Katalog

9 OCAK 2022 7 Bir süre önce Hulu dijital platformunda yayına giren Dopesick, vücudunuzdaki ağrılarla ilgili ağır sorular soruyor Gerçekten ağrınız mı var? ta olmak üzere şiddet ve ölüm olaylarında yine ül- d .r Ömür Tleayn kenin Breaking Bad dizisinden de aşina olduğumuz DEA (Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi) bir başka Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı “Ağrıyı dindirmek ilahi seyirci kalan kurum oldu. bir sanattır” demiş Olayları soruşturmakla görevli savcılık bürosu ise ulu’nun 8 bölümden oluşan ve “Do- her adımda zorluklarla karşılaşmış, adeta görünme- Hipokrat, oysa Dopesick pesick” adını taşıyan mini dizisinin yen eller firmanın sorgulanmasını ve ilaç reçetelen- başrollerinde Michael Keaton, Peter isimli dizi ağrının aynı mesinin kısıtlanmasını istememiştir. Soruşturma iz- Sarsgaard ve Michael Stuhlbarg gi- zamanda nasıl suiistimal ni aldıklarında firmanın pazarlama ve satışa ilişkin H bi usta isimler vardı. Yönetmenleri dosyalarını incelemek istemiş, firmanın buna yakla- edilebilen bir sağlık arasında Oscar ödüllü Berry Levinson’un bulundu- şımı ise beş kamyon dolusu dosyayı savcılık kapısı- ğu dizinin senaryosu ise Beth Macy’nin kitabından problemi olduğunu na yığarak olayı evrak yoğunluğu ile sürüncemede esinleniyordu. Yapım her ne kadar kurgu olarak gö- gösteriyor. bıraktırmak olmuştur. Ancak yine de başlayan süreç zükse de kullanılan isimler, yerler ve olaylar ince- on yılları bulsa da arkasında birçok bağımlı bıraka- lendiğinde bunun gerçek olaylara dayandığı net bir rak yerini bulmaya başladı. Başladı diyorum çün- şekilde karşımıza çıkıyor. kü ilacın üreticisi Purdue Pharma ve şirket yönetici- Ağrı tüm zamanların en popüler konularından bi- si ve fikrin bulucusu Richard Sackler hakkında da- ri olmuştur. Hipokrat MÖ 5. yüzyılda “Ağrıyı din- valar ve anlaşmalar devam etmektedir. Firma halen dirmek ilahi bir sanattır” diyerek konunun önemi- faaliyettedir ve web sitesinde bahsi geçen ürüne ar- ne değinmiştir. Ağrıya çözüm arayışları ise yüzyıl- tık kısıtlamalar gelmiş olsa da benzerleri ile beraber lardır devam eden, bir ölçüde başarılı olunsa da as- sergilenmektedir. la kesin olarak bitirilemeyen ve belki de tam olarak bitirilmesi gerekmeyen bir problemdir. Zira ağrılı seopd ı ck ne d? organlarımız ya da bölgemiz aslında bize orada bir Diziye adını veren Dopesick kavramı ise bir bağım- harabiyetin olduğunu, buna önlem almamız gerek- lının bir sonraki madde ya da ilaç ihtiyacını hissetme- tiğini anlamakta ve de o bölgeyi korumamız gerek- si anını anlatmaktadır. Ülkemizde çok geniş araştır- tiği konusunda beynimizi uyarmaktadır. Lakin ho- malar yoktur ama Amerika Birleşik Devletleri kay- şa gitmeyen bir hissiyat olan bu kavramın da insa- naklı araştırmalara bakıldığında opioid suiistimalin- nın yaşam kalitesini düşürdüğü ve kurtulmak iste- den ölümlerin, 1999’da yüzde 30 iken 2010’da yüz- diği bir gerçektir. de 60’lara çıktığı görülüyor. Yine ABD’de opioidle- rin reçetelendirilerek kullanımı sonucunda dahi her a ıyğrai giy lier! gün 44 kişinin öldüğü, özellikle ABD’nin Tennesse Yüzyıllar içerisinde geli- eyaletinde 2014 yılında yapılan bir araştırmada opi- şen teknoloji ve bilimsel ye- oid suiistimalinin en büyük sağlık problemlerinin ba- nilikler sayesinde ağrıyı çö- şında geldiği bildirilmiştir. Ülkemizdeki opioid yapı- zümlemeye olmasa da engel- lı ağrı kesicilere ulaşım ise uzun yıllardır katı kuralla- lemeye yaklaşılmıştır. Ağrıyı ra bağlıdır ve kontrol altındadır. Düzenlemelere ilaç oluşturan mekanizmayı doku endüstrisinin “mükemmel” denilecek tarzdaki uyu- ya da sinir sistemi düzeyinde mu da her isteyenin bu narkotik ağrı kesicilere ulaş- oluşan kimyasal tepkimelere masını engelleyen diğer bir faktördür. Ancak bu öl- müdahale ederek engellemek çülerde kötü sonuçlarla karşılaşmasak da yaşı 40’ın artık mümkündür. İlaç en- üzerinde olanlar ülkemizde pembe şirin kutularda sa- düstrisinin gelişimi ve bilim- tılan ve yine bağımlılıklara yola açan Optalidon ilacı- sel çalışmaların standartlarına nı hatırlayacaklardır. kavuşması neticesinde artık Nihayetinde insanların en zayıf olduğu “ağrı “ hangi ağrı kesiciyi ne kadar kavramının kullanılarak umarsızca yapılan ilaç pa- almamız gerektiğini, oluşabi- zarlama ve satış taktikleri, bağımlı insanların port- lecek yan etkilerini ve ilaç et- releri, ilgili kurumların üç maymunu oynamaları ya mişteki bu olayda trajik olan sadece bağımlılık ya- izni veren de bu kurumdur. Halbuki bu oranın çıkı- kileşimlerini biliyoruz. Ancak günlük rutinde kulla- da çaresizlikleri ve bütün bunların çok da uzak ol- pan bu ilacın yaygın pazarlanması ve satışı değil şının da geniş kapsamlı bilimsel çalışmalarla değil, nılan ağrı kesicilerin yanı sıra kontrollü dağıtımı ya- mayan bir geçmişte yaşanmış olması Dopesick dizi- pılan narkotik yani uyuşturucu yapıya sahip ağrı ke- kontrolden sorumlu kurumların da buna seyirci kal- ilacın çıkışından 10 yıl kadar önce bir üniversitede sinin ayrı bir ilgi ve hayretler içerisinde izlenmesine dığının gözler önüne serilmesi. FDA yani Amerikan hekimin kendi gözlemlerine dayanarak yazdığı ba- siciler halen problemleri beraberinde getirebilmek- yol açıyor. İşin daha acı kısmı ise; hepsi gerçek… tedir. Bunların başında da bağımlılık gelmektedir. Gıda ve İlaç Dairesi hali hazırda sadece Türkiye’de sit bir mektup olduğu, FDA’nın da bu veriyi soruş- Dopestick dizisinde Amerika’da 90’lı yıllarda ve- değil dünyada sözüne bakılan kurumdur. Ancak di- turmadan kabul ettiği trajedinin ayrı noktası. Oksi- ziye dayanak olan ilacın ilk çıkışında da zayıf ka- kodon denilen ve günümüzde bağımlılık yaptığı net rilen narkotik bir ağrı kesicinin nasıl agresif bir şe- kilde “Her ağrıya iyi gelir” mottosuyla pazarlandı- nıtlar olmasına rağmen “bağımlılık riskinin yüzde olarak bilinen bu molekülün kullanımı sonrası baş- Kaynakça: FS Kılıc, Yıl 2017, Cilt 39, Sayı 3, ğını görüyoruz. Ancak çok da uzak olmayan geç- 1’den az olduğunu” ifade ederek yaygın reçeteleme layan bağımlılık ve buna bağlı eczane hırsızlığı baş- 125 - 129, Osmangazi Tıp Dergisi. Her gün yaptığınız sosyal medya paylaşımları sizinle ilgili önemli ipuçları barındırıyor Dijital iziniz sizi ele veriyor ilgi yaymak ve fikirlerimi- orantılı olarak değişiyor. zi paylaşmaktan hoşlanıyoruz. Dostlarımız ve değer verdiklerimiz için “World meters”ın yayımladı- önemli olduğuna inandığımız konularda far- ğı rakamları ile internete bak- kındalık yaratmak için bilgi yayma veya fikir Btığımızda: Her gün 4 milyonun paylaşımı eylemlerinde bulunuyoruz. Veya bi- üzerinde blog yazısı yazıldığını, 80 milyon do- zim değer yargılarımızda önem atfettiğimiz konulara ilişkin farkındalık yaratmak amacıyla layında Instagram fotoğrafı yayımlandığını, sosyal iletişim mecralarını yoğun şekilde kul- 156 milyon üzerinde e-posta lanıyoruz. mesajı yazıldığını ve 600 milyondan fazla tweet atıl- d i yrleğreeansı Tzsuunorıy dığını görüyoruz. Rakamla- Sosyal mecralarımızı yoğun şekilde kullanır- rın büyüklüğüne inanabiliyor ken ve kullanmaktan keyif alırken dikkat etme- musunuz? miz gereken en önemli unsurlardan birinin ken- Her bir tweetin, blog yazı- dimize ait nasıl bir dijital ayak izi bırakmak iste- sının ya da fotoğrafın ardında diğimizin farkında olup olmadığımızı sorgulama- bizler gibi biri var. Düşünün: s . s inan mız. Unutmayalım, yaptığımız her paylaşım Niçin her gün milyonlarca Görsel u sul kişiliğimiz, ilgi alanlarımız, hassasiyetleri- insan, değerli ve kısıtlı olan miz, konuştuğumuz konularla ilgili de- yönümüzü [email protected] zamanlarını bilgi paylaşımı- rinliğimiz, dünyaya bakışımız ile ilgi- na ayırıyor? Harvard Üniversitesi’nde yapılan ve sosyal hayatımızı li çok önemli işaretler barındırır. Bir bir çalışma, insanların düşüncelerini başkaları- Instagram’da, düşünsel yerde kişisel ve kurumsal sosyal na yayabilmek için para kaybetmeyi bile göze mecralarımızda sergilediğimiz du- tavrımızı Twitter’da aldıklarını gösteriyor. Buna en somut örnekler- ruş kişisel ve kurumsal varlığımız- den biri geçen yıl ilkbahar aylarında Musk’ın şekillendiriyoruz. Her bir Bu tweet paylaşımıyla Musk, şirketinin his- maya teşvik la ilgili çok değerli ipuçları ve- paylaştığı tweet. Gelin birlikte se senetlerinde 14 milyar dolar düşüşe yol açtı. ediyor. Bey- rir. Bu nedenle paylaşımlarımızın paylaşımımız bizi davranış anımsayalım. Musk’ın twe- nimizin hoş Tesla yöneticisinin yaptığı paylaşımın ardından kendi kişisel veya kurumlarımızın kalıbı içinde şekillendirirken et mesajını “Bence Tesla şirketin hisse değeri 144 milyar dolardan 129 bir özelliği bu. değerlerini ve derinliğini yansıttı- hisse senedi fiyatları çok Çünkü bu saye- ardımızda bıraktığımız dijital milyar dolara kadar sert bir düşüş gösterdi. Bir ğını asla unutmamız gerekiyor. yüksek” diyordu. de bir bilgiye, de- Birden fazla ve farklı sosyal mecra de paylaşılan gerekli gereksiz bilgiler ve kişisel ayak izlerimiz en temel düşünceler mevcut. Bu düşünceler zamanla el- neyime ya da fik- vasıtalarını kullanmada gösterdiğimiz yönlerimizi ele re ilk sahip olan kişi hüneri ve harcadığımız zamanı çocukla- de edilmiş, önemli ya da değerli bulunan dü- bunu kendine saklamı- rımızla birlikte öğretici aktiviteler, kültü- şünceler değil. Herhangi bir kişinin nerde ye- veriyor. yor ve bizler, toplum ola- mek yemeyi sevdiği veya buna benzer günde- rel etkinliklere katılma, yaşadığımız şehrin ta- rak, pek çok zihnin ürününden rihçesini öğrenme veya benzer amaçlar için gös- lik paylaşımlar. faydalanıyoruz. teriyor muyuz? Bu sorgulamayı yapmamı lütfen ğnebei ve anrlıykha Yaptığımız bu paylaşımlar kimimize sosyal mecraların kullanımına karşı olduğum şek- Bilişsel Sinirbilim Profesörü Tali Sharot'un göre gerekli bazılarımıza göre gereksiz, etkili linde tercüme etmeyin. Ben sadece sosyal mecra- Başkalarının Aklı kitabında belirttiği üzere, be- veya etkisiz, faydalı veya faydasız, teşvik eden yı kullanırken bizi biz yapan değerleri her zaman yin tarama sonuçlarına göre kişiler “bilgelikle- veya değil, ilham verici veya değil. Tüm bun- önde tutmamız, ölçülü ve duyarlı olmamız gerek- rini” diğerleriyle paylaştıklarında beyinlerinde- lar mesajı okuyan kişinin ilgi alanı ile doğrudan tiğini ifade etmek istiyorum aslında. Gelişigüzel, ki ödül merkezi güçlü bir şekilde harekete geçi- ilintili olduğu kadar mesajını okuduğu kişi ile özensiz ve sadece paylaşım yapmış olmak için ya- yor. Yani düşüncelerimizi paylaştığımızda bir olan ilişkisinin yakınlığına veya mesajını oku- pılan paylaşımlar kişi ve kurumların değerini bir tür haz yaşıyoruz ve bu haz bizi iletişim kur- duğu kişiye duyduğu beğeni ve hayranlıkla da süre sonra aşağı çekmeye başlar. oy ekem