Katalog

4 28 MART 2021 Winston Churchill Bernard Baruch Bazı cümleler tek bir kişinin ağzından çıkar ‘Soğuk Savaş’ laf arasında Bİ DÜNYA İNSAN söylendi Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte bittiği ilan edilen Soğuk Savaş’ı de tarihsel bir ana denk düşer ki, söyleyen bile bunun hafızalara kazınıp, bir durumu kolayca ifade eden klişe bir deyime dönüşeceğiuluslararası aktörler arani tahmin bile edemez. Ağsında gerilim arttığında her zından çıkan bu cümle hâlâ defasında yeniden başlatan canlı, hâlâ kullanılıyor ama çevreler var bildiğiniz gibi. Sovyetler sonrası benim hatırladığım birkaç başlatılMUSTAFA K. ERDEMOL Bernard Baruch’u anımsayan pek yok. Bu deyimi ona borçluyuz. mış Soğuk Savaş var. ŞimDöneminde bir kaç başdi de Joe Biden’ın Vladimir kana danışmanlık yapPutin’e “katil” demesiyle mış bir multimilyonerbirlikte yeniden başlattılar di bu zat. 1947’de TemsilSoğuk Savaş’ı meraklıları. Kan yok, silah yok, birBiden’ın ciler Meclisi’nde yaptığı bir konuşmada “kendimibirini boğazlamak yok doPutin’e ettiği zi kandırmayalım, bir Solayısıyla soğuk ama yine de bir “savaş”tır şu Soğuk Savaş” dedikleri. Başlangıç, laf Soğuk Savaş’ı ğuk Savaş’ın ortasındayız” dediğinde konuşmasını dinleyen, yakın arkadaşı, döbitiş tarihleri vardır, buradan bakılınca da bir “dönem” olarak değerlendirilir. başlatır mı diyorlar nemin en çok okunan gazetecilerinden Walter Lippmann, New York Herald UNUTULMAZLAR Oysa yukarıdaki tanıma uygun bir “savaş” hali, sışimdi. Baruch yaşasaydı bu yeni Tribune’daki köşesinde hemen kullandı bu deyimi. O gün bugündür (Soğuk Savaş bitse de) ABD ile Ruscağının yaşanmadığı her dönemde olmuştur, olacaktır da. Biden yersiz bir laf duruma başka bir deyim ya (öncesi Sovyetler Birliği) arasındaki siyasi askeri rekabet gerginliğe dönüşetti diye başlayacak olan bir uydururdu tüğünde durum hep bu deşey yoktur elbette. Güçler arası paylaşım kavgasında belki. yimle ifade edilir oldu. Siyasi literatüre enteresan bu tür gerilimler, gelgitler katkıları olan İngiliz devlet olur. Sınıf savaşının devadamı Winston Churchill letler düzeyinde yansıması budur. Soğuk moğuk savaş var işte, hep vardı. Yeniden yeniden ilan etmenin anlamı yok. Herkesin diline pek yapışmış olan Soğuk Savaş tanımı, Batı ile Sovyetler Birliği arasında aşağı yukarı 1945’ten 1991’e Soğuk Savaş, pek çok sinema filmine de konu oldu. kadar süren gerginlik dönemini ifade eder. Ben Michael Caine “The Ipcress File” (Ani Tehlike) filminde. kendimi bildim bileli duyarım bu tanımlamayı. Çoğu tarih olup gitti ama o de tanırdı Baruch’u. 1931’de ABD’de meşhur Soğuk Savaş döneminin figürle onu ziyarete giderken bir taksi çarpmışri bile hâlâ hafızamdadır. Konuyla ilgi tı hatta Churchill’e. “Soğuk Savaş” gili okuduğumuz kitaplarda bu adları gör bi hem dilimize hem de siyasi literatüre dük çünkü, silinmez bir biçimde de yer artık iyice yerleşmiş “Demir Perde” taleşti aklımıza. Şöyle bir zorlayınca Al nımını 1946’da kazandıran da Winston len Dulles’i anımsadım örneğin. CIA Churchill’di bildiğiniz gibi. Kastettiği Başkanı idi bu Eisenhower döneminde. sosyalist ülkelerdi. Kardeşi de aklımdadır, John Foster Dulles, o da Eisenhower döneminin Dışiş KOLAYCI İFADELER leri Bakanı’ydı. Haliyle Başkan Dwight Koskoca bir dönem bu iki kavram etD. Eisenhower’ı da biliriz. rafında şekillendi. Tanımlamalar elbetBaşka kimler var? Ülkesi Vietnam’ı te ideolojik bir amacı da yansıtan bu de“sıcak bir savaş”la bağımsızlığına kayimlerle yapıldı. Dolayısıyla o dönevuşturup, ABD saldırılarına karşı koru mi ifade etmek için fazla zahmete giryan Büyük Ho Chi Minh de bir Soğuk mek istemeyenler, gerçeklerin de üstüSavaş dönemi figürüdür, ki pek severiz. nü ustaca örten bu kalıplarla yorumladıSonra, elbette Başkan John F. Kennedy, lar koskoca dünyayı. Baruch ile ChurcSoğuk Savaş’ın diğer cephesini temsil hill gibiler “Soğuk Savaş ya da “Demir eden Sovyet lideri Nikita Kruşçev, Do Perde” diyerek, kendi kamuoylarını, bauglas McArthur, azılı antikomünist Jo ğımsızlık savaşlarını, antiemperyalizmi seph McCarthy, Mısır lideri Cemal Ab görmelerini de engelleyerek, bu deyimdülnasır, Başkan Richard Nixon, Harry lerle oyaladılar. S. Truman. Belki daha da vardır ama be Baruch, nedense zamanının çoğunu nim kuşağımın mensupları öncelikle bu Beyaz Saray’ın karşısında bulunan Laisimleri bir çırpıda sıralayabilir. Biz de fayette Parkı’nda geçirirdi. Yanına kim “Soğuk Savaş” dönemi içinde doğmuş, gelirse onlara dünya ahvalini anlatırdönemin bittiği söylenen sonunu da gör dı. Parkta o kadar çok zaman geçirdi ki müş bir kuşağız ne de olsa. 1960 yılında, 90. doğum günü hediyesi KİMİN AĞZINDAN ÇIKTI? olarak o parkta adına bir bank yaptılar. Hâlâ durur orada. 1965’te öldü. İyi de bu bu deyimin mucidi kim? NaLaf arasında ettiği o deyim hâlâ kullasıl ortaya çıktı? Bazı cümleler, sözcük nılıyor. Biden’ın Putin’e ettiği laf Soğuk ler vardır, tek bir kişinin ağzından çıSavaş’ı başlatır mı diyorlar şimdi. Bakar ama milyonlarca insanın diline dü ruch yaşasaydı bu yeni duruma başka bir şer. Bazen öylesine söylenmiş bir cümle deyim uydururdu belki. ya da sözcüktür ama olmadık bir biçimEski söylemlerle nereye kadar? Eski hakem Halil İbrahim Dinçdağ, hakemlerin dünyasını aralıyor Kalbi yeşil sahada atanlar H alil İbrahim Dinçdağ’ın, “Türkiye’de Hakem Olmak ya da Olamamak Saha dışında kalanlar” adlı ilk kitabı Tilki Kitap Yayınevi’nden çıktı. 9 kadın, 8 erkek hakemle online söyleşilerden ne çıkıyor. Son yıllarda AİHM’ye gidip davalarını kazanan hakemlerimiz oldu. AİHM, TFF’nin disiplin kurulunun işleyişindeki yanlışları tespit etti, değişmesi gerektiğine karar verdi, ne derece uygulanır bilemiyorum. TFF’de yönetimde kim varsa, onunla karşıt fikirdeyseniz, haksızlıklara oluşan kitapta, takımımızın durumuna göre kimi karşı mücadele etmek istiyorsanız dışlanırsınız, zaman kızdığımız ya da yücelttiğimiz hakemler şimdi kendilerini anlatıyorlar... Kadın hakemlerin camiadaki varlıklarının nasıl uzun solukH İLAL KÖSE yıllardır böyle. Hadi ben cinsel yönelimim nedeniyle dışlandım ama üst düzey FIFA kokartlı uluslararası pek çok hakemin hiçbir gerekçe lu bir mücadele olduğunu da görüyorsunuz kitagösterilmeden hakemlikleri bitirildi. bı okurken. Dinçdağ, haksızlığa uğramış isimlere ulaşmayı özellikle tercih ettiğini söylüyor. FIFA kokartlı Nuray Çiçek, 14 yıl hakemlik, 12 yıl gözlemcilik yapmış, 2015’te nedeni belirsiz bir şekilde uzaklaştırılmış. Kitapta hikâyesi var. Dinçdağ’ da TFF’nin kararıyla hakemlikten uzaklaştırıldı ama futbol aşkı Dinçdağ’ı hiç terk etmedi, bu kitap mesleğine duyduğu bağlılığın da bir ifadesi... Dinçdağ, “Yayınevi sahibim,‘Bu kadar mağdur edildin yine o camiaya hizmet ediyorsunuz’ VAZGEÇTIĞIMIZ AN ÖLÜRÜZ u Uzun soluklu bir hukuk mücadelen var. En azından duygusal olarak, sıkıntılar geride kaldı mı senin için? O yaşanmışlıklar çok güçlü bir İbrahim ortaya çıkardı her anlamda. Dik duruş ve mücadele anlamında. 12 yıl olmuş, ömürden gitmiş... Zaman zaman sıkıntılar yaşasam da artık ne yapu Nasıl doğdu bu kitabı yazma fikri? Teknik adamlarla, yöneticilerle, futbolcularla ilgili çok kitap yazılmış ama hakemlerle ilgili hiç yazılmamıştı. Vurun abalıya dercesine herkes hakemlere yükleniyor, günah keçisi ilan ediliyorlar. demişti kitabı okuduğunda. Camianın bir suçu yok, orayı mam gerektiğini biliyorum. u Ben bu kitabı futbol aşkına yordum biraz da hakemliği aslında hiç bırakmadın...Pandemiden önce Efendi lig gibi alternatif liglerde hakemliğe devam ediyordun.... Üç dört yıldır aklımda vardı proje. Pandemi yüzünden evden çıkamayınca yazmaya karar verdim. İlginç, güzel, acıklı, ders alınacak hikâyeler var. 8 erkek, 9 kadın hakem, bir şekilde haksızlıyönetenlerin suçu. Yarın öbür gün Kesinlikle... Futbolu seviyorum ve izlerken keyif almak istiyorum. İngiltere ligini takip ediyorum şu sıralar, bizim maç özetlerine bakıyorum geride kalmamak için... ğa uğramış 17 isim. Okuyanların keyif alacağını düşünüyorum, sporseverler hakemleri kendilerinden dinlemiş olacaklar. u Hakemlerin konuştuklarını hiç duymuyoruz normalde... insan haklarını savunan birileri gelir ve benim gibi u İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesine dair ne düşünüyorsun? “Cinsel yönelimi yüzünden kimseye şiddet uygulanamaz” demesi sözleşmeyi hedefe koydu... Sözleşmeden çıkarken gerekçe olarak eşcinSadece çaldıkları ya da çalmadıkları düdükle kimse mağdur selleri öne atmak, asıl arka planı perdelemek anılıyorlar. Konuşmaları yasak zaten. Haksızlığa uğradıklarında sadece TFF’nin tahkim kuruedilmez” diyor. yanlış... Biz mücadelemize yine devam edeceğiz. Hiçbir zaman karamsar olmadım. Vazgeçluna gidebiliyorlar ama genelde karar aleyhleritiğimiz an öldüğümüz andır. EYEN DAVA Dinçdağ, Trabzon’da, hakem ve radyocu olarak çok seviliyordu. Cinsel kimliği açıklandı ve hayatı altüst edildi. Hakemlikten uzaklaştırıldı. Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) aleyhine açtığı 100 bin TL’lik tazminat davasını 2015’te kazandı. Mahkeme, 23 bin TL tazminata hükmedince, itiraz etti. Yargıtay, davanın reddedilmesi istemiyle kararı bozdu. Mahkeme ikinci kez yapılan yargılamada Dinçdağ’ın itirazlarına karşın bozma kararına uydu. Dosya şimdi Yargıtay’da. Halil İbrahim Dinçdağ BİTM YOLU AÇTIM T ürkiye’nin ilk klasman kadın hakemi Elmaş Arabacı, spora sağlık kolejinde okurken voleybolla başladı. Mezun olup hemşire olarak Diyarbakır’a atandığında futbol hakem kursu açıldığını duyunca hemen yazıldı, sonrası dördüncü kadın hakemliğine uzanan bir yolculuk. Arabacı’nın unutamadığı anılarından biri kitapta şöyle: “Diyarbakır’da erkek ve kadın olarak biz aynı yerde soyunur, giyinir, maça çıkardık Hiçbiri bana değişik gözle bakmadı. İzmir’de ilk antrenmana gittiğimde çok enteresan bir şey yaşadım. Alsancak Stadı’nda kapıdaki görevli “Benimle dalga mı geçiyorsun kardeş!” deyip içeri almadı. Lisansımı gösterince de şaşkın şaşkın yüzüme bakıp “Aha orada dört oda var, hepsi orada, git!” dedi. Kapıyı açıp içeri girince hepsi birden “Aaa!” diyerek kimi havlusunu kimi bir eşyasını üzerine örtüp oturdu. Hepsine dönerek “Bundan böyle bu odanın bu köşesi benim. Ben de burada soyunup giyineceğim!” diye yüksek sesle haykırdım. “Değişik hislere kapılan varsa derhal bu odayı boşaltsın!” dedim. Hakemliği bırakana kadar aynı yerde soyunup giyindik.” Arabacı, kitapta, kadın hakem adaylarına şöyle sesleniyor:“Diyarbakır’dan çıktığım yolda tek başıma idim ama şimdi yüzlerce kadın hakem benim gurur kaynağım oldu. Beni unutsalar bile profesyonel ligin kapısını ben onlara ardına kadar açtım. Bunu bilsinler yeter.” DAHA ÇOK KOŞUYORUZ ERKEK EGEMENLİĞİ SÜRÜYOR Songül Karadeniz, eski il hakemi. Kadın futbol takımlarında oynadıktan aynı cinsiyetçi yaklaşımlar var bazı kesimler tarafından. Çıktığım bazı maçlarda yakışıksonra futboldan kopmamak sız söylemlerin de olduğunu ne için hakemliğe geçiş yaptı. “Sa yazık ki dile getirmek zorundadece Türkiye değil, tüm dünya yım. Mücadele kısmını ise işida erkek egemenliğinde futbol me daha çok odaklanarak atne yazık ki hâlâ günümüzde lattığımı düşünüyorum” diyor. Semra Halkevi KADIN OLARAK VAR OLMAK ZOR Semra Halkevi, Doğu Karadeniz’in ilk kadın hakemi. Avni Aker Stadı yenilendikten sonraki ilk maçta, TrabzonsporDinamo Moskova maçını yönetmiş, ilk deplasman maçı Gümüşhanede gerçekleşmiş. İlin şampiyonluk karşılaşmasını yönetmiş ve o maçtaki performansıyla Türkiye’nin en iyi beş amatör hakeminden biri olmuş; ödül almış. Şimdi il gözlemciliğine devam ediyor. 1988 yılında hakemliğe başlayan Halkevi, “Futbol hakem camiasında bir kadın olarak bulunmak tarif edilemeyecek kadar zor. Sanki doğruyu yalnızca erkeklerin bildiğinin düşünüldüğü saçma günlerdi” diyor. FIFA kokartlı yardımcı hakem Fatma Akkurt, 20032009 yılında Amerika’da hakemlik yaptı, atletizm masterler kategorisinde disk atma dalında yarışmalara katılmaya devam ediyor, geçen yıl disk ve gülle atma dalında Balkan şampiyonu oldu. Akkurt, kitapta, erkek egemen futbol camiasında karşılaştığı engellerle mücadelesini şöyle anlatıyor: “Futbolculardan maçtan önce, ‘Kadından hakem mi olur, ofsaytı biliyor musun?’ diye dalga geçenler, hatta ‘Benimle nasıl koşacaksın?’ diyenler oldu ama hepsi zamanla buna alışmak zorunda kaldı. Her zaman yoluma devam ettim gülümseyerek, çünkü sevdiğim işi yapıyordum.” Akkurt, “Kadın hakemlere daha fazla değer verilmeli ve maç, lig ve statü ayrımı yapılmamalı” diyor ve ekliyor “Hepimiz aynı kuralları uyguluyoruz. Türkiye’de kadın hakemler hak ettikleri maçlara çıkmıyor ve aynı testleri koşuyorlar, hatta erkeklerden daha iyi koşan kadın hakemler var. Artık talimatlardaki ayrım kaldırılmalı...”