Katalog

20 ARALIK 2020 D vitamini seviyenizi biliyor musunuz? Mutsuz olmanın D şıkkı dyt.mervesaatci @gmail.com Cildimizde güneş ışınları sayesinde üretilen D vitamini aynı zamanda hormon olma özelliği ile vücudumuz için önemli bir vitamindir. Mikropları yok eden, vücudun savunma mekanizması olarak da biMERVE SAATÇİ Beslenme Uzmanı linen beyaz kan hücrelerinin çalışmasında önemli rol oynar. Kalsiyum ve fosfor minerallerinin emilmesinde görevlidir, dolayısıyla D vitamini kemiklerin korunması için kalsiyumdan bile daha önemlidir. D vitamini seviyeleriniz düşükse istediğiniz kadar kalsiyum alın, bağırsaklarda emilemeyeceği için kemik hasarları meydana gelebilir. u Güneş ışınlarıyla deride üretilebilen bir vitamin olması sebebiyle kış aylarında D vitamini eksikliği daha çok görülür. u D vitamini eksikliğinde beyinde üretilen ve ruh halinin düzenlenmesinde görevi olan serotonin hormonu seviyelerinde azalma ve buna bağlı olarak depresyon ortaya çıkar. Yani mutsuzsanız nedeni D vitamini eksikliği olabilir... u Kas ve eklem ağrıları, yorgunluk, baş ağrısı, kilo verememe, konsantrasyon eksikliği, kabızlık ya da ishal gibi sindirim problemleri D vitamini eksikliği belirtileri arasındadır. u D vitamini, antiinflamatuar ve antioksidan etkisi sayesinde solunum yolu enfeksiyonlarını önlemede etkili bir vitamin olarak kabul ediliyor. Covid19 hastalığında D vitamininin rolü araştırılıyor. u Araştırmalara göre D vitamini eksikliğine bağlı ölüm oranları kuzey yarımküre ülkelerinde daha yüksek, konu hakkındaki klinik çalışmalar devam ediyor. u Covid19 ve D vitamini arasında yeterli kanıt olmamasına rağmen, birçok insanın kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçirdiğinden kemik ve kas sağlığı için ihtiyaç duydukları D vitaminini alamayabilecekleri göz önüne alındığında, bu süreçte D vitamini takviyesi alınmasının önemli olduğu vurgulanıyor. D NE KADAR VITAMINI ALMALIYIZ? u 1970 Yaş: 600 IU u 70 Yaş Üzeri: 800 IU u 012 Ay Bebekler: 400 IU u 113 Yaş Çocuklar: 600 IU u Hamilelik ve Emzirme Dönemi: 1000 IU u Önerilen ortalama değerler bu şekilde olsa da D vitamini takviyelerinin kişinin ağırlığı, beslenme şekli, yaşı, gebe veya emziren anne olması durumlarına göre hekimin uygun gördüğü oranda alınması gerektiğini unutmayın. DVITAMININDEN ZENGIN BESINLER u Somon, tuna, sardalya gibi yağlı balıklar, yumurta, karaciğer D vitamini içeren besinler arasındadır. Ancak hiçbiri zengin bir D vitamini kaynağı olmadığı için günlük beslenme ile D vitamini eksikliğini gidermek çok güçtür. u Gıdalar yoluyla günlük önerilen miktarın üzerine çıkmak mümkün olmasa da eğer takviye kullanıyorsanız dikkatli olmanızda fayda var. İhtiyaçtan fazla D vitamini kullanımı vücutta fazla kalsiyum emilmesine neden olarak kusma, kabızlık, iştah kaybı gibi bazı sağlık problemlerine neden olabilir. 3 İklim krizi günlerinde su ayak izimizi nasıl azaltırız? 1 fincan kahvenin 130 bedeli litre su Bütün dünya ülkeleri yıllardır yapılan tüm uyarılara karşın iklim değişikliğini görmezden geldi. Artık dünya, iklim krizinin tam ortasında. Bu krizden en çok etkilenense dünyadaki yaşamın kaynağı, artık “mavi altın” olarak nitelendirilmeye başlanan su. Hatta öyle ki araştırmalara göre 2050 yılına gelindiğinde dünya nüfusunun en az dörtte biri su sıkıntısı çekecek. Hepimizin bir su ayak izi var. İçtiğimiz sudan, yediğimiz yemekten kullandığımız herhangi bir ürüne kadar her şeyin “su bedeli” var. Peki, bireysel olarak iklim kriziyle mücadeleye bir HAZAL OCAK damla da olsa katkı sağlamak için ne yapmalıyız? SU AYAK IZI NEDIR? Su ayak izi, tatlı su kullanımının bir göstergesi. Yalnızca üretici veya tüketici olarak kullandığımız suyu değil, aynı zamanda dolaylı yollardan tükettiğimiz su kullanımını da toplanır. Su ayak izinin yeşil, mavi ve gri olmak üzere üç bileşeni var. Yeşil (yağmur suyu) ve mavi (yüzey ve yeraltı tatlı suları) renkler su tüketimini, gri ise su üzerindeki kirliliği anlatır. İnsanlar çoğunlukla suyu içmek, yemek pişirmek ve yıkamak için kullanır, fakat daha da fazlası gıdamızın üretiminde, kıyafetlerimizin, arabalarımızın veya bilgisayarlarımızın yapımında kullanılır. SU AYAK IZI NASIL HESAPLANIR? Bir bireyin, toplumun veya işkolunun su ayak izi hesaplanabildiği gibi bir ülkenin izi de hesaplanabilir. Doğrudan su kullanımı, içme suyu ve hijyen için kullanılan su miktarını, dolaylı su kullanımını ise mal ve hizmetleri üretmek için gerekli su miktarını kapsar. Dolaylı kullanım aynı zamanda “sanal su” olarak da tanımlanır. TEMA Vakfı’nın verilerine göre Türkiye’de içme ve kullanma amacıyla kişi başına düşen su miktarı 216 litre. Mal ve hizmetler için tüketilen su miktarı ise kişi başı günlük 5 bin 416 litre. “Mal ve hizmetler için” derken bir malın tüketiciye kadar geçirdiği tüm süreçlerde kullanılan sudan söz ediliyor. Örneğin bir tişört için hammadde halinde tarladaki pamuk bitkisinden başlar, pamuğun sulanması, pamuğun iplik, ipliğin kumaş olması, kumaşın boyanması, tişörtün tekstil tezgâhlarında dokunması sürecini ifade eder. Yani her şeyin “su bedeli” var. NEYE, NE KADAR SU HARCANIYOR? u 1 bardak süt (250 ml) için 225 litre su (yüzde 85 yeşil, yüzde 8 mavi, yüzde 7 gri), u 1 kilo tavuk eti için 4 bin 325 litre su (yüzde 82 yeşil, yüzde 7 mavi, yüzde 11 gri), u 1 kilo sığır etinin üretimi için 15 bin 415 litre su (yüzde 94 yeşil , yüzde 4 mavi, yüzde 2 gri), u 1 kilo çikolata üretimi için 17 bin 196 litre su (yüzde 98 yeşil, yüzde 1 mavi, yüzde 1 gri), u 1 fincan kahvenin üretilmesi için 130 litre (yüzde 96 yeşil, yüzde 1 mavi, yüzde 3 gri), u 1 pamuklu tişört için (250 gr) 2 bin 720 litre (yüzde 54 yeşil, yüzde 33 mavi, yüzde 13 gri), u 1 jean pantolon için (1kg) 10 bin 850 litre (yüzde 45 yeşil, yüzde 41 mavi, yüzde 14 gri) suya ihtiyaç vardır. KURAKLIK YAŞANIYOR Türkiye de krizden en çok etkilenen ülkelerden biri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) verilerine göre ülke genelinde eylül ve ekim ayları son 50 yılın en sıcak ayları oldu. Bu iki ayda ülke genelinde olağanüstü ve çok şiddetli kuraklık yaşandı, birçok kentte sıcaklık rekorları kırıldı. Ülkenin dört bir yanındaki göller kurudu. SU TASARRUFUNU NASIL YAPABILIRIZ? B uğday Derneği kuraklığa karşı kısa vadede yapılabilecek tek şeyin günlük su tüketiminin azaltılması olduğunu vurguluyor: u Yağmur suyunu hasat edin. Lavabo, banyo ve duştan gelen su, gri su, tuvalet rezervuarına yönlendirilerek yeniden değerlendirilebilir. u Günlük su harcamamızın yüzde 40’ı banyodadır. Sifon ve musluk kaçakları, su tüketiminin önemli bir kısmını oluşturuyor. Hemen tamir ettirin. u Tuvalet rezervuarının su depolama kapasitesi 16 litredir. 4 kişilik bir aile 16 litrelik rezervuar ile ayda tuvalette 7 ton su tüketir. Bunun yerine 7 litrelik rezervuar ile 2.53 tona düşürmek mümkün. Tuvalet rezervuarı 16 litrelik ise bu durumda rezervuara ağırlık koyarak (su dolu pet şişe gibi) su tüketimini yüzde 20 azaltabilirsiniz. u Çamaşır makinesini haftada bir kez az çalıştırarak yılda 9 ton su tasarrufu sağlanabilir. Makineyi dolmadan çalıştırmayın, ön yıkama yapmayın. u Banyoda 120150 litre su, duşta ise bundan daha az su kullanılır. Banyo yapmak yerine duş alarak su tüketimini yüzde 25 azaltabilirsiniz. u Bir kişi günde bir kez ortalama üç dakika boyunca suyu kapatmadan tıraş olursa yılda 10 ton su harcar. u Bir kişinin günde iki kez bir dakika boyunca suyu kapatmadan diş fırçalaması yılda 8 ton su israfına neden olur. u Bulaşıkları makineye koymadan önce ön yıkama yapmak yerine peçeteyle silin. u Sebze ve meyveleri elde yıkamak yerine su dolu bir kapta yıkarsanız çok daha az su tüketirsiniz. 4 kişilik bir aile, bu yöntemle yılda ortalama 20 ton su tasarrufu yapabilir. u Elde bulaşık yıkarken mümkün olan en doğal temizleyiciyi kullanın, durulanması daha kolay olduğundan daha az su harcarsınız. u Çok su isteyen bitkiler (çim vb.) yerine iklime uygun, kuraklığa dayanıklı bitkiler ekin. u Toprağı malçlayın. (Toprağın üstünün kuru yaprak, saman, ağaç kabuğu gibi doğal malzemelerle örtülerek buharlaşmanın engellenmesi, toprağın su tutma kabiliyetinin artırılması.) u Geniş yapraklı ağaç dikerek gölge alanlar yaratın. u Bahçenizi verimli sulamak için sabah erken saatleri tercih edin. u Bahçenizdeki bitkilerin yapraklarını değil, saplarının dibini sulayın. u Çok gerekmedikçe arabanızı yıkamayın, nemli bezlerle silerek temizleyin veya bir kova su ile yıkayın. u Kısa mesafelerde yürüyün veya bisiklete binin.