Katalog

Cumhuriyetle doğan yazın anıtımız: Yaşar Kemal Cumhuriyetin çocuğu olarak doğan, yüzüncü yılında onu kendisine “yoldaş” kılan Yaşar Kemal (6 Ekim 1923-28 Şubat 2015), İnce Memed’le açtığı ayracı, “Bir Ada Hikâyesi”yle tamamlayıp Cumhuriyet yazınımızın bu ilk yüzyılını bütün süreçleriyle geçerken, Cumhuriyetimiz için de hiç kuşku yok ki “anıt yazar” nitelemesini hak eden “simge yazar”ımız oldu. auf Mutluay, ilk kez 1969’da Cumhuriyet’te pesine yerleşip o sonsuzlukta kendisine kalıcı yer başladığı, daha sonra Bende Yaşayanlar’da edinen bir ad. Nitekim Lütfi Özgünaydın’ın, Çuku- R (İş Kültür, 1977) bir araya getirerek Fethi rova Yaşar Kemal adlı albüm kitabında onu, “Nâzım Naci’ye sunup yayımladığı yazılar toplamının birin- Hikmet’i anlatırken birden köyüne döner, Paris’ten söz de, Cumhuriyet’in de tam ellinci kuruluş yılında 7 ederken Hemite’ye inerdi” diye resmetmesi boşuna Mayıs 1974’te şöyle diyor: değil; bir halk hikâyemizin kahramanıdır da o, seke “50 yıllık koleksiyonu tarayanlar, hemen bütün kükreye kanatlanıp yükselmiş, uçuvermiştir bir anda. kalem değerlerinin bu sayfalarda yaşamış olduğu- İster nehir romanlarında isterse kısalı uzunlu ro- nu göreceklerdir… (…) manları, öykülerinde olsun anlatı evrenlerinde, ya- rattığı kişilerde, onları ilişkilendiriş biçimlerinde, bu- Her zaman Cumhuriyet’in kapıları, gerekli doğrula- na dönük biçemsel oyunlarında büyük büyülü bir an- rı vaktinde belirten sözcülüklere açık olmuştur. Yanı sıra bugünün nice edebiyat başarısına da ilk çıkışın latıcılığın izleri sürülebilir. Çünkü her anlatısında Ya- şar Kemal’in, o bilegeldiğimiz insan harmanının tam onurlu adımlarını kazandırmıştır. O unutulmaz ‘Bebek’ da orta yerine düşeriz her seferinde; belki masal- hikâyesi ve benzersiz röportajlarıyla Yaşar Kemal’in dan, menkıbeden, dünyanın en güzel aşk öyküsün- edebiyata gelişini uzak bir Anadolu kentinde gün den gireriz içeri, belki yaşama tutkusundan, korku- gün coşkuyle nasıl izlediğimi unutmadım.” (s. 53, 54) nun öne geçtiği söylenden, insanı kudurtan hırstan, Öyküyle başlayıp türe benzersiz soluk katan Ya- özverinin o en güzel geçeneğinden... şar Kemal, sonrasında buna yeniden dönemese de Her coğrafyada, diyarda ortaya çıkabilecek ne kaleme aldığı romanlarıyla yazınımıza taşıdığı farklı tür sorun varsa, bunların tümü Yaşar Kemal’in an- bir havayla sürdürdü hep yazarlığını. latı evrenlerinde boy gösterecektir. Çünkü çokla- 1990’da Fethi Naci, onun “gece gündüz roman şıp karmaşıklaşan, dolambaçlanıp uğuldayan in- düşünen, nerdeyse roman soluyan bir romancı” ol- san ilişkileri bir mayın geriliminde yumaklanıp öyle- duğunu söyleyecekti zaten. ce pusuya yatmıştır anlatı evrenlerinde. Evet, Yaşar Kemal, asıl değerine Cumhuriyetle Düşlerle beklentilerin yer yer örtüştüğü ama da- kavuşan bu yurdun yaşamış, yaşayan, ileride ya- ha çok çatıştığı, öldüresiye kara sevdaların yaşan- şayacak nece değeri, ne denli kültürel, sanatsal bi- dığı, kahredici öçlerin gizlendiği, Homerosvari bir rikimi varsa, olacaksa, geçmişten-geleceğe, bun- büyü de bizi peşi sıra sürükler hep. ların tümünü, karşılığında bir hayat vererek elde et- Yaşar Kemal, ritüel gerçekliğin imbiğinden ge- tiği yazınsal simgeleme yetisiyle küreyegelmiş, ka- çirerek anlatır bütün bunları. Yüreği pır pır titreten pısını öyle çalmıştır diyebiliriz edebiyatımızın. edayla, göz kamaştıran ustalıkla. Hünerli ama tem- ANADOLU’NUN TÜM KÜLTÜRLERİNİ, bel bir kaplumbağa kadar hızlı, ok misali ayağına VERİMLERİNİ ADIMLAMAK… tez bir ceren havasında ağır ama kırılgan... Pertev Naili Boratav’ın da yaklaşımı anlamda Yaşar Rüzgârın sesi, çiçeğin açılışı, arının balı pete- Kemal, bütün bir halk hikâyeleri geleneğimizi, hac- ğe boca edişi, karıncanın tane taşıyışı, kuşun yuva minden beklenmeyecek ağırlıkta, yoğunlukta kuşa- kuruşu, çorbanın kokusu, daha neler neler her se- UĞUR DEMİR nıp içselleştiren, sırtlandığı bu yükle Ağrı’nın en te- ferinde kişilerin avuçlarında / emeğinde, yüzünde >> 4 5 Ekim 2023