D Üzi kl Üint cak 1829 yılında ABD’li bir deniz- vardır. Onlar için “yabancı” olmak bir varoluş biçimidir. deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Parzalr ci ile ortaklığı sayesinde gerçekleşti www.elcinpoyrazlar.com man olmak yeni hayatın cilveleri. Ye- ni her zaman iyi olmayabilir çünkü. İçimizde açtığı yerin ağırlığı nedir e güzel hayatın var” onu tartmak lazım. dedi geçenlerde bir Evin odalarını gezerek, eşyaların ha- Galeati Yayıncılık dostum. Üç ayrı kı- yatıma kurduğu geniş alanı seziyorum. tada, beş ayrı ülkede Sadece tek bir bavulla gidecek olsam ne “N kısa aralıklarla dön- koyardım o bavula? Tepeme bombalar müş, her seferinde sıfırdan başlatılmış yağıyor olsaydı, evim yıkılmış olsaydı, bir hayat. Göçebe hayatı. Gazeteci olun- geleceğim yerle bir edilseydi, doldur- ca, politikaya, işe, habere göre toparla- mam gereken o bavula ne girerdi? nıp yeni bir kente, ülkeye, hayata girdi- Gitmk e D kahayola ğimiz, bir süre sonra yeniden başladığı- Hiçbir şey. Hiçbir eşya benimle gel- mız bir döngü. meyi hak etmiyor. Hiçbir şey vazgeçil- İnsan kendi hayatının dışarıdan nasıl mez değil çünkü. Sevdiklerim ve dostla- göründüğünü bilemez, yalnızca tahmin rım dışında. eder. Kısa dönemli turistik geziler dışın- Yeni hayat da yeni değil. Eskinin eş- da yurtta kalmayı seçmiş ya da koşulla- yaları ve duygularını taşıdıkça, kurdu- rın getirdiklerini yapmış biri olarak dos- KARGO DAHİL 25 ¨ ğun yaşantının bir versiyonu sadece. Bi- tumun hayatının kötü olduğunu hiç dü- raz daha ağır, bavul biraz daha şişkin, şünmedim. Aksine hep kafamdadır. Ya dostluklar biraz daha demli. gitmeseydim nasıl bir hayatım olurdu? Onlar kendi ülkelerinde kalsalarda yaban- Başkalarının güzel bulduğumuz ha- Şimdi yedinci uluslararası taşınma- cıdırlar. Yabancı olmak bir varoluş biçimi- yatları gerçekten güzel mi? Onların nın eşiğinde, ev, okul, iş, çevre, hayat dir. Toplumu, hayatı kenardan izlemek... hayatlarının merkezinde taşıması zor kurmanın arifesinde aynı sorular takılı- Kutular, valizler, çantalar şu sıralar hangi bavullar dizili? İçlerinde acı, yor kafama. Yirmi yıldan fazla bir süre, günlerime hâkimiyet kurarken, hangi pişmanlık, utanç ve kötülük kotasından iki çocuk, yüzlerce haber, makale ve ro- eşyaların yanımda geleceğini, neyi özle- neler girmiş? manlardan sonra göçebe hayatıma nasıl yip neden kaçacağımı tasarlarken, birik- Bazen gitmek kalmaktan daha kolay bakıyorum? tirdiğimiz şeylerin aslında bizi yönetti- gelir. Başlangıçların yeni, bıraktıkları- c oıanab ymlak ğini fark ediyorum. nın uslu uslu geride kalacağını sanırsın. Kitaplar, giysiler, mobilyalar, süs eşya- Göçtüğün sürece göçmen kalacağını Sıkıntı, bıkkınlık, memnuniyetsiz- lik mi insanları başka ülkelere göç et- ları, makyaj malzemeleri, kırtasiye, mutfak unutursun. Bunun bir hayat biçimi oldu- aletleri, çamaşır sepetleri, tablolar, elekt- ğunu da. Hayatın senin sınırında güm- meye zorlar, yoksa çaresizlik mi? Ye- KARGO DAHİL 40 ¨ rinde duramayan ve bir türlü tatmin ola- ronik cihazlar... Hepsi benim onlarla ilgi- rük kuyruğuna girmişken endişeyle ve- 2 KİTAP, KARGO DAHİL 65 ¨ YERİNE lenmemi bekliyor. Her birisi denizaşırı bir rirsin izin kâğıdını. mayan, daha fazlasını, daha iyisini, da- ha güzelini arama içgüdüsü mü bizi yol- ülkede sınırdaki gümrük görevlisinin kuy- Oysa hayat her yerde aynıdır. Ka- ¨ ruğunda dikilen mülteciler gibi tedirgin. fa ve yüreğin geride kalmadıkça yeni lara düşürür? 59 Savaş, kıtlık, yoksulluk, korku, yalnız- Her bir eşyaya nostalji, umut, anı, hayat yaratılamaz. Bavulu boşaltmak, işlevsellik ve paha üstünden bakıp sadece gerçekten istediklerini yerleş- lık olumsuz nedenleridir göçmenlerin. Bir +90 539 669 60 69 de doğduğu ya da yaşadığı topraklara sığ- damgayı basacağım. Onları geride bı- tirmek gerekir. Ancak o zaman taze rakmak, bazen özlemek, bazen piş- bir başlangıç kapını çalar. madığını hisseden huzursuz ruhlar vardır. www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 otanyel@yahoo.com oy ek en ya