Katalog

g n i t Twitter’da gaslighting yorumları Twitter’da kullanıcılar toksik (zehirli) ilişki deneyimleri- ni paylaşıyorlar ve bu paylaşımları çok sayıda kişi beğeniyor. İşte onlardan bazıları: u Yakın dostum toksik bir ilişkiden kurtulup, güzel bir ilişkiye başladı. Öyle mutluyum ki. Hayata bakışı, gülüşü, olaylara tepkisi değişti. Güzelleşti. Kendinizi değersiz hissettiren, sizi suçlu pozisyonuna sokan, sizi kısıt- layan, güvensiz ilişkilerden kaçın. Aşk iyi gelmeli. u Toksik bulduğum her yeri terk ediyorum müthiş bir rahatlik. Tavsiye ederim. u C vitamini serumu, hyaluronik asit ve toksik ilişkilerden arınmak cildi- me çok iyi geldi. h 2 im 2022 4 Sinsi bir manipülasyon Tarihte ve yöntemi: günümüzde pRO. Df R. ÜSTÜn Bireyler ilişkilerinde DÖKmEn randevu çeşitli manipülatif davranışlar Günümüzde pek çok kavramın olduğu gibi randevunun da sergileyebiliyorlar. anlamı değişikliğe uğradı. İş dünyasından özel yaşama, aile Kişinin yaşanan büyükleriyle görüşmekten uluslararası diyaloglara kadar gerçekliği inkâr edip randevu farklı biçimlerde karşımıza çıkıyor. karşısındakinin hakikat algısını sorgulattığı kendilerini ziyaret edecek gençlerin er şey gibi randevu kav- hangi gün, hangi saatte geleceklerine gaslighting de bunlardan ramı da toplumların deği- karar vererek bir liste oluşturmuşlar- şim süreçleri içinde anlam biri. Ancak güçlü bir dır, gençler bu listeye uygun şekilde ve işlev değişikliğine uğ- ziyarette bulunmuşlardır. Bu grupta H teknik olduğundan ramıştır. Bu yazıda rande- kontrol ve tahmin yaşlının elindedir. vu kavramının iş dünyasında, toplumsal maruz kalanın bunu fark İkinci gruptaki gençler ise yaşlıları ne ilişkilerde ve devlet yönetiminde dün- zaman ziyaret edeceklerine kendileri etmesi pek kolay değil. den bugüne nasıl bir serüven yaşadığı karar vermişler, yaşlılara sadece ziya- tartışılacaktır. ret zamanını bildirmişlerdir. Bu grup- izi zehirleyen ilişkilere ve iş dünyAsındA rAndevu ta kontrol ziyaretçilerin elinde, tahmin davranışlara ilişkin farkın- ise yaşlının elindedir. Üçüncü grupta- Toplumların yapıları karmaşıklaş- dalığımız gitgide artıyor. ki gençler ise ziyaret listesini kendile- tıkça, üretim mekanizmaları çeşitlen- Bunda sosyal medyanın pa- B ri hazırlamışlar, ne zaman ziyaret ede- dikçe, randevu verme olmazsa olmaz yı büyük. Sosyal ağlarda cekleri konusunda da yaşlılara bilgi haline gelmiştir. Çocukluğumdan ha- sık sık “Manipülatör kişileri hayatım- Gerçeği vermemişlerdir. Bu gruptaki yaşlıların tırladığım kadarıyla kırsal kesimde dan çıkardım” içerikli gönderilere rast- ziyaretleri ne tahmin ne de kontrol et- iki farklı köyde oturan büyükler şöy- lıyoruz. Ancak fark etmek her zaman meleri mümkündü. Huzurevi ziyaret- le randevulaşırlardı: “Ne zaman ge- kolay olmayabiliyor. Bu manipülatif leri bu şekilde uzunca bir süre sürdü- leyim?” derdi birisi, diğeri ise “Salı davranışlar arasında insanı kendisin- ğünde birinci gruptaki yaşlılar beden gel” derdi mesela. Bunun anlamı, sa- den kuşkulandıran ve kişinin gerçeklik günlükle sağlığı ve duygusal doyum açısından ZEYnEp lı sabahı erken saatler ile akşam eza- algısına zarar verebilecek sinsi bir tür maksimum fayda sağlarken, bu gru- nı arasında herhangi bir saatte gelebi- var. “Gaslighting” dediğimiz bu kav- SAçAR bu ikinci grup izlemiş, üçüncü grupta- lirsindi. Saat belirtmek gereksizdi. Şe- ram temelde kişiyi kuşkulandırıp akıl anımsayın ki yaşlılar ise yapılan ziyaretlerden en hirlerdeki hızlı çalışma temposunda sağlığını sorgulatmaya dayanıyor. Bir- düşük düzeyde fayda sağlamışlardır. ise böylesine geniş zamanlı randevu- leşik Krallık merkezli bir anket şirketi- Bu bilgiye dayanarak şu sonucu çı- lar verilmez, saat belirtilirdi. nin yaptığı çalışmaya göre kadınların yüzde 33’ü ve er- karabiliriz: Ayrı yaşadığımız anne ba- Randevu verme, bir zorunluluk ol- keklerin yüzde 24’ü romantik ilişkide bulundukları ki- balarımıza ve diğer büyüklerimize, manın yanı sıra iş dünyasında bir sta- şilerce tartışma anında “deli” olarak adlandırılıyor. sürekli sürpriz ziyaretler yapmak uy- tü simgesi de sayılmıştır. Bir incele- gun değildir. Yüzde yüz onlara ta- Adını tiyAtrodAn Aldı meye göre unvanları yükselen çalışan- bi olamasak bile, onlarla birlikte be- ların, hem masaları hem de imzala- Gaslighting, adını İngiliz oyun ve roman yazarı Pat- lirlediğimiz tarihlerde ziyaret etmeli- rı büyüyormuş ve alt kademedeki ça- rick Hamilton’ın 1938 yılında yazdığı oyunundan alı- Gizem yiz onları. Böylece ziyaret konusun- lışanların bu kişilere ulaşmaları zorla- yor. Adının Türkçe karşılığı “gaz lambası” olan bu Sürenkök da tahmin ve kontrol onların da elinde şıyor, ancak randevu ile mümkün olu- oyun, gaslighting’in en temel yöntemlerinden “gerçeği olacaktır. Şüphesiz arada bir de sürp- yormuş. (Açık kapı yöneticilik anlayı- inkâr etme”yi ele alıyor. 1940 yılında Thorold Dickin- riz ziyaretler yapılabilir. şı yeni ortaya çıkan ve yaygın olma- son yönetmenliğinde filme de uyarlanan oyun, 1944’te Psikolog Dr. Gizem Sürenkök ile gaslighting üzeri- ne konuştuk. yan bir yaklaşımdır.) George Cukor tarafından tekrar çekildi. Filmde, her osmAnlı gün gaz lambasını kısan ama bunu fark eden eşine kıs- u Gaslighting’e uğradığımızı düşünüyorsak ne rAndevu tığını inkâr edip onu manipüle eden bir koca yer alıyor. gibi adımlar atabiliriz? Bu davranış genellikle uygulayanın verir miydi? Gaslighting’e uğramak kendi gerçekliğimizi sorgula- karşısındakine bir olayın ya da Sanırım askeri ve mamıza neden olduğu için emin olmak adına yaşadık- durumun aslında yaşanmadı- ekonomik açıdan larımızı yazmak veya başkalarıyla paylaşmak güzel Gaslight (1944) ğını söylemesi biçiminde güçlü olduğu dö- bir adım. Emin olduğumuzda rahatsız edici dav- görülüyor ve duygusal nemde Osmanlı’nın ranışlar gösteren insanlarla aramıza bir mesa- şiddet olarak tanım- kendisine gönderi- fe koyup onlarla etkileşimlerimizin sonucunda lanıyor. Gaslighting len elçilere randevu nasıl hissettiğimizi fark ederek etkileşim sık- ilişkide güç elde et- vermek gibi bir derdi lığımızı azaltmak da iyi bir düşünce. Kendi me isteğine daya- yoktu. Gelen elçiler, algılarımızla bildiklerimizi savunmak, hızlı nıyor ve manipü- huzura kabul edilme- karar değiştirmemek, alanımızı savunma- latör karşısındaki- den önce Payitaht’a yı bırakmamak da gaslighting’e karşı ya- ne sürekli yaşan- aylarca bekletilirdi. pabileceklerimizden. Düşüncelerimizden Kamuya hizmet veren ofisler rande- mış olayların ger- İmparatorluk, gücünü kaybedince bu hızlı vazgeçersek kendi gerçekliğimizi sor- vu vermek zorundadır, ancak o anda çekliğini sorgulat- elçi bekletme geleneği de kayboldu. gulama olasılığımız artar. randevu defterleri boş olan bazıları, tıkça mağdur kendi- Aslında kendilerini güçlü hissedenle- u Kendimize gaslighting uyguladıy- çevreye “Doluyuz” izlenimini vermek sinini hatalı hissedip rin zayıf algıladıklarını bekletmeleri sak bu döngüden nasıl çıkabiliriz? için bir gün sonrasına randevu ve- güçsüz duruma düşe- olayına her çağda rastlamak mümkün- Olumsuz iç seslerimiz yüzünden bazen yap- rirler. Bu da randevunun bir statü ve biliyor. Yaşananların ha- dür. Günümüzde Avrupa Birliği, kimi tığımız güzel şeylerin farkına varamıyoruz. İn- reklam aracına dönüştürülmesidir. tırladığı biçimde gerçek- başvuruları anında kabul ederken kimi sanların kendilerine gaslighting uyguladıkları- leşmediğine ikna olan mağ- adayları yıllarca bekletmektedir. Tarih nı fark ettiklerinde bir duygu günlüğü tutmaları ya da Özel yAşAmdA rAndevu dur, karşısındakine bağımlı duru- boyunca Rus devlet başkanları ise za- başardıklarını yazdıkları bir liste yazmaları etkili ola- Geleneksel yaşam tarzımızda kom- ma gelebiliyor. man zaman ziyaretçilerini kasıtlı ola- bilir. Bulunduğumuz noktaya belli mücadeleler vere- şular birbirlerine çat kapı tabirine uy- rak randevu verdikleri saat geçtikten rek geldik ve onların ne olduğunun farkına varmak ve iş yAşAmındA dA vAr, Ailede de... gun şekilde gidip gelirlerdi; önceden sonra kabul etmişlerdir. elde ettiğimiz kazanımları görmek için mücadelemizin haber vermeden gitmek doğaldı. Ran- Gaslighting yalnız romantik ilişkilerde gördüğü- Osmanlı’da randevu vermeme alış- hikâyesini yazmak iyi bir yöntem. Bu yolda yanımız- devudan söz etseniz yadırgarlar hat- müz bir durum değil, iş yaşamımızı da kapsayan kanlığı bir başka alanda da yaygındı. da yürüyen insanlardan fikir edinerek bunu ta küserlerdi. Yakın zamanlara ka- her tür ilişkide buna rastlayabiliyoruz. Çalışma ar- Özellikle Yükseliş Devri’nde padişah- yapmak etkili olabilir. dar Anadolumuzun çeşitli illerine, ka- kadaşımız en ufak hatada bizi suçluyor ve yeter- lar nereye sefere çıkacaklarını önce- sabalarına tayin olunan kadın öğret- siz hissettiriyorsa gaslighting mağduru olabili- den söylemezlerdi. Fatih’in, “Seferin menleri komşuları, yalnız kalmasın riz. Tüm olumlu eleştirileri sahiplenirken olum- nereye yapılacağını sakalımın bir tek düşüncesiyle, sıcak bir samimiyetle, suzluklardan bizi sorumlu tutan iş arkadaşları- teli bile bilse tümünü keserdim” dedi- randevusuz bir şekilde sık sık ziya- mız gerçeklik algımıza zarar verebilir. Yönetici- ği rivayet edilir. Yani Osmanlı’da “Bir ret ederlerdi. Zamanla bu öğretmenle- ler başlangıçta kendisini kusursuz gibi gösterip gece ansızın gelebilirim” şeklinde, rin evde de çalıştıklarını, ders hazır- onları idealize etmemizi sağladıktan sonra yap- muğlak bir randevu, bir ön uyarı yok- lamak, sınav kâğıdı okumak zorunda tığımız işleri küçümseyebilir. Kişi başlangıçta tu. Habersiz saldırırdı Osmanlı ve ka- olduklarını öğrendiler, randevu alıp kendisini farklı tanıttığı için bu durumun farkına zanırdı. Eski Türklerin tabiriyle baskın gitmeye başladılar, yeni komşuluk varmak zorlaşabilir. basanındı; atalarımızda da, “Size bas- düzeni doğdu. Çocukken bakımverenimizin her söylediği- kın yapacağız” deme âdeti yoktu. As- Randevu verme, zorunluluk dışın- nin doğru olduğuna inanmaya meyilliyizdir. Du- lında sefere çıkılacağını önceden ima da da özel yaşamlarda bazen bir statü rum böyle olunca ailemizde uygulanan manipülas- etmek hem başarıyı riske sokar hem göstergesidir. Bir zamanlar Batı’da- yonların farkına varmamız da kolay olmaz. Küçük de ima eden tarafın sefere çıkmaya ki balolarda genç hanımların ellerin- yaşlarda gaslighting’e maruz kaldıysak her durumda pek de niyeti olmadığını gösterir. de “date defteri” denilen küçük birer yanlışı kendimizde aramaya alışkınızdır. Bakımvere- randevu defteri bulunurdu. Kendisi- nimizin kurduğu “Böyle hissetmemelisin”, “Çok duy- stAlin’in rAndevusu ni dansa kaldırmak isteyen bir erkek- gusalsın” cümleleri gibi manipülasyonların yetişkinli- Tarihte randevulu savaşlar ender- le aslında hemen dans edebilecekken ğimize olumsuz yansımaması kaçınılmaz. Tüm bunlar dir. Osmanlı’ın son elli yılında Çar- “Defterime bakayım” diyerek yarım güven sorunları, duyguları görmezden gelme, yetersiz- lık Rusya, Erzurum’a üç defa ani bas- saat sonrasına randevu vermek bir dö- lik duygusu gibi zorluklar yaratabilir. kınla girdi. II. Dünya Savaşı sonra- nem çok havalı sayılmıştı. sında Stalin ise birden bire Kars’ı al- mak istediğini söyledi. Gerçekten al- Kemal Urgenç yAşlılArı nAsıl OTOBÜSTEKİLER mak istese ataları gibi gelip alırdı. Ni- ziyAret etmeli? çin böyle yaptığı konusunda -doğru- Tüm canlılar, en çok da insanlar luğu tartışmaya açık- bir hipotezim olabilecek şeyleri tahmin ve kontrol var. Muhtemelen Yalta’da üç lider etmek isterler. Tahmin ve kontrol me- Türkiye’nin ABD’nin etki alanına gir- kanizmaları uzunca bir süre engelle- mesine karar verdi. Ancak İnönü bu- nen canlıların ruh sağlığı bozulur. Bu na yanaşmadı. Stalin gizli müttefiğine görüşten hareketle huzurevlerindeki yardım amacıyla Kars’ı, Boğazları is- yaşlılar üzerinde -etik açıdan doğrulu- tediğini söyledi, biz de 1952’de telaş- ğu tartışmaya açık- şöyle bir araştırma lanıp NATO’ya girdik. Böylece mat- yapılmıştır: Birinci gruptaki yaşlılar, lup hasıl oldu. g i l s a G ek