Katalog

3 TEMMUZ 2011 / SAYI 1319 5 Rüşvet verdim dünya duysun Rüşvetin en yaygın olduğu ülkelerden olan Hindistan’da bu toplumsal sorunla mücadele için kurulan “ipaidabribe.com” adlı sitenin ünü bir yılda ülke sınırlarını aştı. Artık Çin’de de rüşvetle mücadele için benzer yöntemler kullanılıyor. DEN Z ÜLKÜTEK N R üşvet gelişmişlik seviyesi ne olursa olsun hemen her ülkede bir problem. Ancak bazı ülkeler var ki artık rüşvet, ikametgâh ya da sabıka kaydı gibi resmi işlerde olmazsa olmaz bir evrak niteliğinde. Bu ülkeler arasında yer alan Hindistan’da rüşvetle mücadele için yaklaşık bir yıldır büyük bir örgütlenme var. “ipaidabribe.com” adlı internet sitesi de bu hareketin öncülerinden. Siteye yazan binlerce kullanıcı başlarından geçen rüşvet hikâyelerini anlatarak rüşvetin ülkedeki yaygınlığı ve mücadele için neler yapılabileceğini paylaşıyorlar. Sitenin kurucularından Raghunandan Thoniparambil, insanların artık rüşvet ödemekten utanç duyar hale geldiğini söylüyor. Bu siteyi kurmanızın amacı nedir? Raghunandan Thoniparambil Fikir zamanla gelişti. Aslında üyelerimizden Sridar Iyengar’la aramızda geçen konuşmalardan çıktı. lk olarak kullanıcılardan gelen bilgilerle rüşvet piyasasındaki fiyatları listeleyebileceğimiz bir site düşünüyorduk. Ancak sonradan çok işlevli bir site olmasına karar verdik. “ipaidabribe.com”u kurarken amaçlarımız şunlardı; rüşvetle ilişkili ticari faaliyetler hakkında farkındalık yaratmak ve zamanla bu sorunun azalması ve en sonunda çözülmesi için halk talebi oluşturmak. nsanlara rüşvet vermek zorunda kalacakları durumlardan kaçınmaları için yardım etmek ve kamu hizmetlerinde sistematik bir reformla daha şeffaf işleyişlerin oluşması için mücadele etmek. Okuduğuma göre Hindistan’da evlilik cüzdanı almak için bile rüşvet vermek gerekliymiş. Ülkede rüşvetin geçerliliği ne kadar? Her ne kadar son zamanlarda birkaç büyük rüşvet skandalı ortaya çıksa da Hindistan ne yazık ki tam anlamıyla bir rüşvet ülkesi. Evet haklısınız. nsanlar sadece evlilik ya da özel mülkleriyle ilgili belgeleri için rüşvet ödemek zorunda değil. Bize yazan birkaç kişi yakınlarının cesetlerini hastaneden almak için bile rüşvet ödemek zorunda kaldıklarını söylüyorlardı. Hindistan’da iki çeşit rüşvet var. Birincisi “perakende rüşvet” diyebileceğimiz ülkedeki neredeyse herkesin işini görmek için başvurduğu yöntem. Mesela pasaport ya da sürücü ehliyeti almak, polise şikâyet dilekçesi vermek için rüşvet vermek bir mecburiyet. Bir de daha yüksek seviyelerde yer alan rüşvet var. Lisans işleri, ihracat ya da ithalat belgeleri, ihale sonuçlandırma, içerden bilgi sızdırma, politik destek, vergi ya da arazi anlaşmaları için ödenen rüşvetten bahsediyorum. Tüm bunlar için ödenenlerin hepsine de “toptan rüşvet” diyebiliriz. Yine de insanlar rüşvetle doğmadı. Rüşvet, mali bir suç ve çok sayıda insanın rüşvete bulaşması sadece riskler azsa, cezalar düşükse ve elde edilecekler fazlaysa mümkün. Neden insanlar rüşvet hikâyelerini itiraf etmek istiyor? Bence iki sebebi var. Öncelikle rüşvet sistemin ve hayatlarımızın içine o kadar girdi ki insanlar sistemle alay eder hale geldi. “ipaidabribe.com” da insanların yaşadıklarını RÜŞVET H KÂYELER Göç Bile Paralı: Amerika’ya gidecektim ama öncesinde Haydarabad’dan aktarma yapmam gerekiyordu. Pasaport kontrol noktasındaki memur pasaportumu istedi, ama daha bakmadan param olup olmadığını sordu. Böyle bir şey aslında bekliyordum. Ona 10 Rupi verdim. Parayı hızlıca cebine koydu ve pasaportumu bana geri verdi. Mülk Vergisi çin: Birkaç belgeye daha ihtiyacım olduğunu söylediler. “Tamam o zaman getireceğim” dedim. Odadaki başka biri eğer biraz para ödersem buna hiç gerek kalmayacağını söyledi. Ona 200 Rupi ödedim ve işimi hallettiler. Kaskım Yoktu: şten eve dönüyordum, kafamda kaskım yoktu. Polis beni durdurup 50 Rupi ceza ödemem gerektiğini söyledi. Ödedim ve “tamam şimdi gidebilirsin” gibi bir şeyler geveledi. Makbuz istedim. “Bu gibi durumlarda makbuz vermiyoruz” dedi. Ona makbuz vermezse gitmeyeceğimi söyledim. Sinirlendi ve evraklarının yanında olmadığını, bu yüzden motorumu garaja çekeceğini söyledi. Motorumu üç gün sonra geri alabildim. G detaylarıyla anlatabilmeleri için bir platform sunuyor. Ayrıca insanlar hayal kırıklıklarını ve hislerini de açığa dökme şansı yakalıyor. Pek çokları yetkililerin rüşvet taleplerinden bıkmış durumda, ödemek istemiyorlar, ödemekten utanıyorlar. Sitedeki bazı itirafları okursanız, insanların içlerindeki acıyı ve tiksintiyi paylaşmak istediğini göreceksiniz. Elimizdeki 10 bin 200 rüşvet raporu durumun ve bir milyar Hintlinin yaşadıklarının da bir özeti. kinci olarak bize yazanların yüzde 14’ünün hikâyesi de rüşvete karşı nasıl direndikleri ve dürüst bir devlet yetkilisinin kendilerine nasıl yardımcı olduğuyla ilgili. Bu bir umut ışığı ve diğerleri için de ilham kaynağı. nsanlar bize ulaşıp hikâyelerinin hükümetin sistemi güçlendirmesi ve rüşveti azaltması için kullanılmasını istiyorlar. Görünen o ki “ipaidabribe.com” Çin’deki bazı insanlara benzer bir site kurmaları için fikir vermiş. Peki Hindistan’da ne kadar farkındalık yarattığınızı düşünüyorsunuz? Evet Çin’de bizden esinlenilerek benzer 7 site kuruldu. Hindistan’da rüşvet karşıtı hareketin öncülerinden olarak gösteriliyoruz ve Çin’deki insanlara da örnek olduğumuz için gururluyuz. Rüşvet Hindistan’da her zaman hassas bir konuydu ama rüşvet karşıtı hareket son bir yılda hızla yükseldi ve konu ülkenin gündemine taşındı. Ayrıca yakın zamandaki rüşvet skandallarının da medyaya yansıması biraz işimize geldi. nsanlar genelde rüşvet karşıtı hareketlerde yer alarak teselli buluyor ve bizim gibi aktivistlerin ya da sivil toplum örgütlerinin bir şeyleri değiştirebileceğini umuyorlar. Rüşvet karşıtı organizasyonların bir yıldan kısa sürede mantar gibi çoğalması tüm Hindistan’da bu duyarlılığın ne kadar arttığının bir göstergesi. Biz insanları rüşvete karşı asla tolerans göstermemeleri konusunda ikna etmeyi amaçlıyoruz. Onlara korkularının üstesinden gelmeleri gerektiğini ve yalnız olmadıklarını hatırlayarak toplumda rüşvete karşı bir duyarlılık inşa edebileceklerini söylüyoruz. G mtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç Genel Yayın Yönetmeni: brahim Yıldız Yayın Yönetmeni: Ayşe Yıldırım Görsel Yönetmen: Aynur Çolak Sorumlu Müdür: Miyase lknur Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ dare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2 34381 Şişli / stanbul (0212) 343 72 74 (20 hat) Reklam Genel Müdürü: Özlem Ayden Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal Reklam Koordinatörleri: Hakan Çankaya / Neşe Yazıcı Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı (0212) 251 98 74 / 75 (0212) 343 72 74 (554555) Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt / stanbul cumdergi@cumhuriyet.com.tr C MY B C MY B Cumhuriyet gazetesinin parasız pazar ekidir. Yerel süreli yayın.