Katalog

11 NİSAN 2021 3 İşin sırrı aslında dilde saklıdır Bu ne yerlilik, bu ne millilik böyle! [email protected] K im demişti adını hatırlayamayacağım ama birisi Yılmaz Özdil’in “ceset”inin camiye zinhar alınmaması gerektiğini söyormanda bir insan ölüsü bulunduysa ona, “Bir ceset” bulundu denir, burada vurgu “cansız”lık ve “kimliksizlik”tedir. Ya da tıp fakültelerinde kadavlemişti. Pek çok insan gibi beni ra üzerinde yapılan çalışmade çok rahatsız etti bu sözler. Bular “ceset”ler üzerinde yapılır. nu söyleyen kişi herhalde Yılmaz Ama ölen annenizin “cesedi” Özdil’i öteki dünyada doğrudan cehenneme göndermekle görevli biülker yerine “ölüsü” sözcüğünü kullanmayı yeğlersiniz. “Annemin riydi, Özdil yanlışlıkla cennete faince ölüsüne sarıldım, ölüsünü öplan gitmesin diye söylemişti bunu. tüm” gibi çünkü “ölü” sözcüDemek ki özel yetkili insanlar var ğünün tersi “diri”dir. “Dirisinaramızda, biz onların kim olduğuden ne hayır gördüm ki ölüsünnu bilmeden onlarla iç içe yaşıyoruz. Kimin den göreyim” denir, örneğin. nereye gideceğine onlar karar veriyor. HHH HHH Diller, o dilleri konuşanların dünya algıAma bu sözde beni çok rahatsız eden baş sını yansıtır, dedim. Türk dilini kullananka bir şey daha var, ben ondan söz edecelar bir yakınları ya da tanıdıkları öldüğü zağim, yoksa yetki paylaşmak gibi bir niyeman onlardan genelde “ceset” olarak söz ettim yok. Söyleyeceğim şeyler “yerlilik ve mezler, “ölü” olarak söz etmeyi yeğlerler, millilik”le ilgili olduğu için yazıya bu baş bilincinde olmasalar da dilin koşullamasıylığı verdim. Yerliliğin ve milliliğin çok la ölümü hayatın, dirimin bir devamı olarak önemli bir bölümünün dilde saklı olduğu gördükleri için yaparlar bunu. “Ölü” dediknu söylemelerinde canlılık da me bilmem gevurgulanmış olur. rek var mı, çünTürkçenin mantığıkü dil, bir dil na göre ölmek cantopluluğunun orlılıktan ölülüğe getak üretimidir ve çiştir. Çöpe atılao dil topluluğucak bir şeye, çöpe nun dünya algıdönüşmek değilsına göre üretildir. Hatta Türk dimiştir. li geleneğinde pek HHH çok durumda “ölü” Dilimizde “cebile denmez, öldüset” sözcüğü ğü söylenen kişiyvar, “ölü” sözle ilgili daha başka cüğü var, “ceşeyler söyleneceknaze” sözcüse o kişinin adıyla ğü var, “naaş” sözcüğü var ve bu sözcükle sanı kullanılarak söylenir. Uzun sözün kısarin hepsi aynı anlam alanını paylaşan söz sı Türkçede “ceset” demeyi gerektiren ducüklerdir. Dillerde aynı anlam alanını pay rumlar vardır, “ölü” demeyi gerektiren dulaşan sözcükler olur hep ama “eşanlamlılık” rumlar vardır. yoktur, aynı anlam alanını paylaşan sözcükHHH lerin kullanımdan kazandıkları yan anlamKimse kimseye böyle bir kural öğretmiyor lar bulunur çünkü. Örneğin “cenaze”, ölü elbette ama dili konuşanlar hiç düşünmeden nün kefenlenmiş, gömülmeye hazır halidir, bu kurala uyarlar. Benim aklıma hiçbir şekilo yüzden “cenaze alayı/duası/namazı” gibi de “Annemin cesedine sarıldım, öptüm,” dekullanımlar vardır; (ölü alayı/duası/ nama mek gelmez, annemin, benim için her zaman zı diyemezsiniz); “cenaze”nin eski karşılığı yaşayacak olduğunu belirtmek için (dirisine da “naaş”tır ama “naaş” sözcüğünde ek ola sarılır gibi) “Ölüsüne sarıldım, öptüm” derim rak ölen kişinin bütün toplumca çok saygı ya da hatta “Anneme...” derim. duyulan biri olduğu anıştırması da bulunur, HHH “Atatürk’ün naaşı” gibi. Özdil’in (kendisine uzun ömürler dilerim) HHH ölüsüne “ceset” diyen kişide en küçük bir yerBir insanın cenazesi falan camiden kallilik ve millilik kaygısı olsaydı Yılmaz Özdil dırılır (örneğin cesedi kaldırılmaz) ceseiçin hiç sevmese bile “cesedi” demez “ölüdi morga gönderilir. Gelelim şimdi, “ceset” sü” derdi, “cenazesi” derdi yani en has yerli ve “ölü” sözcüklerine: Onlar da aynı anlam malımız olan şeye, dilimize, dilimizdeki haalanını paylaşan sözcüklerdir ama kullanım yat ve ölüm algısına, gömülme geleneğine uyalanları biraz farklıdır. Kullanımdan kazan gun bir şey söylerdi. Kendi kültürüne yabancıdıkları yan anlamları vardır. Türk dilinde laşmak böyle başlar, diline yabancılaşmakla. Dijital oyunlarda ‘kriminal saat’e dikkat ara2sın5da tehlike var! REHBER ODASI FİGEN ATALAY Çocuklarda bağımlılığa neden olan dijjital oyunlar nedeniyle Türkiye’de ve dünyanın dört bir yanında dijital oyun cinayetleri işleniyor. Şiddet içeren dijital oyunlar eğitimli ya da eğitimsiz herkes için bir tehlike. Dijital oyunlar çocuklara ödül ya da ceza olarak sunulmamalı. Çocuklar internette gereğinden çok zaman geçiriyor. Dijital oyunlar, birçok çocuğun günlük hayatının önemli bir parçası oldu. Ödevlerini, derslerini bir an önce bitirip oyun başına oturmak isteyen çocuklar, bu oyunlardan ister istemez etkileniyor. Savaş oyunlarında sürekli ekranda birbirini öldüren insanları gören çocukların, şiddete, cinayete karşı tutumu da farklı hale gelebiliyor. “Tehlikeli Dijital Oyunlar ve Çocuklarımız” seminerinde Uğur Okulları velileri ile buluşan Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan, “Dijital oyunları çocuklara bir ödül ya da ceza olarak sunmayın. Çocuklar ödev yapmadıklarında ya da yaramazlık yaptığında oyun yasağı koyarak cezalandırmayın. Yani ödevini yapmazsan tablet yok ifadesi yanSavaş oyunları Dijital savaş oyunlarının çocukları şiddete karşı duyarsızlaştırdığını söyleyen Prof. Eraslan’a göre saatlerce bilgisayar başında birbirini öldüren insanlar için caddede işlenen cinayetin bir anlamı olmuyor. Hayatını ekran başında geçiren bir kitle bulunduğuna dikkat çeken Prof. Eraslan, “Oyuncular gerçeklik algısını kaybedebiliyor. Oyundaki kahramanla özdeşleşenler ve bu avatarların gücüne sahip olduklarına inananlar var. Aileler, mutlaka çocuklarının internet bağlantılarını takip etmeli. Özellikle ‘kriminal zaman dilimi’ olarak adlandırılan ve 02.00 ile 05.00 saatleri arasını kapsayan sürede online suç bağlantılarının gerçekleştiğini bilmeli” dedi. lış” dedi. Prof. Dr. Eraslan, dijital Saldırganlık artıyor oyunların karanlık yüzünü ve Tehlikeli dijital oyunları oynayan çocukları bu tehlikelerden nasıl bireylerin fiziksel, psikolojik ve soskorumak gerektiğini şöyle anlattı: yal anlamda zarar görebileceğini ifa“Özellikle pandemi döneminde eve Levent kapanma durumu, çocuklar kadar anEraslan ne ve babaları da bu oyunlara itti. Amacıde eden Prof. Eraslan oyun bağımlılığına ilişkin şunları söyledi: “Araştırmalara göre bu oyunları en çok mız dijital tehlikeli oyunlara karşı farkındalık bağlantı ve ilişki problemi yaşayan, içine kayaratmak. Çünkü karşımızda milyonlarca do panık çocuklar oynuyor. Rekabet ihtiyacı, larlık bir endüstri var. Çocuklarda bağımlılığa sosyalleşme, yalnızlık hissi, benlik saygısıneden olan bu oyunlar nedeniyle Türkiye’de ve nın düşük olması gibi çocuğun kendine bağlı dünyanın dört bir yanında dijital oyun cinayet faktörler oyun bağımlılığını tetikleyebiliyor. leri işleniyor. Unutmayalım ki şiddet içeren di Bunun yanı sıra ev ortamındaki ilgisizlik, tujital oyunlar eğitimli ya da eğitimsiz herkes için tarsızlık, şiddet, sosyal çevredeki olumsuz bir tehlike. Bu nedenle aileler, dijital dünya ile rol modeller ve dijital teknolojiye erişim koilgili öncelikle kendileri bilgi sahibi olmalı ve laylıkları da çocukları tehlikeli oyunların tudijital güvenliği çocuklarına erken yaşta anlat zağına düşürüyor. İşte bu noktada ebeveyn malı. Ailelerin çocuklarına rol model olmala ve çocuk ilişkisi hayat kurtaran bir faktör. rı, onlara vakit ayırmaları ve verdikleri değe Eğer anne baba bilinçli bir şekilde hareket ri hissettirmeleri gerekiyor. Çocuklara, gerçek eder ve çocuğun kendi dünyasını iyi görürhayatta yapmak istemeyecekleri bir şeyi, onli se bu problemler ortadan kalkabilir. İnsanlar ne ortamda da yapmaması gerektiği söylenme tehlikeli dijital oyunlar oynadıklarında, tıpkı li. Özellikle küçük yaştaki çocukların internet uyuşturucu kullanımında olduğu gibi dopateki faaliyetlerini gözlemlemek önem taşıyor.” min ve seratonin hormonları salgılanıyor.” Nedir bu barf beslenme, araştırdık, soruşturduk Buzluğunuz var mı dını sıkça duyar olduk; barf, yani çiğ besleme. Netten satış yapan yerli firmalara rastlıyordum, çevremde barA ? fa geçenler de artıyordu fadeğişiminde olduğu gibi eski mama ile karma yapmak gerekiyor. Barf sonrasında köpeklerde ilk olarak ağız kat Suadiye’de, tamamen bunun üzerine kokusu yok oluyormuş. Ardından dışkurulu Rawraw Pet Food adlı bir dükkı küçülüyor ve tüylerin parlaklığı kanı görünce, bir yazıyı tümden bu artıyor. Yani hepsi daha sağlıklı konuya ayırmaya karar verdim. Tabii çiğ besleme derken, bu, köolduklarına dair bir gelişme. peğin veya kedinin önüne pişmeHASTALIK RİSKİ AZALIYOR miş et ve sebze koymak değil. BeHelsinki Üniversitesi’nde, ansin değerlerini, içerik oranlarını neleri de barf beslenen yavrular ayarlamak ve bu çiğ besinlerin paraüzerinde yapılan bir araştırmaya gözit ve bakterilerden temizlenmesi pro PATİ GÜNLÜKLERİ re de kanser riski üç yüz kat azalıyorfesyonel bir süreç gerektiriyor. Alpay muş. Ancak biraz pahalı. (Tabii ithal Korkmaz bir yıldır bu işi yürütüyor. Mama içeriğinde kullandıkları besinler dikkatle seçiliyor, 50 derecede donduruluyor. “İlgi duyan çok ama bilgi eksikliği var” diyor Korkmaz, “Çiğ beslersem köpeğim vahşileşmez mi” sorusunu çok defa duymuş. Tabii bu bir şehir efsanesi. Den iz mamaların fiyat artışı durumu değiştirmek üzere) Alpay Korkmaz’a göre çiğ, taze yiyecekler en iyi önleyici tedavi, yani veteriner masraflarından tasarruf ediliyor. Avrupa’da çok yaygın. Korkmaz, Türkiye’deki firmaların da çok kaliteli olduğunu söylüyor. Rawraw Pet Food’da ise atıştırmalıklar ve YEMEĞİ PİŞİREN TEK TÜR Barfa başlayanlar ise bunu, hayvanların doğasında var olan beslenme çeşidi olduğu için tercih ediyor, yemeğini pişiren tek tür insan. Tabii bağışıklık güçlendirmek asıl sebep. Kediler için Türkiye’de barf besin Yavaşoğulları [email protected] Barf beslenmeye ilgi giderek birkaç çeşit mama var, fiyatları protein oranı arttıkça yükseliyor. Kendime dönersem... Bizimkiler barf beslenmiyor. Ancak onlar gibi erkek ve kısır kedilerde beslenme çok önemli, özel mamalar yerine barf daha mantıklı geliyor. Köpeğim üretimi yapan iki firma varmış, yalnız bu dükkânda yok. Siz neden yapmıyorsunuz diye sorunca, kedilerin şahsına münhasır karakterine geliyor meartıyor. Peki, nedir, ne değildir, Luna’nın sürekli kilo alma durumu için de. Ancak barfta toplu alım daha uygun ve bunun için koca bir buzluğunuz olması gerek. Tabii sadece kesele “Birinin bayılarak yediğine diğeri ağzını sürmüyor, hepsini memnun edecek bir formül için çalışıyoruz” diyor. Barfa geçiş sürecinde, kuru mama gerçekten önleyici tedavi midir? dileri veya sadece köpekleri olan insanlar için bu o kadar sorun teşkil etmeyebilir. İyi pazarlar.