Katalog

11 ARALIK 2022 3 Kimin ödüllendirilip kimin cezalandırılacağı belli Eğlenerek kendinden kaçmak sallaşır. Bu, şu anla- Kültür endüstrisi insanı, ma gelir: Akıl, kendi- düşünen bir varlık olmaktan, ni bağımlı kıldığı nes- nelere ve kişilere göre sadece arzulayan bir varlığa çalıştırır. Nesnel kul- dönüştürmek ister. lanımdan uzaklaşan ve “araçsal” kılınan akıl, “Ne olacak bu dünyanın sınıflı hali?” gerçekliği kendi öznel bilincinde ideal bir şe- şe aarc arx’a göre toplumlar ge- Belki farkında değilsiniz ama dünya sizinle birlikte milyonlarca tür canlının evi kilde kurar. Bilincin lişecek ve sınıflı toplum- felce uğramasıyla, dü- lar zamanla aşılacak- şünme denilen yeti yalnızca mevcut du- tır. Eleştirel Teori’nin rumun tasdik edilmesine yarar. Günde- Mkurucularından Ador- lik meselelerle meşgul olan bu bilinç- no, Marx’ın bu beklentisinin “olum- te yaşam ona sunulduğu şekliyle yaşa- lu evrensel” olduğunu ancak durumun nacak olandır. Dinlenecek müzik, gezi- yaşasın “olumsuz evrensel”e yani “totalite”ye lecek yerler, kanepenin rengi, okunacak dönüştüğünü söyler. Burada evrensel, kitabın ya da köşe yazarının adı, yapıla- bağdaşık aynılığın evrenselliğidir. cak diyet, izlenecek dizi, aynadaki gö- Totalite’yi “Tümelin tikeli boyun- rüntümüz… Sunulanlar listesi uzundur. duruk altına alması” olarak niteleyen Adorno, “Bu ortadan kaldırarak aşma kÜltÜr endÜStriSi biyoçeşitlilik değil, tersine tasfiyedir” der. Totalite, Adorno ve Eleştirel Teori bugünü ve özneyi otonomisini elinden alarak tarih- içinde bulunduğumuz hali anlamak için ten silen şeydir. “Kendimiz gibi eyledi- hayati önem taşımaktadır. Adorno’nun ğimizi düşünürken aslında büyük ölçü- Kültür Endüstrisi eserini okumalı, hatta de kendi işlevlerimizin uzantıları ola- bir daha okumalı, sonra başa dönüp bir- rak eyleriz.” kaç kez daha okumalıyız. Ortada bir “kendi” olduğunu zannet- “Her filmin başından nasıl biteceği, mek önceden yaşanmış bir güne her sa- kimin ödüllendirilip kimin cezalandırı- lacağı ya da unutulacağı anla- şılır; bundan başka, hafif mü- zikte, kulağı alıştırılmış din- leyici, şarkının daha ilk ölçü- lerini duyar duymaz devamını kolayca kestirir, tahmini doğ- ru çıktığında da sevinir...” Biyoçeşitli- görevler üstlenir. Bunu yalnızca can- Bir de çocukluktan beri olan bir göz- Kültür endüstrisi insanı dü- lik Konferansı, lıların var olması anlamında düşün- lemimi paylaşmak isterim: Bir insa- şünme külfetinden bütünüyle 7-19 Aralık ta- meyin. Temiz su kaynağı veya tarım nın bitkilerle kurduğu iletişim onun kurtarmak istemektedir. İnsan BMrihleri arasında ürünlerinden verimli bir hasat almak nasıl biri olduğunu hakkında çok düşünen değil, salt arzulayan Kanada’nın Montreal kentinde ger- istiyorsanız da biyoçeşitliliği aklı- fazla veri barındırıyor. varlıktır. Ancak “Kültür en- çekleşiyor. Dünyanın dört bir yanın- nızdan çıkarmamanız gerekir. “Our düstrisinin en önemli yasası, AnAdolu’nun zenginliği dan hükümetler, 2030’a kadar doğay- World in Data”nın verilerine gö- insanların arzuladıkları şey- Ülkemize dönecek olursam bi- la ilgili küresel eyleme rehberlik ede- re 2021’de dünyada 2.13 milyon tür lere kavuşmamalarını ve bu yoçeşitlilik bakımından zengin bir cek yeni bir dizi amaç ve listelendi. Bu sayının 1.05 yoksunluk içinde gülerek do- coğrafyayız. Türkiye sadece bitki- hedef üzerinde anlaşmak milyonu böcekler; 11 bin- bah yeni bir gün zannederek uyanma- yuma ulaşmalarını sağlamaktır.” d seaeir L sel biyoçeşitlilik olarak 4 bini en- üzere bir araya gelecek. den fazlası kuşlar; 11 bin- ya benzer. Yaşanmış ve yaşanacak olan Sistem bir taraftan tüm gereksinim- FLaor demik olmak üzere 12 bin bitki- Katar’da düzenlenen den fazlası sürüngenler ve gün totalite tarafından hazırlanmış bir lerin giderileceğini ima ederken diğer nin evi. Örneğin Akdeniz Bölgesi, 2022 Dünya Kupası ye- 6 binden fazlası memeli- sahne gibidir. Sahnede özneler değil, yandan bu gereksinimleri hep bir tüke- dünyanın en geniş ve yaş almış se- şil aklama ile gündemde- ler. Öte yandan bitkiler ve nesneler aracılığıyla nesneler/şeyler tici olacak biçimde düzenlemektedir. dir ağaçlarına ev sahipliği yapıyor. ken ve Birleşmiş Milletler mantarlar gibi görece daha karşılaşmaktadır. Sahnede gerçekleştiri- “Şu bluzu ya da gömleği de alırsam da- Bunca çeşitlilik etrafımızı sarmış- İklim Değişikliği Çerçe- az bilinen türlerin sayısın- len değiş tokuşta insanlar nesnelerin bi- ha mutlu olacağım.” Kültür endüstri- ken dışlayıcı dili benimseyen bas- ve Sözleşmesi 27. Taraf- daki belirsizlikler tür çeşit- rer uzantısı olarak varlık gösterebilmek- si daha mutlu olacağımızı ima edip bu kın siyaset ise er ya da geç nasibine lar Konferansı, bilinen is- liliğini bazı araştırmalarda tedirler. Kant’ın nesneyi kuran öznesi mutluluğu hep yarına erteleme üzerine düşeni alır. Çünkü dünyanın alma miyle COP27’i geride bı- 8.7 milyona kadar çıkara- alaşağı edilmiş ve erişimi olmayan bir kuruludur. Mutluluk, gerçekliğin ötesi- verme dengesi muazzamdır. rakırken aktivistlerin biyo- biliyor. Bu derece yüksek kendinde şeye dönüştürülmüştür. Tüke- ne serpiştirilmiş altın pırıltılardan başka BM raporuna göre, iklim kri- Ça çeşitliliğin korunması için bir miktarın içinde insan tim toplumu denilen, kimsenin kimsey- bir şey değildir. zi nedeniyle dünyamızda 1 milyon “doğa için Paris Anlaşma- türü ise biyokütlenin sade- c Lan le karşılaşmadığı bu sahnede metanın “Eğlenmek her zaman bir şey düşün- bitki ve hayvan türü yok olmakla sı” talebinde bulunduğu- ce yüzde 0.01’ini oluşturu- insan emeğinin bir ürünü olduğu unu- memek, gösterildiği yerde bile acıyı karşı karşıya. İnsan kaynaklı bir ik- nu hatırlamakta fayda var. yor. Şu soruyu sormadan tulmuştur. unutmak demektir. Gerçekten de bu bir lim krizinin içerisindeyiz. Düşünse- İklim değişikliğiyle müca- edemiyorum haliyle: Bun- İnsanlar doğarlar, üretim-tüketim kaçıştır ama eğlencenin iddia ettiği gibi nize dünyanın denizlerinin bile sa- dele etmek istiyorsak tabii sadece fo- ca türün içindeki insan türü ne oldu döngüsüne girerler ve sonra ölürler. İn- bayağı gerçeklikten değil, gerçekliğin dece yüzde 3’ü insan stresi yaşamı- sil yakıtlardan çıkmak yani ısınma- da doğayla uyumlu bir yaşamı unut- sanın sahnede olmadığı yaşam bundan insana bıraktığı direnişe ilişkin son dü- yormuş. Hâl böyle olunca da insa- yı +1.5 santigrat derece ile sınırlamak tu, ne oldu da kendi evi olan dünya- ibarettir. İnsanın, dolayısıyla özgürlü- şünceden kaçıştır. Eğlencenin vaat etti- nı ve tüm türleri ilgilendiren iklim ve plastikleri dönüştürmek yeterli de- yı talan eder oldu? Tabii ki buna bir- ğün olmadığı, senaryosu önceden yazıl- ği özgürleşme, yadsıma gibi, düşünce- krizine karşı bireyselden kolektife ğil. Bunun farkında olan aktivistler çok cevabımız var. Kimimiz bunun mış bir oyuna benzeyen bu döngü hem den de kurtulmaktır.” uzanan bir eylemler silsilesi oluş- -ki bunun için iklim aktivisti olmanı- suçlusunu 20. yüzyılda arıyor, kimi- işçiler hem de “özgürlük karikatürü” Kültür endüstrisinde eğlence daima turmak lazım. Seçimler yaklaşırken za da gerek yok- de haliyle biyoçeşit- miz seri üretim bantlarında kimimiz bağımlısı burjuva için geçerlidir. bir kendinden kaçıştır… siyasi partilerin iklim krizine karşı liliği vurguluyor. ise tek merkezli yapıların ortaya çık- mücadele vaatlerini merakla bekli- masında. Dünya üzerindeki biyoküt- AklIn ArAçlAşMASI Biyoçeşitlilik nedir? yorum/bekliyoruz! lenin yüzde 82’sinden fazlasını oluş- Adorno, şeyleşmenin bir uğrağı ola- Kaynak: Theodor W. Adorno: History and Biyoçeşitlilik: Ekosistemde bulu- tururan topluluk ise bitkiler. Bel- rak düşüncenin şeyleşmesine dikkat çe- Freedom - Negatif Diyalektik – Kültür En- nan canlı türlerinin çeşitliliğidir. Her ki bazı yanıtlar ararken bitki dostla- ayca_ceylan ker. Akıl, nesnel biçimini yitirip, araç- düstrisi. bir tür, bütünün var olabilmesi için rımızdan yardım almakta fayda var. i knrb adzi berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr v “Sihirli Flüt” festivali . Uluslararası Şefika Kutluer Festivali’nde Kültür rotası 13“Sihirli flüt” unvanı ile anılan, dünyaca ünlü flüt sanatçımız Şefika Kutluer dinleyicileriyle bulu- şuyor. Ankara CSO Ada’nın ev sahipliğindeki festi- v Şimdi valin 13 Aralık akşamı yapılacak ve flüt repertuvarı- nın en sevilen eserlerinin seslendirileceği “Müzikal uzak Terapi” başlıklı açılış konserinde Kutler’e yaylılar- yakın... dan oluşan Festival Ensemble eşlik ediyor. v CMTPZR BB Kültür AŞ tarafın- İdan düzenlenen, Ra- dar İstanbul’un sunduğu CMTPZR, #çokseslipazar iirimizin büyük ustası Behçet Necatigil’in bir dö- etiketiyle, 3 Aralık’ta Müze Ş nem, İstanbul ve Ankara Radyosu’nda seslendiri- Gazhane’de kapılarını açtı. len ve birkaç kuşakta iz bırakan “Uzak Yol Kaptanı”, CMTPZR, sahaflardan giy- “Gaz” ve “Kediciler” adlı üç oyunu, “Şimdi Uzak Ya- si ve aksesuarlara, plak ve müzik dükkânlarından kın...” etkinliğiyle dinleyicisiyle buluşacak. Sanatçı- nostaljik oyunlara uzanan çeşitlilikteki stantlar, lar Tilbe Saran, Metin Belgin, Bülent Emin Yarar ve koleksiyoncuların söyleşileri, mezatlar ve canlı Hakan Gerçek tarafından seslendirilecek oyunlar, 19 performanslarla her cumartesi ve pazar günleri zi- Aralık’ta İşSanat’ta, katılım ücretsiz. yaretçilerini ağırlayacak. v Aşk ve Komedi ilgün Belgün’ün “İçimde- larını, yaşadıklarını; kimi zaman Nki Kadın Aşk ve Komedi” hüznü kimi zaman sevinci şar- isimli kitabından sahneye uyarla- kılar ve danslarla anlatıyor. Bel- nan ve geçtiğimiz sezon büyük il- gün, 12 Aralık Pazartesi (yarın) gi gören “Nilgün Belgün’le Aşk saat 20:00’de Bostanlı Suat Ta- ve Komedi” adlı müzikli dans- şer Tiyatrosu’nda İzmirli seyirci- lı gösteride, sanatçı, hayatını, anı- leriyle buluşacak. raen er ey ay ay