Katalog

MERHABA DENEMENİN, ESTETİĞİN VE SANAT EĞİTİMİNİN ÖNCÜSÜ lk Türk kadın gazeteci, Sorbonne Üniversitesi’nde eğitim gören ilk Suut Kemal Yetkin! İ Türk kadınlarından ve ilk Türk kadın romancılarından, İttihat ve Terakki’nin ilk kadın üyesi, kadının toplumdaki yeri adını koydum” diyerek sundu. mücadelesinin kararlı savunucularındandır. ÖNER YAĞCI Şiir, öykü, roman yazmak, bunları Meclis-i Mebusan üyesi Ali Rıza Bey’in okuyup tat almak isteyenler onun dene- kızı olan, özel derslerle yetiştirilen, “Ben, sanatı ve edebiyatı insan melerinin listesini çıkarıp “Türkiye’de genç yaşında Fransızca öğrenen varlığının en kutsal yaratışlarından sanatla yaşamını güzelleştirmek isteyen aydınımız, Jön Türk hareketinin, İttihat biri sayarım.” Suut Kemal Yetkin insanların ihtiyacı olan konular bunlar- Terakki’nin önde gelenlerinden, Paris’te mış” diyerek listedeki konularla ilgili stetik bilimi, sanat tarihi, sanat Meşveret adlı bir gazete çıkaran ağabeyi olarak kendisini besleme çabasına gir- felsefesi hocalığı; güzel sanatlar “özgürlükçülerin babası” Ahmet Rıza’nın mek için Adnan Binyazar’ın “Montaig- E ve edebiyat konusundaki incele- ne, Aydınlanma’nın başöğretmeni ise yanına kaçak yollarla gitti (1898) ve me, araştırma ve çevirileri; edebiyat ve Yetkin, onun iyi bir öğrencisidir” de- Sorbonne’da eğitim aldı. sanat eleştirmenliği; özgün düşünceleri- diği Suut Kemal Yetkin’in denemeleri- II. Abdülhamit rejimine karşı mücadele ni aktardığı öncü denemeleriyle sürek- ni okumalı. li olarak kendini yenileyen, bilim insan- eden İttihat Terakki’nin yayın organı haline Ahmet Haşim ve Sembolizm, Edebi lığıyla yazarlığı birlikte yürüten, kendi gelen Meşveret’te çalıştı. Meşveret’te Meslekler, Baudelaire ve Kötülük Çi- deyişiyle “1920’lerden bu yana güzel ve ve Fransızca ekinde, Bahaeddin Şakir’le çekleri, Edebiyatta Akımlar adlı ince- öyküsünü” yazan, estetik, resim, edebi- Samipaşazade Sezai’nin çıkardığı Şura-yı lemelere imza atan Yetkin, edebiyat ve yat konusunda öncülüklere imza atan bir Ümmet gazetesinde kadınların toplumsal sanat eleştirmeni olarak dönemin dergi- aydındır Suut Kemal Yetkin (1903 / 18 lerinde felsefe, sanat ve edebiyatın türlü yaşama katılımı konularında makaleler Nisan 1980). konuları üzerinde yazdı. yazdı. Toplumsal açıdan kadın konusuna Yurtdışına öğrenci gönderilmesinin Örneğin köy edebiyatı-kent edebiyatı yoğunlaşarak La Revue ve L’Humanité devlet politikası olduğu dönemde, tartışmalarına nokta koydu: “kıvılcım” olarak gittiği Fransa’nın gibi Fransız yayın organlarında kadın “Köy romanı yazanlarımızın çoğu, Sorbonne ve Rennes üniversitelerinde haklarıyla ilgili yazılar yazdı. köylerden gelmedir. Köylerimizin tür- aldığı edebiyat, felsefe estetik, sanat II. Abdülhamit’in baskı rejimine cesurca lü dertlerini, gerilik nedenlerini türlü tarihi, deneysel psikoloji, pedagoji karşı çıkarak kadınların eğitim hakkı ve olaylar içinde yürekleri burkularak gör- eğitimiyle ve müze, tiyatro, konser eşitlik istemlerini savundu. Paris’teki müşlerdir. ve kitabevlerinde sanatla yüklendi ve Bu yazarlar kalemlerine sahip olunca Uluslararası Kadın Kongresi’nde Jön Türk “alev” olarak döndü (1925-1930). kendilerini köyün, her bakımdan can- delegesi olarak Türkiye’deki Kadınların DENEMENİN EN BAŞARILI landırılması gibi kutsal bir davaya ver- Hukuki Durumu bildirisini sundu (1900), diler. Gerçek aydınlar da bu davanın YAPITLARINI VERDİ! Uluslararası Kadınlar Konseyi’nde Öğrendiği hümanizmin düşünce de- içindedirler.” yönetici oldu. rinliğini yaşamı boyunca binlerce öğren- Sanatın insan tarafından anlamlandı- Çalışmaları başta Fransız aydınlarınca rılması ve anlaşılması için estetik kav- cisine aktardı. övgüyle karşılandı, Atatürk’ün de ramının içinin doldurulması ve “sanatla “‘Ben çok roman, öykü, şiir okurum arkadaşı olan Claude Farrere, onun eğitim” verilmesi konusunda öncü kat- ama hiç deneme okumam, deneme be- ni ilgilendirmez’ diyen bir edebiyatçının kılar sundu. “yetenekli bir toplumbilimci” olduğunu ya da insanın hayatını sanatla güzelleştirmesi kesinlikle söz konusu “Gerçekçi bir eğitim bilim ve sanatın ayrılmaz işbirliğine dayan- belirtti. Ülkemizde kadınlarca yazılan maktadır. Bu bakımdan insanda köklü bir ihtiyaca cevap veren sa- olmaz. Çünkü deneme diğer sanat yapıtlarını da algılama yöntemini ilk romanlardan Uhuvvet “Kardeşlik”i natın, kişiliği eğiten en önemli etkenlerden biri olduğunu akıldan çı- insana kazandırabilecek olan bir gerçekliktir. (Sadeleştiren: Nebil Fazıl Alsan, Kültür karmamak gerekir. Bu açıdan yarına yönelik olarak çocuklarımızı eksiksiz olarak ye- Bakanlığı, 1999, 472 s.) yazdı. tiştirmek istiyorsak rasyonel ve objektif düşüncenin gelişimini, duy- Sanat eğitiminin amacı, sanat için eğitim değil, sanatla eğitimdir. Özgürlük, eşitlik, kardeşlik gululuğun ve hayal gücünün kişisel dünyasının gelişimiyle dengele- Böyle olunca yapılacak ilk iş, küçük yaşlardan itibaren insanı sanat mücadelemizin öncü kadınlarından Selma mek, bilimle sanatın temelinde yaratıcılık yattığına göre her iki güç- eserleriyle karşı karşıya getirmek, uyuklama halindeki estetik duy- Rıza (1872 / 1931) anısına sonsuz saygıyla gusunu geliştirmektir. ten de çocuklarımızı yararlandırmak zorundayız” diyen Yetkin, ül- Bu ilk eğitim denemelerinden sonradır ki öğrenci, sanat eserinin kapağımızda. Öner Yağcı’nın yazısı… kemizde denemenin ilk ve en başarılı yapıtlarını vererek çağdaş edebiyatımızda gelişmesine büyük katkıda bulundu. kendisiyle başbaşa kalabilir. Mesele, insanda doğal olan sanat duy- - Öner Yağcı (“Denemenin, estetiğin Edebiyat Konuşmaları, Sanat Meseleleri, Edebiyat Üzerine Dene- gusunu geliştirerek kişiliğini bütünlemek için onu sanat eserini gör- ve sanat eğitiminin öncüsü: Suut Kemal meler, Denemeler adlı kitaplarında denemeye derinlik ve geniş bir meye ve tatmağa hazırlamaktır” düşüncesiyle sanat tarihi ve este- Yetkin”), tik hocalığını Estetik, Estetik Tarihi, Estetik ve Ana Sorunları, Gü- kavram zenginliği kazandırdı. zel Sanatların Eğitimdeki Yeri, Leonardo da Vinci’nin Sanatı gibi - Feridun Andaç (“İz düşüren bir bakış: Dünya edebiyatının estetiğinin bilinci ve birikimiyle “Deneme üs- lup işidir, şiir, öykü gibidir, bir düşüncenin aktarımı değil düşünsel kitaplarıyla sürdürdü. Fakir Baykurt!”), yaratımın aktarımıdır” diyerek denemede estetik öğeyi öne çıkardı. Estetik Doktrinler’de, yüzyıllar boyunca filozofların güzellik ve - Necdet Neydim (Elias Canetti / “Okumak da okunan eseri duygularımız, düşüncelerimizle zen- estetik alanındaki görüşlerinin kısa tarihçesini verdi. Kurtarılmış Dil - Bir Gençliğin Öyküsü / Giotto, Leonardo, Dürer, Michelangelo, El Greco, Rubens, Ve- ginleştirmek olduğuna göre, bir türlü yaratıştır” dediği Günlerin Gö- Çeviren: Şemsa Yeğin / Sel Yayıncılık), lasquez, Rembrandt, Vermeer, Goya, Turner, Delacroix, Van Gogh, türdüğü/ Edebiyat Üzerine Düşünceler’de şunları yazdı: - Gültekin Emre (“Dünyanın bütün “Romanlar ve şiirler birer iç yaşayıştan doğmuştur. Onları yaşa- Cezanne gibi ressamların sanatlarının inceliklerini ve gizemlerini şairlerinin, geleceğin şairlerinin çarpışmak yarak okumamız da bundandır. Aynı kitapta herkes biraz da kendi Büyük Ressamlar’da aktardı. zorunda oldukları yaman bir rakip: Andrey romanını, kendi şiirini okur. Gerçek sanat eserinin özelliklerinden Felsefe ve sanat felsefesiyle ilgili olarak Metafizik, Büyük Tedir- ginler: Schopenhauer-Nietzsche-Tolstoy, Sanat Felsefesi, Filozofi Voznesenski!” / Oza / Çeviren: Mehmet H. biri de bu çok yönlülük değil midir?” ve Sanat, İslam Ülkelerinde Sanat, İslam Mimarisi, İslam-Türk Sa- Şiir Üzerine Düşünceler’de şöyle dedi: “Şiirler ve romanlar yara- Doğan, Turgay Gönenç / Ada Yayınları), tıcılarının türlü iç tecrübeleriyle kaynaşır. Onlarla zenginleşir, on- natı, Türk Mimarisi, Barok Sanat gibi kitaplara imza attı. - Ertuğrul Ogan (Zeynep Paftalı / Nergis larla eksiklerimizi gideririz. Prof. Dr. Günsel Renda, Hacettepe Üniversitesi’nce yayımlanan Zamanı / Bilgi Yayınevi), Bir şeyler öğrenmek için roman veya şiir okunduğunu sanmıyo- Suut Kemal Yetkin’e Armağan’ı sunarken onu, “Suut Kemal Yet- - Y. Bekir Yurdakul (Dicle Keskinoğlu / kin, Atatürk Türkiye’sinin Batı ve Türk kültürlerini birlikte özümle- rum. Sanatçı bir şeyler öğretmek, bazıları doğruları göstermek ama- Şekerpare’nin Sandalyeleri / Can Çocuk), yebilmiş büyük aydınlarından biriydi” sözleriyle selamladı. cı ile yazmamıştır ki okuyucu öğrenmek için okusun! Fikir eseri ile - Vitrindekiler, kısa tanıtımlar, Emek sanat eserinin ayrıldığı nokta işte burada!” “Sevgi, inanış, güven, acıma, saygı gibi varlığımızı ilgilendiren Yurdakul’un hazırladığı Güncel ve Mustafa Düş’ün Payı’nı, “Yaşayışımızda olduğu gibi yaratışımızda da türlü insanlık duygularının bozulmadığı her devirde ve her yerde sa- Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düş’ün payı sayıldığından çok büyüktür. Düş’süz yaşayış ne kadar nat ve edebiyat ciddiye alınmış, değer taşımıştır. lür” di- kuru ile düş’süz yaratış da o kadar tatsızdır. Bizim bildiğimiz medeniyetler sanatı ve edebiyatıyla ölçü düşün trafiği sürüyor! yen Suut Kemal Yetkin’i saygıyla anıyorum. Bu doğruya inandığım içindir ki şu küçük kitaba Düş’ün Payı İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.