Katalog

SAYFA 6 16 HAZİRAN 2018, CUMARTESİ ‘GergedanlaşmaHep geçecek bu günler diyoruz ama... tehdidi altındayız’ İskoçya’nın önde gelen tiyatro ödüllerinde dört dalda ödül kazanan Tiyatro DOT’un yönetmeni Murat Daltaban, Gergedanlar’ı anlattı: “Yaşadıklarımızın yanında Ionesco'nun absürdü rasyonel kaldı nerdeyse”. Tiyatro DOT çalışmalarını bir süredir İstanbul ile birlikte Edinburgh’da da sürdürüyor. Bu çalışmalar kısa sürede karşılığını aldı ve DOT’un ortak yapımcılarından olduğu ‘Rhinoceros’ (Gergedanlar) oyunu İskoçya’da eleştirmenler tarafından verilen CATS Ödülleri’nde dört ödüle değer görüldü. Oyun en iyi yapım seçilirken Murat Daltaban en iyi yönetmen, Robert Jack en iyi erkek oyuncu, Oğuz Kaplangı en iyi müzik ödüllerini aldılar. Törenin ardından İskoçya’ya bağlandık ve Murat Daltaban’a sorularımızı yönelttik. ? Öncelikle tebrikler, İskoçya Critics Awards for Theatre’da (CATS) dört dalda ödül aldınız. Ödüller sizin zihninizde nasıl bir karşılık bulur, bu ödülün karşılığı ne oldu? Ödül almak, vermek kadar zorlu iştir. Aldığınız ödül, kendiyle birlikte bir politikayı ve ideolojiyi de yanında getirir. O ödülü aldığınız andan itibaren her şeyiyle ödülü kabul etmek demektir bu. Bu yüzden ödül fikrinden çok gerilirim. Alsan bir dert almasan başka bir dert. Ama CATS ödülleri bizim için başka anlamlar taşıyordu. Yerel olanın yükünden bizi kurtarıyor, uluslararası bir başarı fikri ağır basıyordu. Tüm salon da ödülü aynı rahatlık, mutluluk ve coşkuyla karşıladı. Çok samimi bir geceydi. Ana fikir ele geçirme ? Gergedanlar faşizmin nasıl yol aldığına dair bir klasik. Bu oyunu seçmenizde dünyanın gündemi ne oranda etkili oldu? Tamamen dünyanın gündemi etkili oldu diyebilirim. Yaşadıklarımızın yanında Ionesco'nun absürdü rasyonel kaldı nerdeyse... Doğu’dan Batı’ya tüm insanlık, gergedanlaşmanın tehdidi altında. Kısmen gergedanlaşmış durumda hatta... Hep geçecek bu günler diyoruz, fakat durum bize şunu gösteriyor ki gergedanlaşma kökü kurumuş bir salgın değil. Her an her yerden yer üstüne çıkıp insanlığın kökünü kurutabilir. ? Oyunu yorumlarken nasıl bir yol izlediniz? Oyunun yeniden yazımını Zinnie Harris yaptı. Sahnelerken gergedanlaşmanın bir seri katil gibi bireyi yok edişini ve kitle bireyine dönüştürmesini takip ederek çalıştım. Nereden geldiği bilinmeyen ve öngörülemeyen bu virüsün nasıl kendini tekrar tekrar ürettiği üzerine laboratuvarda çalışmak gibiydi. Oyun o kadar derinleşiyor ki, yüzeyde anlattığı hikâye sizi ele geçiriyor. Temelde oyuncularla “ele geçirme” fikrini koyulaştırarak çalıştım. Tasarımlarda da hep "ele geçirilme" fikri öndeydi. ? DOT’un Edinburgh’a yerleşmesi kısa süre önce gerçekleşti. Bu kadar hızlı bir başarıyı neler hazırladı? DOT Edinburgh’a yerleşmedi aslında. Edinburgh ve İstanbul arasında proje geliştirebilmek için bura da bir tiyatro ofis/stüdyo kurdu. DOT Edinburgh'u hayata geçirmek, yani bir ofis/stüdyo açmak fikri aslında uzun bir zamanın sonunda oluştu. 11 senedir İskoçya’da tiyatro çevresiyle çok sıcak ilişkilerimiz oldu. Biz Edinburgh’da, onlar İstanbul'da birlikte vakit geçirdik. Sonunda ortak projeler için bu yolun daha hızlı üretmemize yarayacağına ikna olduk. Buna bir taşınma değil, bir çoğalma ve uluslar üstü bir tiyatro ilişkisinin kurumlaşma denemesi diyebiliriz. Umarım başarılı olur. İlk ürün doğru yolda olduğumuzu gösterdi bize. Tiyatro, sınırlara hapsolamayacak kadar insanın büyüsüyle güçlenmiş bir sanat. ‘Kaynak bulmamız şart’ ? Gergedanlar’ı Türkiye’de izleme şansımız olacak mı? Rhinoceros'u İstanbul’a getirebilmek için çalışıyoruz. 2019'da belki... ? Bundan sonra DOT için neler hayal ediyorsunuz? Avrupa’nın en batısı İskoçya ve en doğusu Türkiye arasında tiyatro bağlarının güçlenmesi için projeler gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Kaynak bulmamız şart. Türkiye’de devletin fonu olmadığı için ya da bize ayıracak fonu olmadığı için çok kolay olmuyor. Özel sektör kapılarını zorluyoruz. ‘Bu topraklarda farklılığı ödüllendiren hiçbir mekanizma yoktur’ Ahlat Ağacı nasıl yazıldı? Kendimize itiraf edelim, radarımız kötü haberleri daha hızlı yakalıyor. İyi haberleri fark etmemiz için birilerinin o haberlerin üzerine spot tutması gerekiyor. Biz de ikinci sayısı çıkan bir derginin, ONS’un üzerine yöneltiyoruz spotumuzu. ONS üç aylık bir yaşama kültürü dergisi. Bu sayısının konuları arasında Metin Akpınar, Binnur Kaya, Nihat Sırdar, Turgut Çeviker ve Alex Grigg ile söyleşilerin yer aldığı bir mizah kültürü dosyası; Ülkü Tamer’in ardından Genco Erkal ile yapılan bir görüşme, Yunanistan’ın önde gelen savaş muhabirlerinden Evangelos Aretaios’un Türkiye izlenimleri, popülizm üzerine yazılar ve Nuri Bilge Ceylan imzalı Ahlat Ağacı Hakkında başlıklı yazı bulunuyor. ONS Dergi’yi Ceylan’ın ilk kez kendi kaleminden filmin senaryosunun oluşumunu anlattığı yazısından bir alıntıyla selamlıyoruz. 2015’in Temmuz ayı. Assos’taki yazlığımızda tembellik ediyoruz. Bayram geldi, sahiller aşırı kalabalıklaştı. Birkaç saatlik mesafede bir kasaba var. Çocukluğumun en güzel yıllarını geçirdiğim yer. Eski tadı ve güzelliği kalmamış olsa da havası hâlâ temiz, çam ormanları arasında. Hadi dedik, oraları dolaşıp gelelim. Çoluk çocuk cümbür cemaat çıktık yola. Kasabanın çevresindeki köylerde dolaşırken bazı akrabaların yaşadığı bir köye düştü yolumuz. Bir akrabamla evli bir öğretmen var. Enteresan kişiliği ve ezber bozan düşünceleri olan, muhabbetini pek sevdiğim, köylülerin “Hoca” diye hitap ettiği bir ilkokul öğretmeni. Ona rastladık burada. Yeni emekli olmuş ve köyüne dönüp buraya yerleşmiş. (...) Kuzuların güzelliğinden, çayırların renginden, toprağın kokusundan müthiş bir yaşama tutkusuyla bahseden bu adam konuşmaya başladığında, biz ne kadar ilgiyle dinliyorsak, diğer, köyde yaşayanlar sanki keyifleri kaçmış gibi, adeta utanıyorlar gibi hemen önlerine bakmaya başlıyorlardı. Sanki bir tür gizli protesto var gibiydi. (...) Bu topraklarda farklılığı ya da özgünlüğü ödüllendiren hiçbir mekanizma yoktur. Hele de biri, kendisi için başat ama toplumsal şablonda onay görmesi mümkün görünmeyen bir farklılığı olduğunu hissediyorsa, istem gücü ahlaki açıdan da yıpranmak durumunda kalır. Giderek yabancılaşmak durumunda kaldığı yaşantısının ortaya çıkardığı çelişkilere bir anlam vermekte zorlanır. Bu çe lişkileri yaratıcı formlara dökmenin yetersizliğiyle, onları reddetmenin olanaksızlığı arasında bocalamaya başlar. Bu farklılığı genelde saklanması gereken bir suç, bir hastalık gibi duyumsar ve bir hörgüç gibi hayatı boyunca sırtında taşımak durumunda kalır. Ancak kendisini kayıtsız şartsız dayatan bu realite, çoğu zaman kılık değiştirerek, birtakım tuhaf, absürt fırlamalarla kendini göstermeden de edemez. Yol boyunca Ebru ile konuştukça içimize oturan duygular, bize buralardan bir film yapılabileceğini düşündürmeye başladı. Nuri Bilge Ceylan, son filminin senaryosunu nasıl yazdı? Ona kim, nasıl ilham verdi? ‘Hoca’yı nasıl yarattı? Bu soruların cevapları, Ceylan’ın ONS dergisinin 2. sayısına özel olarak kaleme aldığı yazıda. 16 HAZİRAN 2018 SAYI: 7 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına Orhan Erİnç İcra Kurulu Başkanı Akın Atalay Genel Yayın Yönetmeni MURAT SABUNCU Yazıişleri Müdürü BÜLENT ÖZDOĞAN Yazıişleri Müdürü (Sorumlu) Faruk Eren Yayın Yönetmeni ZEYNEP MİRAÇ TANER Görsel Yönetmen Ulaş ERYAVUz Yayın Koordinatörü ÖZGÜR ÖZKÜ Sayfa Uygulama EMİNE BİLGET Reklam Direktörü Deniz Tufan Rezervasyon ve Planlama Koordinatörü Bülent Gürel Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın. Cumhuriyet Gazetesi’nin ücretsiz ekidir. Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul Dağıtım: Demirören Dağıtım Satış Pazarlama Matbaacılık Ödeme Aracılık ve Tahsilat Sistemleri AŞ Esenyurt/İstanbul C MY B