Katalog

1 MART 2020 5 “Emeğe Uzun yıllardır ‘kodlama’ üzerine çalışan Prof. Dr. Selçuk Özdemir: muhtaç duyulmayan, kas gücüne gerek olmayan bir Öğretmen artık dönemdeyiz. bilginin kralı değil Birisiöylebir yapay zekâ geliştiriyor ki o işi yapmaya Selçuk Özdemir hayatını adamış insanların bütün işlevselliği bir anda çöpe atılıyor.” K odlama, bir süredir hayatımıza giren yeni terimlerden biri. Tam olarak ne olduğunu da bilmiyoruz, ne işe yaradığını da. Çocuğumuz “kodlama” eğitimi almalı mı acaba? Alırsa ne olacak? Almazsa çok geride mi kalacak? Çoğumuzun doğru dürüst bir fikri yok. Online eğitim platformu Bilişim Garajı ile binlerce öğrenciye “kodlama”nın da aralarında bulunduğu “yeni nesil” beceriler üzerine eğitim içeriği sağlayan Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Selçuk Özdemir ile bu konuyu konuştuk. u Eğitim alanında neler oluyor? NASIL OLACAK? 300 yıldır hâkimiyetini kurmuş klasik okulculuk bunun önemini anlamaya çalışıyor ama hâlâ gelişmiş ülkelerde bile ciddi tereddütler var. Yeni teknolojilere ilk tepkiyi en hızlı veren topluluklar hep hızlı yol aldılar. Süreç, Türkiye gibi geri kalmış ülkeler için fırsattır. Bizler ve önceki nesiller iyi ve doğru eğitilmedik. Yeni nesilleri yeni dönemin üretim araçlarına göre doğru şekilde eğitebilirsek 10, 20, 30 yıl sonra bizim yaşadığımız zaman kayıplarını bu çocukların telafi edeceğini ve onların medeniyet treninin en ön vagonlarına geçeceğini tahmin ediyorum. Zekâ ve yetenek sorunu yok, fırsat sorunu var. Tarih boyunca sermaye emeğe muhtaç FİGEN ATALAY durumda. İnsanın kas gücü çok kritik. Tarihte ilk defa öyle bir insan grubu çıkıyor ki bırakın emeğe muhtaç olmayı, ben artık “Öğretmene saygı bitti. emeği önemsemiyorum, kas gücünün benim için kıymeti yok diyen bir dönem başlıyor ve yıkıcı bir şekilde üzerimize doğru geli Tüm dünyada bilgi tekeli yor. Aklı başında ülkeler eğitim modellerini buna göre değiştirmeye başlıyorlar. Biz eğer yeni dönemin eğitim modeline ayak uydura öğretmendeydi ama şimdi öğretmen mazsak, çocukların hayal ettiklerini teknolojiyle buluşturup insanların sorunlarını çözen inovasyonları ortaya çıkarmaya vesile olan becerileri onlara kazandıramazsak cid her şeyi bilmiyor. Köy di bir yıkıma maruz kalacağız. Öyle bir yeni eğitim modeline ihtiyaç var ki öğretmenin kitabındaki bilgiyi aşan bir Enstitülerindeki durum söz konusu. Öğretmenin aktardığı ki uygulamalı bilgiye, hayatın tapsal bilgideki testleri çözen gençlerin başarılı sayıldığı bir ortam değil, tam tersi öğretmenin anlatmadığı yepyeni şeyleri yapa bilgisine çocuklarımızı bilen gençlerin çok daha başarılı olduğu bir döneme giriyoruz. Öğretmenin anlattığı şeylerin bir kıymeti kalmadı. döndürmemiz Çocukları, yaratıcı, eleştirel düşünen, se gerekiyor.” bat gösteren, azim gösteren, hata yapmaktan korkmayan, hata BILIŞIM GARAJI’NDA sından ders çıkartan, başka insanlarla işbirliği yapan gençler hali NELER OLUYOR? 2012 yılında bir grup akademisyen tarafından hizmete açılan online eğitim platformu Bilişim Garajı, 516 yaş arası çocuklara ‘kodlama’, ‘üç boyutlu tasarım’, ‘akıllı cihaz tasarımı ve programlama’, ‘web tasarımı’ ve ‘girişimcilik’ alanlarında bilgi ve beceri kazandırmayı hedefliyor. Kendi kullanıcı adı ve şifresiyle giriş ne getirmeyip sadece testlerle belli rutin beceri leri tekrarlayabilir ve en iyi tekrarlayanları da ODTÜ’ye Boğaziçi’ne yerleştirip kendimizi kandırır yapan öğrenci ve öğretmen, 25 bin sak matbaayı ıska multimedya sayfadan oluşan 90 lamaktan, buhar ma farklı derse erişebiliyor. kinesini ıskalamaktan çok daha zor bir duruma Öğretmen artık bilginin kral ve kraliçesi değil. ‘Ben ne dersem odur ‘değil. Öğrencinin bütün kaderi öğretmendeydi. Psikoloji çalışmalarına göre bir insan kontrolü başka insana bırakınca insan zihinsel sistemini kilitliyor. Artık öğrencinin düşünmesi gerekiyor. Öğretmenin sınıf kontrolünü paylaşıp yeniden mezara kadar öğrenci olması gerekiyor. Artık herkesin mezara kadar öğrenci olduğu bir dönem başladı. Öğrendiğiniz bir şeyin geçerliliği çok kısa olabilir. u Bilişim Garajı’nda neler yapılıyor? Temel amaç insanları mutlu edecek çözümler üretmek. Yakın zamanda bireysel kullanıma da açılacak ve 5 yaş üzeri herkes yararlanabilecek. 39 devlet okuluna da bağış yaptık. Çocukların, basit bir bilgisayar ve internet bağlantısı varsa kendi kendilerine öğrenmelerini sağlayan platformuz biz. u Kodlama nedir ve neden önemli? Kodlama makinelere emir vererek, ne yapacaklarını söyleyerek düşündüğümüz bir şeyi onlara yaptırma becerisi. Makinelerle konuşma dili. Dönemin üretim aracı. 2000’li yıllardan itibaren dünyadaki bütün sektörlerdeki en önemli üretim aracı akıllı cihazlar ve bilgisayar olmuştur. Akıllı cihazlara ve bilgisayarlara ne yaptıracağınızı ancak bu dili öğrenerek başarabilirsiniz. Her nesil çocuklarına o dönemin üretim araçlarıyla iş yapma becerisini kazandırmak zorunda. İnsanların ihtiyaçları kadim olmuştur ama o ihtiyaçları karşılayacak araçlar moda olmuştur. Bu dönemin aracı kodlama, EĞITIM EVRILIYOR Kontrol duygusu insanları eyleme yönlendirir, kontrosüzlük eylemsizliğe itiyor. Sınıfta kontrol öğretmende. İnsan eyleme geçtiği müddetce öğrenmiş. Yeni modelde kontrolü kademe kademe onlara bırakmak zorundayız. Çocuğun ‘ben yapabiliyorum’ duygusunu tatması lazım. Çocukların, hatadan korkmayacakları hatadan öğrenecekleri ama eylem içinde olacakları bir eğitim ortamı kurgulama zorunluluğumuz var. Bilgi hepimiz aşmış durumda. Eğitim dünyası, öğrencinin ve öğretmenin beraberce denediği, yanıldığı, hatta zaman zaman öğretmenin öğrenciden öğrendiği yepyeni bir eğitim ortamına doğru evriliyor. TEMEL SORUN! Türk eğitim sisteminin sağlam bir felsefesi yok. Temel felsefe olmaması sizi yoldan çıkarıyor, bu yüzden bütün projeler boşa çıkıyor. Hiçbir projenin dayanak noktası yok. 1 milyon 200 bin öğretmen var. Öğretmenlerin öyle bir motivasyonsuzluğu öyle bir inançsızlığı var ki, “ne yaparsam yapayım maaşım artmıyor, kıdemim artmıyor” diyor. Türk eğitim sistemi hiçbir derste kazanılan bigi ve beceriyi diğer derse aktarma becerisine sahip değil. Birçok göl yapıyorsunuz ama birleşip büyük bir su gücü vermiyor. Biz Köy Enstitülerinde bunu yaptık. Dünyanın geçmeye çalıştığı IB modelinin temeli Köy Enstitüleridir. Türkiye dünyada pratiğe döken ilk ülkeydi. Toplumun genlerinde bilgi var, bilgelik var ama İslamiyete geçişle beraber medrese yapısı bizi bilgi kavramından uzaklaştırdı. hayata ait bilgiye değil, biat edilecek kuramsal veya değişmez bilgiye yönlendirdi. Köy enstitülerindeki pratik bilgiye, uygulamalı bilgiye, hayatın bilgisine çocuklarımızı döndürmemiz gerekiyor. LOGOS Güncel meselelere bilimsel cevaplar Gündelik hayat dertlerinden küresel düşeriz. ama 50 yıl sonra ne olacağını bilmiyorum. sorunlara, aklımıza takılan her şey Onu geleceğe kazandırmak görevimiz Atakan fenomeni A takan adındaki 10 yaşında toplumun ilgi odağına oturan çocuk parlak yoğunluğunu duygusal yapısı taşıyabilecek mi? Bir çocuğun, bir gencin, bir erişkinin “bilişsel etki merkezi” zihinsel gelişimi gencimizi izliyoruz. yönetir. Bu yönetim merke Yaşının üstünde, alı zi, akıl yürütme, muhakeme şılmadık bir yetkinlikle etme, bellek gibi işlemlerle kitaplar okuyor, konuşu ERDAL ATABEK insanın “bilme, anlama, so yor, şaşırtıyor. run çözme” gibi edimlerini Spinoza gibi, Jean sağlar. Aynı zamanda “duy Jack Rousseau gibi düşünürlerden gusal zekâ sistemi” de gelişmek söz ediyor, açıklamalar yapıyor. tedir. Bu sistem de, duygularımızı Bir “üstün zekâlı çocuk”, bir “gif tanımamızı, denetlememizi, duy ted child” olayı gibi görünüyor. gusal etkileri yönetir. Elbette, medya olayı atlamıyor, Doğuşumuzla birlikte aktif olan sosyal medya parlatıyor ve Atakan “dürtülerimiz” ise çocukluk çağın bir ekran yıldızı olmaya doğru yol da denetimi zor isteklerimizi öne alıyor. sürer, büyüdükçe, eğitildiklerini Şimdi sorumuz şu olmalı: Biz bu denetimi artar. gidişle acaba bu yetenekli çocuğumuza destek mi oluyoruz, kös ÖZGÜVENİ SARSILIR tek mi? İşte bu üç yaşam merkezinin ya Çocuk yıldızlar hep bu ikilemin şa uygun, duruma uygun “senkron kavşağına gelmişlerdir. eşzamanlı” gelişimi çok önemlidir. Amerika’nın çocuk yıldızı Shir Eğer bu gelişim “asenkron zaman ley Temple çok sevimli bir beyaz sız” olursa, gelişkin bilişsel gelişi perde yıldızı olarak filmler çekmiş, mi henüz olgunlaşmamış duygusal büyüyünce unutulmuştur. çatı taşıyamaz. Çocuk yıldızların parlak dönem Bu durumda, erken gelişen ço leri sonra nasıl bir seyir izler? cuklar bir süre sonra düş kırıklı Şimdi, Atakan gibi, yetenekli ol ğına uğrar, özgüvenleri sarsılır ve duğu açık bir çocuğumuz bu yoğun çevrelerine küserler. ilgiyle, bu heyecan verici hızlı yol Kendilerine haksızlık yapıldığı culukla nasıl baş edecek? nı, anlaşılmadıklarını, çevreleri tara Gelişkin akademik zeâasının fından kullanılıp atıldığını düşünür, duraksamalar, gerilemeler yaşarlar. Atakan olayına bu açıdan da bakmamız gerekiyor. Toplumun aşırı ilgisi, ekranların parlak görüntüleri, yaşıtlarıyla ilişkilerini nasıl etkileyecek? Karşılaşacağı yalnızlaşma, kıskançlık duyguları, tepkisel davranışlar 10 yaşındaki bir çocuk genci nasıl etkileyecek? ŞİMDİ DAHA ZOR Bir yandan gördüğü ilginin verdiği haz, öbür yandan farklılaşan konumunun yaratacağı sorunlar dikkate alınıyor mu? Kanımca, hem Atakan hem de ailesi psikolojik destekle desteklenmelidir. Bu yetenekli çocuğumuzun birçok benzeri gibi hayal kırıklığına uğramasına izin verilmemelidir. Aslında, daha pek çok çocuğumuz çeşitli yetenekler taşımaktadır. Ancak, standart eğitim sistemimiz bu yeteneklerin gelişmesine uygun bir ortam yaratmamaktadır. Hele de son dönemin getirdiği “şartlanmış inanç baskısı” eleştirel düşüncenin önüne yeni engeller koyarken yetenekli çocuklarımıza daha da dikkat etmemiz gereklidir. Atakan ve onun gibi çocuklarımızı geleceğe kazandırmak hepimizin sorumluluk alması gerek bir görevimizdir. hakkında güvenilir bilgiyle yazılmış, yenilikçi kitaplar.