Katalog

MURAT AĞIREL’DEN ‘YAĞMA-SAYIŞTAY BELGELERİ’ ‘Yağma, AKP iktidarında resmi bir düzen haline geldi!’ Usta araştırmacı gazeteci ve Cumhuriyet gazetesi yazarı Murat Ağırel, Sayıştay raporlarından yansıyan yolsuzlukları kaleme aldığı Şaki’nin devamı niteliğindeki Yağma-Sayıştay Belgeleri (Kırmızı Kedi Yayınevi) adlı yeni incelemesi ile okuyucularla buluştu. Yağma’da, alınteri ile oluşturulmuş kamu kaynaklarının nasıl, kimler tarafından yağmalandığı ve oluşturulan ahbap çavuş düzenini anlatan Ağırel, Kızılay’dan TRT’ye, TÜRKSAT’tan, bakanlıklara kadar işleyen çürümüş düzenin panoramasını çıkarıyor. Ağırel, AKP iktidarının tarikat / cemaatlerle ilişkisini ise tek bir cümle ile özetliyor: “Kimin eli kimin cebinde belli değil!” MEHMET S. AMAN YAP-İŞLET-DEVRET MODELİ! mehmet.aman@cumhuriyet.com.tr Hemen her sayfada “Yap-İşlet-Devret” modeli n ile ilgili bir vurgun çıkıyor karşımıza. Nedir bu mo- ‘KIZILAY’I VE KIZILAY SORUMLULUĞUNDA delin hikmeti? YAŞANANLARI ANLATAN BİR KİTAP’ Yap-İşlet-Devret yani kısa adıyla “YİD” modeli, İlk kitabınız Şaki’de Sayıştay’ın hazırladığı dene- n ulusal ve uluslararası konsorsiyumlar tarafından alt- tim raporlarından, Türkiye’de kaynakların nasıl dağı- yapı yatırımının dizayn inşası ve finansmanın sağlan- tıldığını, yaratılan artı değerin “yandaş” kesimlere na- ması, işletme dönemi sonunda bedelsiz olarak yatırım sıl peşkeş çekildiğini anlattınız. Yağma’nın alt başlığı yapılan ülkeye devredilmesi, bununla beraber yatırı- da “Sayıştay Belgeleri”. mın gerçekleştirildiği ülke tarafından işletme dönemi Şaki’nin devamı mıdır bu kitap? Yağma bize ne anlatıyor? boyunca konsorsiyum tarafından üretilen mal ve hiz- Şaki benim ilk kitabım. 2018 yılına ait Sayıştay rapor- metlerin satın alınma garantisinin verilmesini içeren larından yansıyan yolsuzlukları kaleme almıştım. bir yatırım ve finansman modelidir. Yağma, yine sansüre uğrayan, yayımlanan veya yayım- Sadece ülkemizde değil, dünyanın diğer ülkelerinde lanmayan Sayıştay raporlarında yer alan usulsüzlükleri, de bu sistem uygulanıyor. Filipinler, Malezya, Pakis- yolsuzlukları ve Türk milletinin gözbebeği olan Kızılay’ı ‘ÇÖKME SIRASI BİZDE! tan, Tayland gibi ülkelerde altyapı yatırımlarında kıta ve Kızılay sorumluluğunda yaşananları anlatan bir kitap. Türkiye’deki şehir hastaneleri modeli temel olarak Avrupası’nda, İngiltere ve Avustralya’da “kamu imtiya- Kitapta fikri takip yaptığım konuların yanı sıra ilk kez İngiltere’den alındı. İngiliz ulusal sağlık sistemini (NHS) zı” adı altında uygulanmaktadır ancak bizdeki sistem akıl okuyacağınız skandal ilişkiler ve belgeler de yer alıyor. çökerten kamu-özel ortaklığı finansman yöntemi, Türkiye almaz şekilde uygulanıyor. Mesele de buradan çıkıyor. Keza Kızılay’da yaşananların perde arkası da ilk kez ki- gibi ülkelere ihraç edildi. Anlayacağınız çökme sırası bizde. Mesela YİD modeli ile yapılan 4 otoyol, 1 tünel ve 3 köp- tapta kamuoyuna açıklanıyor. Şehir hastaneleri için kamu tarafından bedelsiz olarak rünün toplam maliyeti 22 milyar 215 milyon 713 bin do- verilen bir araziye, projesi Sağlık Bakanlığı tarafından be- lar oldu. Aynı projelere kamuya devredilinceye kadar, 59 7 AYLIK TECRİTTE BAŞLAYAN lirlenmiş binalar için ihaleye çıkılıyor. İhaleler genel ola- milyar 747 milyon 817 bin dolarlık geçiş garantisi verildi. BUGÜNE, TARİHE DÜŞÜLEN NOT! rak tıbbi malzeme / teknoloji, inşaat ve finansman alanla- Böylelikle devlet kaynaklarıyla 22.2 milyar dolara mal Çalışmanız ne kadar zamanlık bir emeğin ürünü? n rında faaliyet gösteren şirketler grubu tarafından alınıyor. olacak 8 proje için Hazine’den 37.5 milyar dolar daha Bu kitaba 2020’de Silivri (Marmara) Cezaevi’nde baş- İhale ile ilgili bilgi edinmek ise “ticari sır” gerekçesiy- fazla para çıkacak. ladım. 7 ay tecritte tek başıma kaldım. Zaman çok faz- le sınırlı. “Sır” dedikleri de ne kadar para ödendiği ortaya Garantilerin tamamı döviz olarak veriliyor. İktidarın eko- laydı. Ancak omuzlarımda hissettiğim sorumluluk gereği çıkmasın diye koydukları bir yasak. Sayıştay’a dahi ver- nomi yönetimi malumunuz. Dolayısıyla kontrol altına alı- boş zamanımın olmadığını biliyorum. miyorlar. Cevap olarak verdik dosyada falan deniyor ama namayan bir döviz kuru sarmalında yurttaşın sırtına daha İlk 3-4 günlük süreden sonra değerli eşim Dilek ve sözleşmeleri sunmuyorlar. fazla yük biniyor. Mesela Osmangazi Köprüsü’nün mali- avukatlarımdan çalışmasını yaptığım Sayıştay raporlarını Hastane inşaatının bitmesinin ardından, halen hizmet yeti 1.5 milyar dolar. Müteahhit gruba 6 yılda 3.5 milyar bana ulaştırmalarını istedim. sunan devlet hastaneleri yeni binalara taşınmakta, şehrin dolar ödendi ve toplamda da 13.6 milyar dolar ödenecek. Hatta bu konuda cezaevi yönetimi ile de sorunlar ya- içinde kalan eski binalar kapatılmaktadır. Akıl almayan araç sayısı garantisi verilmiş. Müteahhit şadık. Her görüşte klasör klasör belge geliyordu. Ben ge- Böylece, şehir hastanesi kurulan illerdeki Sağlık Ba- firmanın kazancı sadece alacağı garanti rakamlar değil. İş- len belgeleri okuyor, notlar alıyor, sonra tekrar avukatla- kanlığı hastanelerinde yeni hasta yatağı oluşmuyor. letmeler ve cirolardan da pay alıyor. ra teslim ediyordum. Aldığım notları tekrar avukatlarıma Örneğin, 1550 yataklı Adana Şehir Hastanesi açılın- ve eşime veriyordum. SAĞLIK SİSTEMİ VE ŞEHİR HASTANELERİ ca, daha önce Sağlık Bilimleri Üniversitesi’ne bağlanmış Bu noktada değerli dostum kitabın editörü Mert ÜZERİNDEN YAĞMANIN TABLOSU! olan Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin Taşçılar’a da ayrıca parantez açmalıyım. Kitabın üzerin- AKP iktidarı ile aslında “yurttaşlık” kavramı personelinin tamamı Adana Şehir Hastanesi’ne nakle- n de üç yıl boyunca büyük bir titizlikle çalıştık. “müşteri”ye dönüştü. En somut örneği de Şehir Hasta- dilmiş ve hastane kapatılmış.Adana il merkezinde kamu Sayıştay’ın raporlarını irdelerken hangi usulsüzlük- neleri… “Hasta garantili” şehir hastaneleri… Kitabınız- n hastaneleri önceden 3 bin 11 yatak kapasitesi ile hizmet ler üzerinde durdunuz ve nasıl bir ayrıma gittiniz? da da bu soruna ağırlıklı olarak yer veriyorsunuz. Sağ- verirlerken şehir hastanesi açıldıktan sonra 3 bin 25 ya- Aslında kitapta alınteri ile oluşturulmuş kamu kaynak- lık sistemindeki yağmayı bir de buradan anlatır mısınız? tak kapasitesi ile hizmet vermeye başlamışlar. larının nasıl, kimler tarafından yağmalandığı ve oluşturu- Özet vermek gerekirse sağlık sistemi aslında çökmüş Mesela şehir hastaneleri sözleşmelerinin “Şirket Taz- lan düzeni basit bir dille anlattım. ancak taşıma suyla çevrilen bir hale bürünmüş, koca bir minat Yükümlülüğü” başlıklı maddelerine göre bir aksi- Tüm bakanlıklar, belediyeler, iştiraklerde yaşanan yol- kara delik olmuş durumda. Kamu-Özel Ortaklığı, devle- lik durumunda şirketten tazminat almak için kesinleşmiş suzluklar ve usulsüzlükler yer alıyor. tin bir özel şirket grubuyla uzun süreli sözleşme ilişkisi bir mahkeme kararı aranırken idarenin sorumluluğu için Okuyucunun kafası karışmaması adına kurum kurum ay- kurması esasına dayanan bir yatırım ve hizmet modeli. mahkeme kararı öngörülmemiş. Peki, saklanan madde- rımlar yaptık. Mesela Sağlık Bakanlığı bünyesi altında ya- Bu modelde hastane özel şirketler tarafından inşa edi- lerde ne ortaya çıkmış biliyor musunuz? Denetim ekibine şanan yolsuzlukları bir arada değerlendirirken, Cumhurbaş- lerek devlete uzun süreliğine (25 yıl) kiraya veriliyor, sunulan sözleşme nüshası ile mahallinde bulunan sözleş- kanlığı ya da üniversiteler tarafından yapılan ihaleleri de devlet de hem şirketlere kira ödüyor hem de “çekirdek me nüshası farklı çıkmış. Hangi sözleşmenin uygulama- yine kendi başlıkları altında değerlendirdik. hizmet” dışındaki hizmetleri bu şirketlere devrediyor. ya esas olduğu ise bilinmiyor. >> 8 4 Mayıs 2023 UĞUR DEMİR