Katalog

(13 OCAK 1921 / 10 OCAK 2001) Aşkın, yaşama sevincinin, yaşadıklarını, yakın çevresinde gördüklerini, ÖNER YAĞCI yurt sevgisinin tanık olduklarını anlattı: DUYGU ŞAİRİ! CİNSEL SORUNLARIN EROTİZMLE “Doğayı ve yaşamı bir türkü hafifliği için- BÜTÜNLEŞMİŞ ANLATIMI... de yansıtan şiirleri”yle bezenen ilk kitabı Kı- aydınlıkçısı: 1955’te Yalnız Kadın’la başlayarak Değişik zılçullu Yolu (1943), tatlı bir yük getirdi Neca- Gözle, Susuz Yaz, Ay Büyürken Uyuyamam, ti Cumalı’ya (13 Ocak 1921 / 10 Ocak 2001): Dilâ Hanım, Revizyonist, Yakubun Koyunları, “Duygu şairi”. Çocuksu bir hava vardı şiirlerin- “Selam” adlı şiirinde, “Edirne’den Atlantik’e Aylı Bıçak adlı kitaplarındaki öykülerinde kır- de, dünyaya çocuk gözüyle bakmak istiyordu: sal kesim ve kasabaların yoksul insanlarının kadar/ Bütün ülkeleri gezdim/ Yüreği “Kışın bütün ağaçlar senindi/ Bütün çocuk- ekonomik, toplumsal, cinsel sorunlarını işledi. senden zengin/ Sofrası senden fakir/ Tek lar seni beklerdi pencerede/ Şimdi başka kuş- Yaşamla örtüşen gerçekliği öyküleştirme başa- ülke görmedim/ Benim çileli halkım/ Öksüz lar da geldi/ Sense unutuldun serçe/ Fakat ben rısı insanlara, olaylara yaklaşımının aynası oldu. hâlâ seni seviyorum.” (Serçe) memleketim” diyen, yaşama sevincinin, Duygusal havalarla, hızlı akan yaşam gibi Savaş koşullarının etkisiyle yazdığı Harbe hızlı tempolarla olayların öne çıktığı, özellikle içtenliğin, iyimserliğin, aşkın, yurt ve doğa Gidenin Şarkıları (1945), Garipçilerden etki- Ay Büyürken Uyuyamam’daki öykülerde kırsal sevgisinin, insancıllığın yazarıydı Necati lenen ama kendine özgü bir şiir oluşturmayı da kesimdeki cinsel sorunların erotizmle bütün- başaran şair Necati Cumalı’yı yarattı: Cumalı (13 Ocak 1921 / 10 Ocak 2001). leşmiş anlatımı Necati Cumalı öykücülüğünün “Size sunuyorum bu şiirlerimi/ Ey tarihin öne çıkan ögesiydi. “Edebiyata daha ilk kalem denemelerimde hürriyet kavgalarında ölenler/ Sizin inancını- AŞK, DOĞA, İNSAN, DİRENİŞ! za karşı/ Duyduğum en büyük saygı ve sevgi/ çok yönlü olarak başladım. Şiirlerim, Bütün yapıtları Cumhuriyet Kitapları’nca Ey, işi, namusu sevdikleri için/ Silahlanmış or- öykülerim deneme hevesi ile yazılmış ilk dulara göğüs verenler.../ Ey, saltanatlar, ma- yayımlanan Necati Cumalı, romancı olarak düzyazılarım 1939 yılında dergilerde görüldü” Tütün Zamanı (Zeliş, Yağmurlarla Toprak- ceralar uğruna/ Bilmeden harbe sürüklenen- diyen Necati Cumalı için çok yönlü bir yazar lar, Acı Tütün) adlı üçlemesinde, tarımda kapi- ler.../ Duyarak hakikatını her kelimenin/ Ey, beyhude harcanan insan emeği/ Ey, geri gel- talistleşmenin başladığı 1950’ler Urla’sındaki olmak, ömrünce vazgeçmediği bir yaşama ve tütün üreticilerinin yorgun, çileli yaşamların- mez seneleri medeniyetin.” (Sunu) yazma ilkesiydi. dan kesitler sundu. ‘İÇİMDEN HEP İYİLİK GELİYOR’ Bu Ege destanında, toplumsal çelişkile- Toplumuna ve insanına ayna olan, Savaşa karşı genç bir yüreğin tepkilerini akta- ri vurguladı, olayların kahramanı olarak aldı- yazdıklarında insancıllığı, adaletli bir toplumu rıyor, şair kimliğini pekiştiriyordu: “İçimden hep ğı kişiler aracılığıyla insani direnişin güzellen- arayan, insanları iyimserliğe, güzele, iyilik geliyor/ Yaşadığımız dünyayı seviyorum/ mesinin örneğini doğayla, aşkla, insan ilişkile- Kin tutmak benim harcım değil/ Çektiğim bütün doğruluğa çağıran aydınlıkçı Necati Cumalı’yı riyle anlattı. sıkıntıları unuttum/ Parasız pulsuzum ne çıkar/ Aşk da Gezer’de aşkı irdeleyen Necati Cuma- saygıyla anıyorum. Gelecek güzel günlere inanıyorum.../ İmanım var lı, Makedonya 1900’deki öyküleriyle bütünle- zaferine/ Aşkın, adaletin ve hürriyetin...” (Son) şen Viran Dağlar’da, Meşrutiyet Dönemindeki Toplumcu düşünceye uzanarak dünyanın de- Makedonya’yı, yaşamı efsane olan halk kahra- ğiştirilebileceği inancını Mayıs Ayı Notları, manı Zülfikar Bey’in serüveniyle aktardı. Güzel Aydınlık, İmbatla Gelen, Güneş Çizgisi, Balkan Savaşı ve sonrasındaki Dünya Savaşı Başaklar Gebe, Ceylan Ağıdı, Bozkırda Bir At- yıllarının Makedonya’sını gözler önüne serdiği lı, Yarasın Beyler adlı şiir kitaplarında sürekli bu insanlık ve barış romanında, Tevfik Fikret’ten pekiştirerek korudu, geliştirdi. Mustafa Kemal’e, Resneli Niyazi’ye uzanan bir Sıradan insanları yalın dizelerle insan sıcak- tarihi Zülfikar Bey ekseninde anlatırken yenilgiy- lığıyla şiirleştirirken yaşamını damıttı, içini le noktalanan bir direnişi destanlaştırdı. döktü, hüznünü dağıttı türküleşmiş şiirlerinde. Romanı, Mondros Mütarekesi’yle, Zülfikar Lirik rüzgârlar estirdiği şiirlerini erotizmle Bey’in toprağa verilmesiyle ve “Erken ya da geç, süsledi: “Yüzüne bakmaya doyamazdım/ Dur- bir gün öleceği değil, nasıl yaşadığıdır önemli madan dolanırdım gözlerinin ardında/ Elleri- olan kişinin. Bu dünyadan Zülfikar Bey gibi dolu ni durmadan tutmak isterdim/ Ürkerdin kuşku- dolu yaşayıp göçenlerin şavkı, çakan yıldız gibi ların kalelerinde tutsak/ Esirgedin benden, hep gözlerde kalır!..” cümleleriyle bitirdi. esirgedin...” (Esirgedin Benden) Çocukluk özleminden doğa güzellemesine, OYUNLARI... kişisel duygularından insanlığın sorunlarına Necati Cumalı, Mine, Nalınlar, Derya Gü- lü, Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri, Susuz Yaz gördüğü, yaşadığı her şeyi şiirine şırıngalarken insancıllığın güzel örneklerini sundu. gibi çoğu birçok kez sahnelenen, filme alınan “Akdeniz göklerinden/ Köpüklerden, limon oyunların da yazarıydı. “İnsanı insan eden uğraşların başında gelir çiçeklerinden/ Gözlerimde kalan/ Güzel aydın- lık…/ Biz fakirdik ama iyi insanlardık/ Bolluk edebiyatın yeri. Başarılı şiirler, öyküler, oyun- yıllarında da/ Felâket günlerinde de/ Seni lar yazmanın yeterli olması gerekir bir edebi- yanı başımda gördüm/ Güzel aydınlık/ Tatlı yatçıya. Nedir ki, kavramların, değerlerin alt aydınlık” dizeleri, Güzel Aydınlık kitabına da üst olduğu bir dönem yaşıyoruz. ad olan şiirindeydi. Kısır politik atışmaların, sloganların, kli- “Nasıl şiir yazma ihtiyacını, sevdiğim insa- şe düşüncelerin, gazete, dergi yazılarıyla gide- na sevdiğimi söylemek ihtiyacını duymuşsam, rilen açıkların gerisine itilen edebiyat, işlevi- ni yitiriyor bu ortamda” diyen Necati Cumalı, ilgilendiğim olayları anlatmak ihtiyacını da öyle duydum” diyerek yazdığı öykülerinde de Cumhuriyet gazetesinde ve çeşitli dergilerde >> 14 9 Ocak 2025 Necati Cumalı! Grafik: MURAT SAYIN