Katalog

Çağlar aşan öyküler! İşte, oradaymış, o ortamda bulunup her birini ayrı ayrı, sıra sıra dinlemiş bir sıcaklık, tazelik ve içtenlikle ve usta sanatçı Mustafa Delioğlu’nun olağanüstü desenleri eşliğinde anlatıyor Adnan Binyazar... Onca yıl / yüzyıllar önce o anlatıcılarla birlikte yazmış gibi aktarıyor Adnan Özyalçıner... Kulaklarımızda kalan sesleri tazelemek için yeniden okuyalım Dede Korkut’u... özen göstermiş. Oradan edindiğimiz bilgiyle söy- Y. BEKİR YURDAKUL lersem, Dede Korkut’un öyküleri 14. yüzyılın so- nuyla 15. yüzyılın ilk çeyreğinde yazıya geçirilmiş. eredeyse kırk yıl olmuş! İlk büyük taşın- manın öngününde (arifesinde), taşıma- DİLDEN DİLE, ÇAĞDAN ÇAĞA... N cı dosta, “olağan ev eşyası” tanımının ya- Edebiyatın hemen her türünde saygın yapıtlara nında “35 koli de kitap” demiştim de önemseme- imza atan, özellikle halk anlatıları türünde sayısız mişti sözlerimi. “35 koli de kitap” birkaç kez daha yapıtlar veren Adnan Binyazar’ın, “Anlatı, toplu- anımsatmama karşın ona bir şey söylememişti. mun söylem gücünün ürünüdür. Top- Taşınma günü geldi. Sırası gelip ki- lumu oluşturan her kesimin emeği var- tap kolilerinden birini kaldırmaya yel- dır bunda. tenince kalakaldı. “Bu ne abi!” şaşkın- Anlatının bu toplumsal boyutu bi- lığını, gülümseyerek “Kitap!” diye ya- linir, dilin gelişimi bu yolda olursa o öncesi çağ”, neden bilmem hiç terk etmiyor beni! nıtlayınca ben, ansızın hatırladı benim toplumun bireyleri, evrensel dünya- Bunca birikime karşın insanlığın nasıl olup da hâlâ o ısrarlı vurgumu. ya açılabilecek eserler yaratma yetkin- kendisine “yakışmayan şeylerle gününü geçirdiğini” Kendi etmiş kendi bulmuştu, başa liğini de gösterirler...” (Halk Anlatıları, de düşünüp duruyorsunuz neredeyse bin beş yüz gelen çekilecekti, akılsızlığına doyma- Can Yay., 2003, s. 17) uyarısı ışığında yıldır anlatılan bu büyük destanı okurken. sındı, akılsız başın cezasınıydı... bakınca bu destansı öykülere; sözlü Şimdi, yaslanın arkanıza. “Gözünüzün önüne Sıraladı da sıraladı tarihin derinlik- yazın geleneğinin ağızdan ağıza, dil- tabanı renk renk kilimlerle döşeli bir oda getirin. lerinden süzülüp gelen, sıkıntımızı ko- den dile aktarımda her birini nasıl var- Odanın baş kısmında ocak. Ocağın her iki yanın- laydan aktarmamızı sağlayan bir dolu sıl, olgun, etkili kıldığını da düşündüm. da kabartılmış yün minderler. Davlumbazın örtüsü deyimi; kimi atasözlerini bile bulup çı- Yazının girişinde andığım taşımacı de renk renk. Beş numara camlı petrol lambası. kardı o dar vakitte. dostun sıraladığı özlü deyişlerin, bu- Ara ara, ocakta yalımlanan odunların çıtırtıları günü anlamak / anlamlan- DEDE KORKUT’TAN GÜNÜMÜZE... duyuluyor. Odunlardan yayılan gevrek dırmak çabalarımıza yansıyan ışığın bir koku. Odanın tam ortasında, altına Yine böyle bir taşınma öngününde, şu göçüp doğduğu bitek (verimli) topraktır da durma hallerimiz aklımda, kitaplarımız arasında yükselti konmuş parlak bir sini. Sini de Dede Korkut öyküleri tüm öteki ben- dolaşırken gözüme ilişti Osman Bozkurt’un de- tür tür çerezler. zerleri gibi... neme yapıtı Göçebe Yazılar (Gerçek Sanat Yay. Dışarıdan hiçbir şey yok. Hepsi ba- Adnan Binyazar’ın Dede Korkut’tan 2007). balarımızın (analarımızın) el emeği...” Öyküler’ini, yazarın, “Daha iyi bir ge- Bozkurt’un, 1997 yılında yaptığı söyleşide Me- (agy, s. 11-12) lecek umudunun yaslandığı yerdir de tin İlkin’den aktardığı, “Daha insanlığın tarihi baş- İşte, oradaymış, o ortamda bulunup halk anlatıları...” vurgusu ışığında oku- lamadı. İnsanlığın tarih öncesini yaşıyoruz şim- her birini ayrı ayrı, sıra sıra dinlemiş bir yorsunuz. di. Çünkü insanlığa yakışmayan şeylerle günü- sıcaklık, tazelik ve içtenlikle anlatıyor Sözlü anlatı dönemi verimleri na- müzü geçiriyoruz. (...) İnsana yakışır bir dönemin Adnan Binyazar. sıl dilden dile geçtikçe yeni anlamlar başlaması için bütünsel insana varmamız gerekir.” Onca yıl / yüzyıllar önce o anlatıcı- / boyutlar kazanıyorsa yazıdan yazıya (agy, s. 87) sözleri dolandı dilime. larla birlikte yazmış gibi aktarıyor Ad- geçtikçe de yenileniyor, kapsayıcılık- Ve onca telaş arasında bu haftanın yazısı için nan Özyalçıner. Çocukluğumuzdan ları artıyor, varsıllaşıyor her biri. arka arkaya okuduğum iki Dede Korkut destanın- kalan sesleri tazelemek için yeniden Yine Binyazar’a kulak vererek söyle- dan düşün, yazın, inanç ve gündelik hayat prati- okuyalım Dede Korkut’u... yelim: “Halk bilgisi çağdan çağa akıp geliyor. Çok ğimize çıkıp gelenleri düşündüm. İlk kez okuyacaklarımız içinse şu notu düşelim: şey değişiyor ama anlatı değişmiyor. (...) İçimizde 1950 kuşağının o büyük koşusuna sözcükleri- Başka yapıtlara da ulaşın Dede Korkut öyküleri ölmeze dönüşmüş dünyalara bu anlatılarla ulaşı- ni ustalıkla katan Adnan Özyalçıner’in, “Türk öy- için ve ardından başka halkların destanlarına uza- yoruz...” (agy, s. 14) kücülüğünün başyapıtlarından biri sayılır, öykücü- nın inceden. Aklınızda Albert Camus’nün “Ağaç lüğümüzün başlangıcı diye bilinir” sözleriyle nite- ÖYLE TAZE, ÖYLE İÇTEN ÖYKÜLER vardır, insan var olur...” deyişi! n lediği Dede Korkut bugün, bütün eksiklenmelere, Homeros’tan bu yana, daha yazı yokken; di- savrulmalara karşın hepimizin tanıdığı, öykülerini li besleyen, hayatı varsıllaştıran, görgüyü kuşak- Dede Korkut’tan Öyküler / Adnan Binyazar az çok bildiği/ anımsadığı destansı bir kahraman. tan kuşağa taşıyan, her ağızda yeniden yaratılan / Resimleyen: Mustafa Delioğlu / Can Çocuk Kaldı ki sevgili Özyalçıner, “günümüz Türkçe- ve çoğalan bu anlatılar, izleyen ozanların harman Yayınları / 272 s. / 12+ / 2023. olacağı toprağı da hazırlıyor. siyle” hazırladığı Dede Korkut Kitabı’nın girişin- Dede Korkut Kitabı / Adnan Özyalçıner / de bu büyük destan üzerine ayrıntılı bilgi vermeye İki yapıtla ve benzerleriyle yolculuğumda şu “tarih FOM Kitap / 208 s. / 12+ / 2022. 4 Mayıs 2023 16 Desen: MUSTAFA DELIOĞLU