Katalog

dünya devrimcisi olduğunu söylüyor Kemalizmi Anlamak’ta. “Ana kaynağımız gençlikle var olacağız, dirileceğiz” diyor Yurdumuzu Şen Edeceğiz’de. PEN TARAFINDAN “AYIN KİTABI’ SEÇİLEN ‘BÜTÜN ŞİİRLERİ’ İlki 1986’da Eylül adlı kitabıyla Behçet Aysan’a ve- rilen “Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü”nü bu yıl Kara- kırmızı adlı dosyası ile Ertuğrul Özüaydın kazandı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nda tek ciltte yayımlanan şiirlerini PEN, “ayın kitabı” seçti: Ceyhun Atuf Kansu / Bütün Şiirleri. YUMUŞAK KARDAKİ YÜREĞİN ŞAİRİ O, şiirleriyle bir sevgi Lokmanı ve bozkır bilgesi olarak, bağımsızlık gülleriyle süslenen bir düzen özlemini sürek- li diri tutan bir aydınlanma ve çağdaşlaşma savaşımcı- sıdır. Kendi deyişiyle yumuşak kardaki yüreğin şairidir. Onun Ulu Tanrı’sı doğurgan, yenilenen, değişen do- ğadır. Bütün Şiirleri’ni derleyip yayına hazırlayan Ve- cihi Timuroğlu’nun önsözdeki deyişiyle, “Doğayı in- sanlaştırmış… Bir güzel dünya savaşında/ İnsan gü- lünü kurtarmaya/ Her gün şiir yapan...”, çocukları- na “Anadolu’nun İstanbul kadar güzel olduğunu öğret- mek isteyen bir büyük şair”, “şiirimizin ozan atası”dır. Soldan sağa: Oktay Akbal, Doğan Hızlan, Cavit Orhan Tütengil, Ceyhun Atuf Kansu, İlhan Selçuk, Cahit Külebi, Sami Karaören Cumhuriyet gazetesinde. ÖZNESİ İNSAN şıyan öğretmenleri sonsuz bir sevgiyle kucaklayan şiiri Şiirinin öznesi insandır. Tarihsel süreç içindeki insa- CEMAL SÜREYA: ‘CEYHUN ATUF KANSU, bile bunun kanıtıdır: nın doğal çevresi, doğayla ilişkileri ve bu ilişkilerle ge- len sonsuz değişimdir. “Tapınağım İnsan Olsun” der: EDEBİYATIMIZIN CUMHURBAŞKANIDIR’ “Dünyanın bütün çiçeklerini diyorum,/ En güzelle- Türkçe gözbebeğidir onun. “Türkçenin özgür kırla- “Bir kardeşim varsa insandır bu/ Bir dostum varsa/ rini saymadım çiçeklerin,/ Çocukları, öğrencilerimi is- Bir sıcak el varsa tutacağım/ Uğruna öleceğim tek ka- rında/ Türkülerde burcu burcu/ Bilgeliğin ana gülü”nü tiyorum./ Yalnız ve çileli hayatımın çiçeklerini,/ Köy le: İnsandır bu!..” koklamak için yaşayan, Emin Özdemir’in deyişiyle, okullarında açan, gizli ve sessiz,/ O bakımsız, ama ko- Şiirlerinde ülkemiz haritasının ve insanlığın yüre- “anam dilinde konuşan ama bunu şiirin yasaları içinde kusu eşsiz çiçek…” (Dünyanın Bütün Çiçekleri) ği birlikte atar. Etilerden Ulusal Kurtuluş Savaşı’na, gerçekleştiren bir büyük ozandır.” Özgürlük ve yurt sevgisiyle dolu, okuyanı Anado- İspanya’dan Vietnam’a uzanır. Yaşadıklarımızla örtüşen halkçı, bağımsızlıkçı şiiriy- lu coğrafyasının içine çeken, gürül gürül akan şiirin- Anadolu’dan dünyanın yedi iklim dört köşesine uza- le, yazılarıyla coşku salar genç yüreklere. Bağımsızlık de acı ve mutluluk, coşku ve durgunluk, keder ve se- nan bir büyük insanlığın şairidir: “Ben bir ulusal böce- ve yurtseverlik öğretmeni olur. vinç iç içedir. ğim, adım ozan,/ Antenlerim hep gerili ve duyar,/ Köy- Cemal Süreya’nın deyişiyle “Kansu/ Kan ve su/ BAĞIMSIZLIK SEVDALISI de ne var, kentte ne var, evrende ne var/ Ve türküler ve Atardamar kanı/ Kaynak suyu”dur ve “Edebiyatımızın Antiemperyalist coşkunun yükselmeye başladığı bir ağıtlar ve bayramlar.” Cumhurbaşkanı”dır. dönemde 68 Kuşağı’nı kucaklayıp sarmalayan Bağım- YURT SEVGİSİ, ANADOLU TUTKUSU YAŞARKEN YAYIMLADIĞI ŞİİR KİTAPLARI sızlık Gülü (1965-Yeditepe Şiir Ödülü 1966) de var Bü- Anadolu ananın memesinden emer. Bayrağı altında Bütün Şiirleri’nde, bir çocuk hekimi olan Kansu’nun tün Şiirleri’nde: yaşamaktan kıvanç duyulan yurt sevgisinin, yurt coğ- yaşarken yayımladığı şiir kitapları yer alıyor. “…Hoyrat ellerinden alıp o gülü/ Hangi ellerden?/ rafyasıyla taçlandırılmış doğa sevgisinin, yediveren ba- Daha İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisiy- Uzak Teksaslı çobanların/ Bilmediği, uğruna can ver- ğımsızlık gülünün şairidir. ken çıkardığı Bir Çocuk Bahçesinde (1941): mediği/ Türkiyeli o çileler gülü. --- Yerine koymak, kut- Şiirindeki coşkunluk, başkaldırı ve sevda ile açı- “Çocuklar beni de alın içerinize,/ Ben de güzel oyun- samak o gülü,/ Hangi yerine?/ Mustafa Kemal’in bah- ğa çıkan Anadolu tutkusu, katıksız bir Kuva- lar oynamayı bilirim, Çocuklar imreniyorum şimdi size.” çesine/ Bir ulusun suladığı beslediği/ Yediveren bağım- yı Milliyecilik’le, Kurtuluş Savaşı’yla, Cumhuriyet Hürriyete Övgü şiirinin de yer aldığı Bağ Bozumu Sof- sızlık gülü!” Devrimleri’yle biçimlenmiş Atatürkçülüğün, Aydınlan- rası (1944): “Seni düşünürüm böyle/ Ekin tarlaları, toz- Barbarca öldürülen Afrika Ulusal Kurtuluş Müca- manın ve sürekli devrimin şairidir. lu yollar boyunca giderken,/ Dilim yeter mi övmeye,/ delesinin önderi Lumumba’yı selamladığı, bağımsız- Yaşarken, göklere kalkmış bir hayat bayrağında sen!” lık sevdalısı gençliğin yüreğini kuşatan şiiri şu dizeler- TEMEL İZLEĞİ İNSAN VE DOĞA “Hep çocuklarla dolu dünya” diyerek vurgunu oldu- le bitiyor: Şiirinin temel izleği insan ve doğa sevgisiyle büyü- ğu çocuklar için yazdığı Çocuklar Gemisi (1946). Bir yen bir halk sevgisidir: “…Güçlüdürler, güçlü onlar: Kongo zengin,/ Ezil- Anadolu destanı güzelliğindeki Şimali Şarkiye Doğru “Siz yüzyıllardır toprağa belenen kardeşler/ Yeneme- mişlikle yoksulluk her yerde dilsizdir,/ Dilsizdir fakir şiirinin de yer aldığı Yanık Hava (1951). Bozkır güzel- diniz mi hâlâ alın yazınızı/ Etiler gibi sürüp toprağınızı/ beyazlar ve zenci milyonlar/ Aldanıyoruz durmadan, lemeleriyle dolu Haziran Defteri (1955). Denizleri, ır- Hâlâ bulutlardan dilenen kardeşler.” (Bir Tepeden Bakıp) elimizde ne var?/ Asyada, Afrikada, Güney Amerika- makları, dağları, köyleri, istasyonları, şehirleri, insanla- Tek şiir sayılabilecek tüm şiirlerindeki ağırlıklı te- da,/ Perulu kızlar, Viyetnamlı oğullar/ Ve sen Lumum- rı, kahramanları, tanrıları ile görünümler sunduğu Yur- malar çocuk, doğa, doğanın çiçekleri, yalnızlık, yok- ba/ Bedeni delik deşik zenci baba!” >> dumdan (1960). sulluk, sevgi, aşk, Anadolu, yurt sevgisi, halkçılık, öz- gürlük, bağımsızlık, kardeşliktir. Geleceğe umutla bak- ÖĞRETMEN ŞAİRİN DOĞA, manın, coşkunun, hüznün, yoksunluğun, umudun iyim- YURT VE ÇOCUK SEVGİSİ serliğin şairidir. Bu kitaplarında doğa ve yurt sev- gisiyle örülmüş, çocuk sevgisiyle CEYHUN ATUF KANSU: ‘İLK ÖNCE taçlandırılmış şiirleri vardır: BİR TÜRK OZANIYIM. BENİM OZANLIĞIM “Ah, ben bir gün tepelerden, tepe- TA ŞAMANLAR ÇAĞINDAN BAŞLIYOR’ lerden/ Varıp önünüze, önünüze di- Kendi deyişiyle bir halk ve toplum ozanı olan, halk kilip/ duracağım,/ Aydınlardan, he- şiirine okulum diyen Kansu’nun, yaşamın gizini bul- kimlerden, öğretmenlerden,/ Bir gün mayı ve sevmeyi öğreten şiirinin kökeni şamanlığa, soracağım, bu çocukları soraca- Korkut Ata’ya dayanır: ğım./ O çaresiz, o yalnız, o karanlık “İlk önce bir Türk ozanıyım. Anadolu Türklüğünün iki tarihsel ana sorunu var, biri şu: Anadolu’ya yerleş- günde,/ Siz neredeydiniz diyeceğim, neredeydiniz?” (Kızamık Ağıdı). mek. Benim ozanlığım ta oralardan, şamanlar çağın- “Dünyanın bütün çiçekleri”ni is- dan başlıyor…” Türkçeye sevgiyle tutkundur. Sevdiği üç ozan, halk teyen bir duyarlığın şairidir. Ço- cuklardır onun çiçekleri. Yalnızca, damarımızın ve dilimizin özsuyunu sunan Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan’dır. “Güneş vurmuş de- Cumhuriyetin ilkelerini yurdun en reler gibi ışıl ışıl akmalı mısralarım...” der. uzak köşelerine binbir özveriyle ta- Ceyhun Atuf Kansu, Cahit Külebi ve çocuklarla-Işık Kansu Belgeliği. 8 6 Nisan 2023