Katalog

Yaşar Kemal: Ekolojik gerçeklik! tulan bataklıklar bağlamında Yaşar Kemal’in “su etiğine” S. SEZA YILANCIOĞLU verdiği önemi anlatıyor. Cihan Erdönmez, büyük ustanın ro- “O iyi insanlar, o güzel atlara bindiler gittiler” manlarında bitkilerin çeşitliğini inceliyor. Yaşar Kemal İnce Memed dörtlüsünde gördüğümüz gibi Torosların dört önemli dikeni her bir cildine ayrı bir hayat verir: “çakırdi- oğadaki değişim, deniz kirliliği, balık türlerinin keni / İnce Memed l, karaçalı / İnce Memed ll, Keven / İnce azalması, betonlaşma, göç ve bu düzenin yarattı- Memed lll, devedikeni / İnce Memed lV”. Yazarın yazın ev- D ğı yeni insan tipi günümüzde en çok sorgulanan ko- reninde bitkilerin ayrı bir kişiliği ve önemi vardır. nulardır. Yaşar Kemal, Akçasazın Ağaları, Deniz Küstü, Fı- Semih Gümüş yazısında, 32 yılda 1955-1987 tamamlanan rat Suyu Kan Akıyor, İnce Memed dörtlüsü başta olmak üze- İnce Memed dörtlüsünde, Yaşar Kemal’in toplumdaki yoz- re tüm röportaj hikâye ve romanlarında bugün insanlığı teh- laşmanın insanın iç dünyası üzerindeki etkilerini yansıttığını, dit eden konuları destansı diliyle anlatır. Kimsecik üçlemesinde de “korku” duygusunu en ince ayrın- “Toprağımın anlatış kültürünü kavramak, biçimine varmak tılarıyla gösterdiğini, vurguluyor. Kimsecik üçlemesinin anla- bana yeni bir anlatış biçimi sağlar gibime geliyor” sözleriyle tı özgünlüğünü Feridun Andaç şöyle dile getiriyor: “Anlatıcı büyük usta, toprağa olan tutkusunu dile getirir. orada: gösterendir, yansıtandır, hissettirendir, duyumsatan- Büyük usta Yaşar Kemal’in yazın evrenini farklı yaklaşım- 2 dır, evrenselleştirendir, düşündürüp eylemselliğe taşıyandır.” larla inceleyen 35 yazarın katkısıyla oluşan 386 sayfalık Yaşar Halkbilimci Metin Turan incelemesinde, Yaşar Kemal’in Kemal ile Binbir Çiçekli Bahçede başlıklı yapıt, yazar ve eleş- yapıtlarında doğa olaylarından beslenen ateş kültü, dağ kültü, tirmen Feridun Andaç’ın derlemesiyle okuyucularla buluşuyor. Hıdırellez gibi halk inançlarının zengin çeşitliliğini, anlatıyor. Yaşar Kemal’in roman dünyasında yaşamın özünü oluşturan Yaşar Kemal, doğanın zenginlikleri, halk hikâyeleri, des- toprak, su, hava ve ateşin “maddesel imgelem gücü”, insan-do- tanlar, masallar, bilmeceler, türküler, halk şiirlerinden bes- ğa bağlamında ortaya çıkıyor. Yazar bu dört elementin ruhunu lenerek yarattığı özgün Türkçesi ile Türk dilinin zengin bir çocukluğunu ve gençliğini geçirdiği Çukurova’da keşfeder. edebi dil olduğunu kanıtlar. İklim değişikliğinin yarattığı doğa ve insanın değişimi 21. Doğanın insan kadar anlatılması gerektiğine inanan Yaşar yüzyılın en çarpıcı konusudur. Yaşar Kemal’in 1950’li yıllar- Kemal’in kullandığı dilin müziksel uyumuna Evin İlyasoğlu dan başlayarak röportaj, hikâye ve romanlarında ele aldığı in- ve Michael Ellison’un incelemeleri ışık tutuyor. san-insan ve insan-doğa izleklerinde 2023 yılında yaşadığımız Uzuner, yazısında bu çürümeyi dile getiriyor. Ressam Yalçın Karayağız yazısında, yazarın yazın evre- 6 Şubat deprem felaketinin nedenlerini bulabiliriz. Barajlardaki doluluk oranının azaldığını sıklıkla duymaya ninde denizin, toprağın, ağaçların, yaprakların, bulutların Anadolu coğrafyasının deprem bölgesinde olduğu bilinen bir başladık, Yaşar Kemal, Teneke ve Demirciler Çarşısı Cina- zengin renk çeşitliliğini anlatıyor. gerçek olmakla birlikte 1999 Gölcük depreminden sonra bi- yeti romanlarında Savrun suyunun kaderini, çeltik ekimin- lim insanlarının yaptığı uyarılar gerektiği gibi dikkate alınma- Dünya yazarı Yaşar Kemal’in birçok dile çevrilen roman- deki aşırı sulamanın yarattığı sıtma salgınını, köylünün ça- larının ana kaynağı röportajı, gazeteci gözüyle Yaşar Kemal dı ve fay hatları önemsenmeden hızlı bir betonlaşmaya gidildi. murla boğuşmasını anlatır. Bu romanlar günümüzün en va- Yaşar Kemal, Akçasazın Ağaları (Demirciler Çarşısı Ci- şöyle tanımlıyor: “Haber gerçeğin kaba yansıması, röpor- 1 3 him sorunlarından “su” konusunda bir uyarıdır. tajsa yaşamın özüne, gerçeğin özüne yolculuktur.” nayeti, Yusufçuk Yusuf) nehir romanında değişen doğanın Ekosistemdeki değişim doğanın insan eliyle katledilmesi- Son söz Yaşar Kemal’den ve günümüz… “Doğanın den- yarattığı yeni insan tipini geleneklere bağlı Derviş Sarıoğlu, nin bir sonucudur. Doğanın bozulan dengesinin insan haya- geleneklere yabancılaşan Mustafa Akyollu ve verimli top- gesi bozulduğunda insanın iç dengesi, psikolojik dengesi de tı üzerindeki etkilerine Yaşar Kemal ilk olarak Cumhuriyet bozuluyor”. “İnsanları kurtarmak toprakları kurtarmakla raklara haksız yollarla el koyan Mahir Kabakçıoğlu gibi ya- gazetesi için 70 yıl önce yaptığı ve romanlarının ana izlekle- rattığı kişiliklerle anlattığı Çukurova’nın ekonomik ve top- orantılıdır”. n rini oluşturan röportajlarında değinir. lumsal değişimi, günümüzde yaşananlara gönderme niteli- 1 İSKİ, İstanbul’da barajlardaki doluluk oranının yüzde ğindedir. Söz konusu romandaki insan ve doğa değişimini Savrun Çayı’ndan gelen sularla başlayan çeltik ekimi ön- 26’nın altına düştüğünü duyurdu (16. 09. 2023). Onur Bilge Kula makalesinde ayrıntılı bir şekilde ele alıyor. ce insanlar arasında cinayete sonra da çayın kurumasına ve 2 Feridun Andaç’ın “Yaşar Kemal’de Olan, Duran Bir Ba- Yaşar Kemal’in 1978 yılında yayımlanan Deniz Küstü ro- yöredeki biyoçeşitliliğin yok olmasına neden oluyor. kış” başlıklı yazısından... / Yaşar Kemal ile Binbir Çiçekli manı, bugün Marmara Denizi’nde oluşan “deniz salyası- Doğanın ve insanın değişimi Yaşar Kemal’in epik roman- Bahçede / Derleyen: Feridun Andaç / İzmir Büyükşehir Bele- nın”, nesli tükenmekte olan balıkların ve yoğun yapılaşma larının ana damarlarıdır. diyesi / s. 386 / 2023. içinde nefes almakta zorlanan İstanbul kentindeki insanın, Ufuk Özdağ incelemesinde, Akçasazın Ağaları nehir ro- 3 Derya Sazak, “İnce Memed’in Mezarını Niye Yaptırma- kentin doğa dokusunun çürümesinin bir habercisidir. Buket manında 1950’li yıllarda tarımın makineleşmesiyle kuru- dın Yaşar”, a.g.e., s. 49. ESRA SEZER CİNER’DEN ‘OTTO-GARBA İLE SONSUZ YOLCULUK’ Başlangıçlar mı sonuçları sanatçı ve girişimcilerin yaşanmışlıklardan esinle hazırlar, yoksa sonuçların mı kurguladığı bir ilk roman. birer başlangıçtır? Özellikle Yazarın çabaları, acıları, şansızlıkları, htirasları zorlu anlarda bir iç sesin size ile bunların insanları getirdiği yer arasındaki bir şeyler fısıldadığını hiç neden-sonuç ilişkilerini düşündürdüğü, duydunuz mu? muhasebesini yaptırdığı romanının ana Daha doğrusu bu sese kulak karakterleri; Otto bir öz benlik, Alfred üstün verdiniz mi? yeteneklerle donatılmış dahi bir bilim insanı, Garba ise ona rehberlik eden bir iç ses. Peki evren size ortalamanın 19. yüzyılda yaşamış bir bilim insanının sürükleyici çok üstüne güçlü bir zekâ ve hayat öyküsünün hiçbir şeyin tesadüfi olmadığı öngörü yeteneği sunmuş olsaydı vurgusuyla anlatıldığı roman Avrupa’da geçiyor. bununla nasıl baş ederdiniz? Otto ile gümüş bir kordonla bağlı olan Alfred’in, Hele ki ön yargının, dar görüşlülüğün tutkulu ve zorlu çalışmaları sonucu kazandığı bir sur duvarı gibi aşılması güç engeller koyduğu bir zamanda büyük başarısına karşılık uğradığı haksızlıklar, çektiği derin yaşayan biri olsaydınız… ıstırap ve ruhsal rehberi Garba ile hesaplaşması anlatılıyor. OTTO-Garba ile Sonsuz Yolculuk, Esra Sezer Ciner’in kendi hayat yolculuğunda deneyimlediği, izlediği, öğrendiği OTTO-Garba ile Sonsuz Yolculuk / Esra Sezer Ciner / Perseus yaşanmışlıklardan ve tarihe damga vurmuş bazı bilim insanı, Yayınevi / 310 s. / 2023. 12 5 Ekim 2023