Katalog

23 OCAK 2022 7 ç gi zi a tsla Sanat eserlerine bir de bu gözle bakın p anıu: 7m /10 Hakikatin s r ulopod serra.rodoplu @gmail.com perspektifi ocukluktan itibaren alıştırıldık: Uzaktaki cisimler küçük, yakındakiler büyük çizi- lir. Ağaç, elektrik direği vs. birbirine yak- laşıyormuş gibi görünmeli. Hatta bunun Ç bir de yöntemi var, önce bir ufuk çizgisi Münih: Savaş çizilir, sonra bir ‘kaçış’ noktası konur. Ardından, silik olarak yardımcı çizgiler çizilir ve nesneleri bu çizgilerle sınırlandırırsınız. Peki, biz gerçek- ten dünyayı bu şekilde mi görüyoruz yoksa za- manla bizlere sunulan bilgilere bağlı kalıp, görü- yaklaşıyor nene koşullanarak kendimize ait biricik perspek- tif algımızı yitiriyor muyuz? Mesela, müzeleri ve tarihi mekânları gezer- ken gördüğümüz pek çok sanat eseri bize öğre- Netflix’te gösterime giren film, bütün dünyayı yıkıp geçen tilen doğru çizim tekniklerine göre çizilmemiş- tir; Bizans ya da ortaçağ eserlerine baktığınızda 2. Dünya Savaşı öncesindeki Münih Konferansı’na odaklanıyor. ışıl ışıl mozaiklerin, parlak arka planların arasın- da beliren o etkileyici figürler ve ikonlarında as- subde ol açtığı hüs- darbeyi vuran asıl liderdi ve Hitler’in 30’ların lında perspektif hataları vardır ve “anormal” gö- ranla dünya sonunda diplomatik rekabette üstünlüğü ele ge- zükmektedirler. Bu eserlerde cisimlerin kenarını tarihinde nam çirmesine neden olan kişiydi.* Başka bir deyiş- belirten çizgilerin ufka yaklaştıkça tek bir kaçış Y salan Mü- le, Harris’e göre “Chamberlain trajik bir kah- noktasında toplanması yerine birbirinden uzak- nih Konfe- ramandı” ve Hitler’e karşı barışı korumak im- laşmakta hatta eserin her köşesi başka bir ba- ransı, Robert Harris’in kansızdı. İşte bu tarihi gerçekliği ve söz konusu kış açısından çizilmiş gibidir. Rus sanatçı ve sa- çok satan romanının si- müzakere sürecini hikâyesinin odağına yerleşti- nat eleştirmeni Alexandre Nikolaievitch Beno- nema uyarlamasıyla ye- ren Münih, kurguyla hakikati ustalıkla harman- is bu durum için “Zannedersiniz ki Bizans’ın son niden gündemde... Mü- layan nitelikli bir casusluk filmi. dönem ressamları hayatlarında hiçbir binayı nor- b k a b ak nih: Savaş Yaklaşıyor, malde durduğu gibi görmemişler” demektedir. şaın evasğşiind de somaiipl İkinci Dünya Savaşı’nın basakbicak 1930’lu yılların başında Oxford’da okuyan üç önüne geçmesi bekle- e yiader çulma ıab @gmail.com gencin, bir yaz gecesi katıldıkları partiyle açı- nirken Hitler’i cesa- Bu yüzden de Bizans ve ortaçağ lan film seyircisini, kurgusal karakterleri İngi- retlendirmekten öte- eserlerine baktığımızda sanki aynı Küçüklükten liz Hugh Legat (George MacKay), Alman Pa- ye gidemeyen Münih topraklarda birkaç yıl önce yaşa- ul von Hartman (Jannis Niewöhner) ve Yahu- Antlaşması’nın perde arkasında yaşananları an- beri gözümüze mış olan Antik Yunan ve Roma di Alman Lenya (Liv Lisa Fries) ile kısa bir ta- latırken, uzun yıllar “aldatılan” bir politikacı sanatının bütün birikimi unu- dayatılan perspektif nışıklığın peşi sıra altı yıl sonrasına götürü- olarak tanınan Neville Chamberlain’a bakışıyla tulmuş gibidir. Bu eserleri, ilk yor. Almanya’nın Versay Antlaşması’yla yaşa- da revizyonist bir yaklaşım sergiliyor. algısı geometrinin değişmez bakışta bütün kültürel biriki- dığı sıkıntıları bitiren ve Alman ulusuna onu- İkinci Dünya Savaşı, şüphesiz sinemacıların gerçekliğinin bir yansıması min hiçe sayılarak beceriksiz- runu “geri veren” Hitler’in azılı taraftarı Von en uğrak alanlarından biri. Yarattığı yıkım ne- ce yapıldığı çalışmalar olarak mı, yoksa ilahi güzelliği Hartman, bu uğurda arkadaşları- deniyle tükenmek bilmeyen kati görünüşe çıkarma- düşünebiliriz. Ancak Pavel Flo- nı dahi harcamanın ödülünü ba- bir kaynağa dönüşen tema, yı amaçlamıştır. Artık arayıştan vazgeçişin renski 1920 yılında kaleme aldığı kanlık koltuğuyla almış. Le- hâlâ taze kabul edilebile- eserlere doğaüstü güçlerin “Tersten Perspektif” adlı yapıtın- bir sonucu mu? gat ise bakış açısı karakteri- cek hikâyelerle karşımı- dünyasının yansıması olarak da, Bu amnezinin (hafıza yitimi) bi- miz olarak Chamberlain’ın za çıkıyor. Netflix im- bakılır. Nesnel dünya ile uhre- linçli olduğunu belirtir ve doğrusal pers- özel sekreteri sıfatıy- zalı Münih: Savaş vi dünyanın birbirinden ayrılma- pektif kurallarını çiğneyen bu çalışmaların la Başbakan’la birlikte Yaklaşıyor, de- sı ve aralarındaki hiyerarşinin vurgulan- yanlışlıkla yapılmadığını savunur. Florenski, or- Hitler’in Avrupa’yı lik deşik edilmiş ması adına gerçeklikten gittikçe uzaklaşmakta- taçağ sanatında doğrusal perspektifin kullanılma- bir savaşa sürükle- bir alanda bul- dır. Bu dönemde üretilen eserlere bakarken nes- ması bu konunun bilinmemesinden değil, asıl ha- mesini engelle- duğu bu boş- ne ve varlıkların ilahi düzende nerede durdukla- kikate ve asıl iradeye ulaşma çabasından doğan meye çalışıyor. luktan yarar- rını esas alarak oranlarının boyutları değerlendi- bilinçli bir reddediş olduğunu belirtmiştir. Elbette lanıyor ve se- rilir, bu yüzden de sanat yapıtı yaşanılan fiziksel Antik dönem boyunca mitlerle beslenen insa- Münih’in yegâne yircisinde tem- dünyanın bire bir yansıması değildir. nın dünya görüşünün yeni bir din ile değişmesi handikabı da bura- cit pilavı hissi ya- sonucu, sanat eserinin biçimi ve anlamı da değiş- da ortaya çıkıyor, çün- rçama u nuh anlamını iletmek ratmadan hikâyesini meye başlamıştır. Öncelikle, ortaçağ sanatı özel- kü film zaten sonunu bil- Doğrusal perspektifin doğruluğu geometrinin sürüklemeyi başarı- likle de Bizans mozaik ve resim sanatı okuma diğimiz bir gerçekliğe inan- güvenilir ve hakiki olması fikrine dayanır, ancak yor. Bunun sebebi ise yazma bilmeyenler için kutsal metinleri imgele- mamızı ve dünya savaşına bu tutum ortaçağın aradığı ilahi hakikat değildir, İngiliz yazar ve gazeteci re dönüştürerek görülebilir hale getirmiştir. Kısa- günler kala Legat-Von Hart- ortaçağ sanatında asıl arayış, dinsel bir nesnel- Robert Harris’in “Münih” cası, sanat eserinin ana işlevi, kilisenin söylemini man ikilisinin gizli girişimleriyle, lik ve kişiler üstü bir metafiziğe yönelik olduğu isimli romanında yer alan topluma iletmek olmuştur. Bu yüzden de her im- Chamberlain’in müzakere yeteneğinin başarıya için dış görünüşü değil, hakikati temsil ihtiyacın- sav... Harris romanında, Hitler’in dünyayı ye- genin dine hizmet eden belirli bir anlamı olma- ulaşmasını beklememizi istiyor. Açıkçası darbe da olmuştur. Bu yüzden, tersten perspektif mate- niden topyekûn bir savaşa götürmesini engelle- ya başlamıştır. ile casusluk katmanları üzerinde yükselen se- matiğin değil, dini kuralların geçerli olduğu pers- mek amacıyla Batılı güçler arasında gerçekleş- Ayrıca, Antik Yunan ve Roma dönemi sana- naryosunun finale dek inandırıcılığını korudu- pektiftir. Verilmek istenen ruhani anlamı iletme- tirilen 1938 tarihli konferansı ele alıyor ve şöy- tında fiziksel dünya ve dünyevi gerçeklik idea- ğunu söyleyebilirim. Nihayetinde ne olacağını yi amaçlar, gerçek ötesine geçip, maddi olma- le diyordu: “Münih Antlaşması, müttefiklere si- lize edilirken, Hıristiyanlıkla beraber mevcut bi- bilsek de kurgunun hakikati Tarantinovari bir yan duyusal olmayan dünyaya yönelik sanat ese- lahlanmaları için zaman kazandırdı.” çime tepki doğmuş; sanat yapıtı Tanrısal haki- saptırmayla değiştirmesini beklemek keyifli... ri yaratmak amaçlanmıştır, bu yüzden sanatçının jik batr i kr ahamran Münih’i masada güçlendiren isimlere gelin- mantık ve gerçeklikle ilişkisi yoktur. Filmin finalinde ekranda beliren bu son ce... Chamberlain’i canlandıran Jeremy Irons’ın Bu kavram açısından bugün sanat not, salt Harris’in romanın özünü ve niyeti- ağırbaşlı tavrı ve 1917 (2019) filminden hatırla- eserlerine ya da yaratıcı süreçlere bak- ni açık etmekle kalmıyor, bugüne dek başarı- dığımız George MacKay’in donuk İngiliz me- tığımızda, bizlere öğretilen doğrusal sız bir müzakereci olarak addedilen Britanya safesi ikna edici ki bu durum, filmin seyirciye perspektif için izleyicinin edilgen ol- Başbakanı’yla, meşhur “yatıştırma politikasını” olan mesafesiyle de örtüşüyor. 1930’ların so- ması gerektiğini fark ederiz; ister sanat- yeniden düşünmeye iten Münih’i de ilgi çeki- nunda, savaşın eşiğinde yer alan Londra ve Mü- çının ister izleyicinin gözü olsun, doğ- ci kılıyor. Zira 1930’lu yıllarda Adolf Hitler’in nih sokaklarını ve tarihin ünlü şahsiyetleriyle rusal perspektifle kurgulanmış bir re- Lebensraum (Yaşam Alanı) planı çerçevesinde dolu odalarını resmeden Frank Lamm’in kame- sim ona bakan gözün psiko-fizyolojik Çekoslovakya’nın Südet bölgesine göz dikme- rası ile yönetmen Christian Schwochow doku- süreçlerini de yadsır, bu yüzden de ruh- siyle ortaya çıkan krizde, Neville Chamberla- nuşu bu tarihi dramayı zenginleştiriyor. Yazar sal görme öğeleri hesaba katılmaz; sa- in barışçıl tutumu nedeniyle eleştirilmiş ve isti- Harris’in yarattığı Chamberlain portresi tartışı- natın anlattığı hakikati mutlak bir çer- faya zorlanmıştı. Uzun yıllar kendisiyle özdeş- lacaktır. Fakat bu haliyle de etkili bir politik an- çeveye sokarak, tektipleştirir. Dünyanın leşen politikasının hatalı olduğu ve Hitler karşı- latıyla bezendiğini söylemek yanlış olmaz. doğrusal perspektifle oluşturulmuş im- sında zayıf kalarak barışı koruyamadığı söylen- gesi bir algı durumu değil de soyut dü- *Stephen J. Lee, Avrupa Tarihinden Ke- mişti. Halbuki Benito Mussolini, barışı koru- şüncelerin taleplerinin bir sonucu oldu- sitler, 1789-1980, Dost Kitabevi, 2004. makla yükümlü Milletler Cemiyeti’ne ölümcül ğunu fark ederiz. v Gölgesinde v Eğlenceli bir yarıyıl tatili i knrb adzi v Mitolojik berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr Çınarın arıyıl tatilinde çocuklar Hikâyeler’de Y Akbank Sanat’ta ürk Edebiyatı’nda toplumcu ger- sanatın yaratıcı dünyasıyla T çekçi şiirin önde gelen ismi, us- Kültür rotası son gösterim buluşuyor. Çevrimiçi atölye ta şair Hasan Hüseyin Korkmazgil’in çalışmalarıyla 22 Ocak’ta Alt Kat ve Anuşka’nın Atölyesi’nin or- “Ağlasun Ayşafağı” adlı kitabın- başlayan 24 Ocak’ta Akbank dan uyarlanan “Gölgesinde Çınarın” İKSV taklaşa ürettiği kuklalı çocuk gösteri- Sanat Çocuk Tiyatrosu’nun si “Mitolojik Hikâyeler”, çevrimiçi gösterimlerinin sonuncu- adlı oyun, Samsun Sanat Tiyatro- “Fırtına Çocuk” oyunuyla su ve oyuncu Yaşar Gündem’in yo- suyla karşımızda. Mitolojik hikâyelerin altıncı ve son bölü- devam eden etkinlik, 29 Ocak’ta üretme ve dönüştürme münde Tuluğ Tırpan, yeryüzü, yeraltı ve denizleri aralarında rumu ile 28 Ocak saat 20.30’da Şişli üzerine çevrimiçi atölye çalışması ile sona erecek. Tiyatrosu’nda izlenebilecek.. paylaşan Zeus, Hades ve Poseidon’un hikâyesini anlatıyor. v Uğur Mumcu Kantatı v Yesari Asım Arsoy anılıyor v Altın Gün’e davet Ocak 1993’te hain bir saldırı ile kat- 24ledilen Uğur Mumcu için Turgay mrüm Seni Sevmekle Nihayet Bulacaktır” eseriyle hafı- ’da yayımladıkları “Gece” ile “En İyi Dün- 2019 Erdener’in bestelediği, CRR Senfoni Or- ya Müziği Albümü” kategorisinde Grammy “Ö zalardan çıkmayan Klasik Türk Müziği bestecisi Yesa- kestrası ve CRR Korosu’nun seslendire- ri Asım Arsoy, vefatının 30. yılında özel bir etkinlikle anılıyor. Ödülü’ne aday gösterilen yeni dönem psikedelik ve Ana- ceği Uğur Mumcu Kantatı, 29 Ocak saat dolu rock sahnesinin önemli temsilcilerinden olan Altın Usta bestecinin sevilen şarkılarından oluşan repertuvarın Ankara 20.00’de Cemal Reşit Rey konser salonunda Devlet Klâsik Türk Müziği Korosu sanatçılarınca seslendirileceği Gün, 27 Ocak saat 21.00’de Babylon Presents kapsamın- dinleyenlerle buluşacak. da Volkswagen Arena’da dinleyenleriyle buluşacak. konser, 27 Ocak saat 20.00’de CSO Ankara Tarihi Salon’da. raen er as aş ıç şa ro erra