Katalog

18 TEMMUZ 2021 7 Kenan Karabağ’ın son romanı ‘Maria Suphi, Bir Direniş Öyküsü’, Tekin Yayınevi’nden çıktı En Sevdiğim KADIN KARAKTER Maria kaç kez vuruldu? 5 ustafa Suphi ve 14 yolda- şı, 28-29 0cak 1921’de bir Karabağ, tarihi roman yazmayı MEHMET kez öldürüldü ancak ka- seviyor. Şimdi 1855 yılında UTKU yıkçılar kethüdası Yahya Kars’da yaşanan kuşatmanın ŞENTÜRK M Kâhya’nın esir aldığı Ma- romanı üzerinde çalışıyor... ria Suphi ise iki buçuk yıl boyunca işkence- Maria için, “Kadınlar onun lerle, aşağılanmalarla ve tecavüzlerle yüzlerce direnişini sahiplenecek” diyor. kez öldürüldü. Kenan Karabağ, son romanında Maria Suphi’nin anısını gün yüzüne çıkarıyor. Maria’yı içiniz paramparça okuyacaksınız... Kenan Trabzon’a her gelişimde onun izini ara- Pınar mış Karabağ. İğneyle kuyu kazmış. 2015 yı- Karabağ, Kür lında artık elindeki bilgilerle kitabın yolu açıl- yıllarca mış ancak toplanacak daha çok şey varmış... topladığı “İçimden bir ses ‘sakın peşini bırakma,’ di- azar Pınar Kür en son yordu. Her geçen sene öğrendiklerim çoğal- bilgi, belge ve 2016’da “Sadık Bey” adlı Y dı. Onun hikâyesine ulaşmak için çok çabala- romanıyla buluşmuştu okur- tanıklıklara dım” diyor. larıyla. O tarihten bu yana yeni dayanarak bir roman yayımlamadı ama yap- u Gerçek olaylardan yola çıktınız ve bir tığı çevirilerle hep gündemde. En kaleme aldığı roman yazdınız. Ne kadarı gerçek, ne ka- son Jeanette Winterson’ın “Fran- darı kurgu diye sorsak? 400 sayfalık kissstein - Bir Aşk Hikâyesi” ad- Ben önceki romanında da yarı belgesel bir romanında lı romanını dilimize kazandıran yol seçtim. Maria Suphi’nin hikâyesinde de o Kür, Cumhuriyet Pazar için ede- yoldan hiç ayrılmadım. Bilgileri kurgularken, Maria biyatta en sevdiği 5 kadın karak- gerçek yaşanmışlık hep önümde durdu. Suphi’nin teri sıraladı. O EV BILINIYORDU 100 yıldır u Maria Suphi, Mustafa Suphi ve karanlıkta yoldaşları katledildikten sonra tecavüz ve olan işkencelere maruz kaldı. Erkek egemen bir hikâyesinin toplumda kadın bir devrimci olmanın ‘ce- zasıydı’ bunlar. Romanın yazma sürecinde Lenin’den ziyade Galiyev’in sosyalist ideo- izini sürüyor. siz neler hissettiniz? KIRIM’DA YENIDEN lojisine yakın diyebilir miyiz? “Artık herkes Maria Suphi yoldaşları öldürüldükten son- Mustafa Suphi bilindiği gibi önce İttihat ve ra yaklaşık 2.5 sene kadar yaşadı. Bu süreçte YENI DÜNYA öğrenecek ve Terakki Partisi içinde yer aldı. Paris’de eğitim erkek egemenliğinin en acımazsız şidde- Kitaptan: “Maria koltuğunun altına dol- gördüğü zamanlarda ilk değişimi başladı. Ön- ona yapılanlar tiyle karşı karşıya kaldı. Aslında durduğu Yeni Dünya dergisini dağıt- ce İttihat ve Terakki saflarından ayrılarak on- Tolstoy’un “Anna unutulmaya- ona yapılanlarla düzene baş mak için heyecan içinde Novorosis- lara muhalif yazılar yazmaya başladı. Türkçü- Karenina” romanına adını kaldırmak isteyenlere me- ki sokaklarına ilk girenler arasın- cak” diyor. lük ve Turancılık ideolojisi ise Bolşeviklerle 1 veren Anna Karenina, saj verildi. “Kadınları- daydı... Dergi ticaret gemilerinin Ural’da sürgün yaşadığı zamanlarda tamamen Kitapta, gururundan dolayı... nızı da işte böyle ya- kaptanları, tayfaları aracılığıy- eridi. Galiyev ekolüyle tam olarak uyuştuğu parız” dendi. O gün- Mustafa la Anadolu yolunu tutmuştu... tartışmalıdır. O da Anadolu’da dini bir kenara Kenan den sonra sistemi Jane Austen’ın “Gurur Mustafa Suphi Kırım’da çı- bırakarak önce sosyalist bir yapının kurulma- Suphi’nin Karabağ değiştirmek iste- ve Önyargı” romanındaki kan ilk sayının içine koydu- sını isteyenlerdendi. Onun Anadolu toprakla- mücadelesi, yenler de neredey- 2 Elizabeth Bennett, zekâsı ğu bildiride halka şöyle ses- rına adım attığı zamanlarda okuma yazma ora- se aynı akibete ma- yüzünden... leniyordu: Türk askerine Rusya’ya nı yüzde 2-3 civarındaydı. Sultan Galiyev ör- ruz kaldılar diyebi- ve Türkiye’nin mazlum işçi nek aldıkları içinde önemli bir yerdeydi ancak kaçışı da yer liriz. 68 kuşağı bu- ve köylülerine... Hemşehri! Anadolu’da onun fikirlerini uygulamak için na örnek verilebilir. alıyor. Toprağınızı, hakkınızı, hür- yola çıkmadılar. O zamanlar denizde riyetinizi müdafaadan çekin- Trabzon boğdular. Maria’yı meyiniz. Dünyada yalnız ol- ISTEKLERI SAVAŞMAKTI Çömlekçi işkence ve zulümle öl- madığınızı unutmayınız Yaşasın u Romanda yan karakter olarak geçen dürdüler. Denizleri de hain ve canavar Avrupa emperya- Limanı’nda ve yine yaşamış “gerçek” bir kişi olan Et- darağaçlarında asarak sis- listlerini korkutan içtimai inkılap! başlayan ölüm hem Nejat da geçmişi Türk ocaklarından temin değişmesine izin ver- Yaşasın bütün Avrupa amelelerine ruh gelme, Türkçü, Turancı bir sosyalist. mediler. Bunun daha fazlası ise yolculuğunun ve kuvvet veren Bolşevizm!” Kendisi eski bir maarif müdürüdür. Birçok 12 Eylül darbesiyle yapıldı. bütün yerde öğretmenlik yapmıştır. Yaşadığı dönem u Mustafa Suphi ve yoldaşlarını ve tabii itibarıyla eğitimli biridir. Bu nedenle de ken- detayları da... at ediyorlardı. Sınıfsız, sömürüsüz, ezenin, ki Maria Suphi’yi kim öldürttü? disini değişen dünyaya yeniden entegre etmiş- ezilenin olmadığı yeni dünya bir heyecan dal- Buna tam olarak cevap vermek için elimiz- Louisa May Allott’un tir diyebiliriz. gası yaratmıştı. İnsanlar Enternasyonalist ol- de yeterli belge yok. Birçok bel- “Küçük Kadınlar” mayı bir ayrıcalık saymaya başlamışlardı. Ve u Mustafa Suphi’yi Bakü’den genin yok edildiğini düşünüyo- 3 romanındaki Jo. Jo, kendi Bolşevikler her halka kaderlerini tayin etme Anadolu’ya dönme fikrinden caydırma- rum. Ancak heyetin Erzurum’dan Kitapta kimliğini bulmak için hakkı tanıyacaklarını söyleyerek Müslüman ya çalışanlar vardı. Bu kararı almasında itibaren yaşadıklarına bakarsak siya- Mustafa savaştı... Türkleri yanlarına çekmeyi başardılar. Sultan Mustafa Kemal Atatürk ile mektuplaşma- si erk tarafından yoğun bir örgütlenme ile Suphi’nin Galiyev öncülüğünde Bolşevik safları alabildi- ları ne kadar etkili oldu? Trabzon’da infaz edildikleri görülmektedir. Sinop’tan ğine genişledi. Mustafa Suphi ve yoldaşları da Mustafa Kemal’le mektuplaşmaları oldu. Tam Shakespeare’in “Venedik Maria Suphi’nin kapatıldığı ev yine si- kaçış öyküsu Beyaz orduya karşı savaşanların içine katıldı. olarak gelin ya da gelmeyin diye bir tavır yoktu. Taciri” oyunundaki Portia, yasi erk tarafından bilinmekteydi detaylıca işlenmiş: Orada elde ettikleri tecrübeyle sınıfsız ve sö- Onların istediği emperyalistlere karşı verilen sa- 4 ilk kadın avukat olduğu ancak herhangi bir müdahale ya- “Kırım sahilinde balıkçı mürüsüz bir dünyayı kendi ülkelerinde de kur- vaşın içinde yer almaktı. Ve Ankara hükümeti- pılmadı. Yoldaşları gözünün için... kayıkları vardı. Tek tük insan mak için harekete geçtiler. Bunun için önce- nin izin verdiği ölçüde de parti teşkilatını örgüt- önünde öldürüldüğü için de görünüyordu. Sota bir yerde bekledik. likleri Anadolu’da verilen Kurtuluş Savaşı’na lemekti. Bunun için de gelmeye karar vermeleri onu sağ olarak bırakmaları Halide Edip Adıvar’ın Sonra birer ikişer suya atlayarak biraz da Ankara hükümetinin net bir tavır alma- dâhil olmaktı. Bunun nedenle Bakü’den yola mümkün değildi. “Handan” romanına adını sahile çıkmaya başladık. On bir kişiydik. çıkarak emperyalistlerin işgaline karşı Musta- masından dolayı olmuştur diyebiliriz. Yalta sahillerinden Sivastopol’a doğru 5 veren Handan. Çünkü u Müslüman ve Türki- fa Kemal’le birlikte ülkenin kaderinde söz sa- u Türkiye Komünist fırkası gerçekten başlayacak büyük yürüyüşümüz için yola ye kökenli birçok komü- Müslüman toplumun ezdiği hibi olmak istediler. Ölümü göze alarak Ana- danışıklı bir parti miydi? düzüldük... Elbiselerimizi yüzerken nist hem Kızılordu safla- bir kadın olarak trajedi dolu topraklarına geldiler... Bolşevik Rusya’dan daha kolay yardım ala- rında hem de Anadolu’da sırtımıza sıkıca bağlamıştık, fazla yaşadı... Kurtuluş Savaşı’nda u 1915 öncesinin Mustafa Suphi’si bilmek için düşünülmüş geçici bir çözüm gibi ıslanmadan kıyıya ulaşmıştık. savaştı. Neden? duruyor. Hem bu şekilde kurulacak başka ko- “milliyetçi”, “Türkçü”, Rusya’da ise Hepimizin başında fes u Cumhuriyet Pazar Bolşevikler yeni bir dünya va- tamamıyla Bolşevik olmuştu. Onun için münist partilerin de önü kesilmiş oldu. vardı...” ÇUVALDIZ lecek bir meslek değildi o zaman ben de Sherlock dizisinden.. hayal dünyamdaki dedektifleri yaratırdım. Belki de bu yüzden başkahramanlarım hep kadın TONTON NINELERIN SONU İsveçli yazar Stieg Larsson’un yarattığı Lisbeth Salander’in iyi kurulmuş, beklen- medik, sistem karşıtı, travmatik, inatçı, ze- Ben, dedektif ki bir kahraman olduğunu düşünerek ya- zarına imrenmiştim. ocukken hayalimdeki meslek dedektiflikti. lediğini de iyi anlıyorum. Poirot Kadın karakterleri tonton nine, fettan ka- O dönemin Türkiyesi’nde böyle bir mes- macerası yazmamak için Miss ELÇIN dın, hırçın intikamcı ya da zavallı kurban lek olmadığını bilemeyecek yaşlardaydım. Marple gibi farklı karakterler POYRAZLAR klişelerine hapsetmeyen, yaşadığı acılara Romanlarda, dergilerde, televizyonda gör- yaratan Christie, yine de Belçi- Ç [email protected] ve korkulara rağmen kaderini elini almak düğüm kadarıyla dedektifler akıl ve bilimi kalı dedektifin etkisinden kurtu- için uğraşan, kendi adaletini sağlamak is- kullanarak gizemleri, cinayetleri çözüyor, suçlu- lamamıştı. teyen kadınlar oldukça taze bir yaklaşımdı. ları adalete teslim ediyordu. Benim için Poirot ile ilgili sorunlardan birisi er- Benedict Andrew Üstelik iyi karakterlerdi. Zor durumdaki kadın, Her yazar sonuçta bir okurdur. Başka kek olmasıydı. Neden kadın dedektifler azdı? Ay- Cumberbatch Scott çocuk, hasta, yaşlıları kurtarıyor, cinayete kurban yazarların eserlerini, karakterlerini, metin- nı Arthur Conan Doyle’un kahramanı Sherlock lerini sindirerek, özenerek, deneyerek ve gitmiş bahtı karaların intikamlarını alarak vicda- Holmes gibi. yazarak yazar olurlar. Bu yolculuk bazen nımızı rahatlatıyorlardı. Holmes hastalık düzeyinde saplantılı, aşırı ze- smith buz gibi bir metinle soğukkanlı katil Bay Sanırım ilk dedektif olma hayalim Agatha yıllarca sürer, bazen aceleye gelir, bazen de hiç ki, narsizimini neredeyse sosyopatlığa taşıyan Ripley’in karıştığı belaları, öldürerek var olma Christie’nin Hercule Poirot karakteriyle tanışma- meyve vermez. Yazarın okuduğu tüm kitaplar, ta- güdüsünü, öyle yalın bir dil ve incelikli bir kur- ölümsüz bir karakter. Binlerce polisiye romana ma denk gelir. Komik konuşan, harika yemek- nıştığı insanlar, yaşadığı ülkeler, gördüğü yer- guyla aktarıyor ki hem Ripley’e hem de yazarına ilham olan, özel dedektiflik kavramını heyecan ler, başına gelenler, hayaller, düş kırıklıkları, acı- ler yapan, çok iyi giyinen, tuhaf bıyıklı eski Bel- hayran kalmamak elde değil. Highsmith, Ripley’i dolu, prestijli, bir çeşit akıl oyunu gibi yansıtan lar, sevinçler, iyi şeyler ve kötü şeyler romanları çikalı polis, çocuk kafamın içinde yıllarca inme- ne aklıyor ne de onun adına okurdan özür diliyor. Holmes, son tahlilde başkaları için değil kendi- yeceği özel yerine oturmuştu. İngilizlerin yaban- için kaynak oluşturur. Yazar, roman kahramanla- Aslında koşullar gerektirdiğinde hepimizin için- si için çalışıyordu. Aklını oyalayacak bulmaca- cı karşıtlığının nesnesi, sivri zekasıyla hayran kit- rını hayal gücünden ve gerçek karakterlerden har- de bir katil bulunduğunu da bize inceden inceye lar olmadığında uyuşturucu bağımlılığının nüks lesine sahip, kendini çok beğenen ve cinayet çö- hissettiriyor. Ripley serisini okurken onun peşine manlayarak yaratır. ettiği bir erkek. zemediği zamanlar depresyona giren Poirot, po- düşen dedektif olmak istemediğimi adım gibi bi- Düşünüyorum da, polisiye romanlarımın baş RIPLEY’DE INCE BIR KURGU VAR lisiye hastalığımın nedeni bile sayılabilir. Agatha kahramanı olarak hep kadınları seçmemin ana ne- liyordum. Christie’nin neden ondan kurtulmak için yıllar- Amerikalı yazar Patricia Highsmith’in Bece- İskandinav polisiyesi radarıma girdiğinde ise de- deni belki de budur. Büyümek istemeyen bir kı- ca uğraştığını, kendisinden daha büyük üne kavu- rikli Bay Ripley serisini artık dedektif olamaya- dektif değil polisiye yazarı olma hayalleri kuru- zın, çocukluktan ukde dedektiflik hayalini ro- şan bu karaktere son dönemde neden nefret bes- cağımı kabul ettiğim yaşlarda okumuştum. High- yordum. Madem dedektiflik pek de romantize edi- manlarıyla yaşatması.