Katalog

da artık bir şölen sofrası olup çıkmış. İşte Yaşar Ke- / dünyasında, yüreğinde/hayalinde, beyninde/gelece- cikmiyor ancak bir roman evreni içinde gezindiğini de ğinde kurulup yeni baştan yaratılır. mal, bütün bu nitelikleriyle damgasını vurup öyle müh- yine hiçbir zaman unutmuyor Yaşar Kemal. Bir yanda kuşkuyla, endişeyle beslenen korku uçu- rünü kazıyor, Cumhuriyet yazınımızın da kalıcı imzası- İşte size farklı anakaralardan dünyanın üç büyük ya- rumlarıyla cebelleşir kişiler, öte yanda buna karşı ver- na dönüşüyor aynı zamanda. zarı; Márquez, Yaşar Kemal, Mo Yan. Yazıya döktükleri diği tepki bağlamında diklenmeyle, göze almayla, so- hünerle, yazı zanaatının has işçiliğinden yazın sanatının YAŞAR KEMAL’İN TÜRKİYE CUMHURİYETİ nuçta direnmeyle heyheylenir. Bir yanı zavallıdır öte Tanrılığına yükselişte büyülü emekleriyle parıldayan yıl- ÜTOPYASI… yanı kahraman, her insanda gözlendiğince. dızlardan üçü. Çünkü hiç kimse yeni bir anlatı dili kur- Bir Ada Hikâyesi dörtlemesindeki “Karınca Adası”nı madıkça soy yazarlar arasına katılamıyor. Üç yazar bu- ROMANIMIZA KAZINAN YAŞAR KEMAL Yaşar Kemal, bir ütopya adası yapmak için çabalıyor nu bir kez daha kanıtlıyor bize. Onlardan henüz herhan- MÜHRÜNÜN ANLAMI… adeta. Düşlemleriyle doludizgin koşan bir avuç insanıy- gi yapıt okumamış olanlar içinse gerçek kayıp, yaşamsal Yaşar Kemal, insanın soyluluğu kadar soysuzluğu- la Karınca Adası, hayalleriyle yaşayanların işgal ettiği bir boşluk bu. Ne ki hayat boşluk kaldırmıyor! nun da yazarı kuşkusuz. Yiğitliklerin, aşkların, korku- hayal ada olarak da alınabilir. Nitekim düşmanlıklar için ların, alçaklıkların, ikiyüzlülüklerin, dimdik mertliklerin. bile sanki mola verilmiştir de herkes kendi keyfince ba- İŞTE CUMHURİYET YAZINI İŞTE YAŞAR KEMAL Kısaca insanın yazarı o; doğadan, kültürler karmaşa- rışın tadını çıkarmaya hazırlanmıştır görece. Cumhuriyetin bu ilk yüzyılını, yazınsal anlamda Ya- sından, dünyanın tüm dillerinden derlediği ayrıntılarla... Bu anlamda Yaşar Kemal’in yapıtları, ütopyaya koş- şar Kemal’le özetlemek olanaklı. Bu nedenle son sözü, Bütün bunların göstereni Yaşar Kemal anlatılarındaki mak isteyen bir distopya ağırlığı da duyurur alttan alta gelin Yaşar Kemal adlı o büyücüye, onun, kahramanla- insan yelpazesi bir bakıma. Bu karakterlerin, Fethi Naci kendiliğinden. Doğrudur, ütopya, buna omuz verilip yü- rı aracılığıyla, kurtuluşun ardından bir özgürlük ütopya- diliyle söyleyecek olursak yine, birer Shakespeare kişisi rekten yüreğe taşınıp taşırılarak bayraklaştırılmaz mı? sı olarak Cumhuriyetin kuruluşuna bakarken söyledik- niteliği taşıyıp onların özelliğini yansıtması boşuna değil Yaşar Kemal’in Bir Ada Hikâyesi dörtlemesiyle lerine bırakalım: o halde. Neylersin ki “böyle bir uydurukçuluk insanoğlu- Márquez’in Yüzyıllık Yalnızlık, Mo Yan’ın Kızıl Darı Tar- “İyi bir toprak parçasının insanları da iyi olur. İyi bir nun huyunda var”dır, “[ç]ıkasıca, kuruyasıca huyunda.” laları romanları görece örtüşüyorsa eğer, bunun nede- toprak parçası iyi insanlara da kavuşur, öyle değil mi?” (Yer Demir Gök Bakır, YKY; Alıntı: Güven, 1966, s. 275) ni tam da burada aranmalı. (Karıncanın Su İçtiği, YKY; Alıntı: Adam, 2002, s. 476); Yaşar Kemal anlatılarında yaşanan doğa, toplum, Bir büyük, görkemli anlatı geleneğinin ardılı olduğu, “Yeni Türkiye başlıyor, bu yepyeni başlayan ülkeye yar- ekin temelinde gözlenen tüm dönüştürümler de zaten bu yanıyla dünyanın öteki yazarlarıyla kol kola girerek dım etmezsek yediğimiz ekmek, içtiğimiz su, aldığımız bu karakterler aracılığıyla somutlanıp yansıtılmaz mı? geleceğe yürüdüğü öylesine belirgindir ki onun; insan hava bize haram olsun.” (Tanyeri Horozları, YKY; Alıntı: Bu nedenle çok güçlü, unutulmaz kişiliklerle karşılaşılır ona, ötekilerine bakarak çağlar aşırı bir büyük yazarlar Adam, 2002, s. 277) Yaşar Kemal anlatısının yayıldığı romanlarla öykülerde. ordusuyla karşı karşıya olduğunu düşünmeden edemez. Cumhuriyetin ikinci yüzyılına adım atarken Yaşar Bu yüzden Yaşar Kemal, belki bütün dünyanın o “som Yaşar Kemal, zaten bütün anlatılarında çevrintiler ya - Kemal’in roman kişileri gibi gelin biz de ant içelim: evrensel barış” anlatısını sunuyor bize, sonuçta ritüel ratmanın alabildiğine büyük ustası. Bu çevrintinin bir Cumhuriyetle kurulan bu ülkeye yardım etmezsek yediği- bir gerçekçilikle harmanlanmış büyülü bir ütopya halin- ucu varıp yıldızlara çıkarak sonsuzlaşıyor öte ucuysa miz ekmek, içtiğimiz su, aldığımız hava bize haram olsun! de, kendi çığlığını bırakıyor uçsuz bucaksız bu evrene. dolambaçlarda yitip gidiyor sanki. Şaşarak işte böy- Bu nedenle Yaşar Kemal’den sonra bir iki haftaya Nasıl acılı bir geçmişten gelirse gelsin herkesin bin le bir büyünün içinde yol alıyorsunuz. Çünkü onda, he- başlayacak Cumhuriyet yazını paydasında ikinci yüz- umutla, dayanışma, paylaşma duyguları içinde üçüncü men her anlatı gereci, bir ritüel niteliği taşıyor. yılın örnekçe bağlamındaki ilk yazısını Faruk Duman’a binin ilk yıllarını sürdüğü, kötülükten arınmış, kavgasız, Böylesine farklı bir örtük gerçekliğin su yüzüne çıktı- özgülemek niyetindeyim. Onun bu ikinci yüzyıla ya- şiddetsiz, sen-ben ayrımı olmadan tok karınla yaşanılan, ğı tekinsiz ortamlarda kuşkucu, karamsar, sürekli gele- kıştırılabilecek Sus Barbatus! üçlemesi üzerine daha buna dönük düşlerin kurulduğu barışık bir dünya hayali. cek kaygısı taşıyan, yaşamaktan çok bu anlamda ölü- önce yazdığım için de son yapıtı Kargasabunu (YKY, Peki Yaşar Kemal bir ütopyacı mı, eğer böyley- me yakın duran, durduğunu düşünen insanların varlığı, 2023) adlı öyküler toplamına yer açacağım. se nasıl bir ütopya onunki? Son nehir romanı Bir Ada yayılımı, roman evrenlerine görece gizli bir Dostoyevski O güzel atlılar güzel atlarına binip gitti, şimdi sıra ye- Hikâyesi, buna dönük yaklaşımı olanaklı kılıyor. Nite- yerleştirebiliyor pekâlâ. ni atlılarda! n kim düşle gerçek hep iç içe yoğruluyor, birlikte yol alı- Hayat bilgisiyle hayal bilgisinin paydaşlık anlatısını halk yor Yaşar Kemal’de. Zaten o, insanı tanımada, dip kıyı bilgisi olarak sırtlanan bu büyük usta, doğanın baskın- www.sadikaslankara.com, her perşembe öykü- besleyip büyüttüğü ya da uzak durup kovduğu duygu- lığında coğrafyaları, kültürleri birbirine harmanlayıp yol roman, tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek ları tartmada öyle ustalaşmış ki yapıtları da bu anlam- alırken, evet, okuru kendisine bağlamakta bir an bile ge- sürüyor. YAŞAR KEMAL VAKFI BAŞKANI AYŞE SEMİHA BABAN GÖKÇELİ ‘Yaşar Kemal için doğa ile barışık bir yaşam, sürdürülebilir toplumsal dayanışmanın vazgeçilmez koşuluydu’ GAMZE AKDEMİR Ayşe Semiha Baban Yaşar Kemal’in Anlatı Gökçeli… Dünyasında Doğa, Çevre Edebiyatın ölümsüzü, ve Ekolojik Gerçeklik” adlı yüzümüzün akı, barışın, kitaplaşan sempozyumun sevginin, doğanın, insanın 20 Eylül’de Türkiye savunucusu, “sesini Gazeteciler Cemiyeti’nin duyuramayanların sesi”, (TGC) ev sahipliğinde ustamız, ağabeyimiz Yaşar düzenlenen etkinliğinde Kemal’in hayat arkadaşı, buluştuk Ayşe abla ile. Yaşar yoldaşı, sağ kolu, yüreğinin yarısı, Yaşar Kemal ağabeyimizi, hey gidinin Adanalısını, kocaman yüreğini, Vakfı’nın kurucusu ve başkanı… Geçtiğimiz yıl İzmir’de insan sıcaklığını, sempozyum kitabını ve Yaşar Kemal düzenlenen “Yaşar Kemal ile Binbir Çiçekli Bahçede: Vakfı’nın çalışmaları ile tasarılarını konuştuk. >> 6 5 Ekim 2023