Katalog

Okuma kültürü Öğrenci, hangi kitabın nasıl okunacağını, yine kitaptan öğrenir. Sedat Sever, yazdığı kitaplar, düzenlediği sempozyumlarla, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nin kapısını yazarlara açarak okumayı sınıflara taşımıştır. Bin kişide ancak birinin kitap okuduğu bir toplumda Sever’in bu girişimi, okur sayısını artırmakla kalmayacak, öğrenciye “okuma kültürü” de kazandıracaktır. K itap tutkunu olmayan yazar, düşünür yoktur. Kitapla kişilik arasındaki bağlantıyı “Ben kitaplarımı değil, kitaplarım beni ortaya çıkarmıştır” sözüyle Montaigne kuruyor. Janette Winterson ise “Kitaplar kapılar gibidir, bir kez açtın mı, bambaşka bir dünyaya geçiverirsin” diyor. Jorge Luis Borges, kitaplığını cenneti sayar. Aziz Nesin’in, iyi kitabı neyinden anladığını soran birine, ironili diliyle yanıtı yapıştırdığı anlatılır: “Kokusundan!” Yazarlar bu görüşleriyle kitabın onlarda bıraktığı izlenimleri dile getirmiş oluyorlar... BACON Bilimde, verilerden yola çıkarak sonuca varma yöntemine dayanan tümevarımcı anlayışın kökleştiği dönemde yaşayan Bacon’ın adı Aydınlanma düşünürlerinin başında geçer. Denemelerinden birinde, hangi tür kitaplara kuşkuyla baktığını, hangilerinin “ayrıntı üzerinde titizlikle durularak adamakıllı” okunması gerektiğini açıklıyor: “Kitap vardır, ancak tadına bakılmak içindir; kitap vardır yutulmak, kitap da vardır çiğnenmek, özümsenmek içindir; başka deyimle, kimi kitapların insan ancak birkaç bölümüne göz atmalı, kimisini baştan sona şöyle bir okuyup geçmeli, pek azını da her ayrıntı üzerinde titizlikle durarak adamakıllı okumalı.”1 Bacon’ın deyişiyle tadını, yutulmasınıçiğnemesiniözümsemesini bilmeyenler, birkaç bölümünü okumayı yeterli görenler açısından kitap, üzerine bir şeyler yazılı kâğıt yığınından başka bir şey değildir. Oysa iyi bir kitap, okumayı yaşamının kaçınılmaz parçası kılanların düşünce, duygu dünyasını ışıtmakla kalmaz, onları kendi yarattıkları bir kültür ortamında da yaşatır. Elbette onların arasında salt avunmak, zaman öldürmek için kitap okuyanlar da olacağı doğaldır. Bacon kitapların belli ölçütlerden geçirilerek okunması üzerinde dururken “tadına bakmak”, “göz atmak” deyimlerini o nedenle kullanmış olabilir... Kanımca, “Ayrıntı üzerinde titizlikle durup adamakıllı okumalı” diyen Bacon, dolaylı da olsa “okuma kültürü”ne gönderme yapıyor... İnsanlığı düşüncede, duyguda birbirine bağlayan okuma ediminin temel aracı olan kitap, her çağda, içerikçe de biçimce de daha da geliştirilen bir uygarlık armağanı sayılmıştır. SEVER Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nde ÇOGEM’in² kurulmasına büyük emeği geçen Prof. Dr. Sedat Sever, “Okuma kültürü edinmiş birey yetiştirmek, eğitim sistemimizin ulaşması gereken en temel amacı olmalıdır” önerisiyle, “okuma kültürü” edinmenin önemini vurguluyor. Burada söz, “okuma kültürü”nü bilimsel veriler ışığında ayrıntılarıyla tanımlayıp kurumsal bağlamda uygulanmasını yaygınlaştıran Prof. Dr. Sedat Sever’in! “Okuma isteği uyanmış, yazılı kültür ürünlerinin dünyasıyla tanışmış; tanıştığı bu dünyanın kendine sunduğu iletileri paylaşma, sınama, sorgulama yeterliğine ulaşmış; bu dünyanın kendine sunduğu olanaklarla yaşamayı alışkanlık haline getirmiş bireylerin edinmiş olduğu kültürdür okuma kültürü.” “Demokratik toplumların gereksinim duyduğu düşünenduyarlı bireylerin kazanması gereken en temel becerilerden de biridir okuma kültürü.” “Okuma kültürü, temelleri okul öncesi dönemde atılan beceri ve davranışlar kümesidir. Bu kültürün edinilmesi ve geliştirilmesindeki temel uyaranlar da yazılı ve görsel kültür ürünleridir. Okuma kültürünün yerleşik davranışlara dönüşebilmesi için okul öncesi dönemde kurulan kitapçocuksanatçı etkileşiminin, ilk ve ortaöğretim döneminde de duyarlı çabalarla desteklenmesi beklenir.” “Eğitim sorumluları, çocukları, sınırsız bilginin amaca uygun evrenine taşıma, bu evrende çocuklara kendi yeterlikleriyle yeni bilgiler üretme becerileri kazandırma sorumluluğu ile karşı karşıyadır.” Öğrenci, hangi kitabın nasıl okunacağını, yine kitaptan öğrenir. Sedat Sever, yazdığı kitaplar, düzenlediği sempozyumlarla, AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi’nin kapısını yazarlara açarak okumayı sınıflara taşımıştır. Bin kişide ancak birinin kitap okuduğu bir toplumda Sever’in bu girişimi, okur sayısını artırmakla kalmayacak, öğrenciye “okuma kültürü” de kazandıracaktır. OKUMA ALANLARI Okumayı yaşamının kaçınılmaz parçası kılanların bile kitaba yaklaşımları aynı değildir. Okurken kendini başka dünyalarda yaşatan da var onunla avunan da. Oysa kitap, işleviyle, değeriyle sıradanı birbirinden ayırt etmeyi, kişinin beğeni düzeyine, okuma alışkanlığına, gereksinimine göre geniş alanlar açan bir bilgi kılavuzudur. İnsan okuma alanında öylesine özgürdür ki en yakınımızdakini bile kendi beğeni düzeyimize göre okumaya zorlamanın pek yararı olmadığını görüyoruz. Örneğin Kemal Tahir, “Kimseye kitap tavsiye etmem. Eğer tavsiye ettiğim kitaba layıksa onu arayıp kendisi bulsun. Layık değilse hediye etsem de okumaz, hatırım için okusa da anlamaz” diyor. Bu bağlamda elbette küçük yaşlardan başlamak üzere en başta ailenin, çocuğu kitapla tanıştırması, ilköğretimden üniversiteye, öğrencinin okuma kültürüyle yüzleştirilmesi yararlı olacaktır. Ancak öyle bir eğitimden geçen, hangi kitaba yöneleceğini bilir... ¹ Bacon / Denemeler / Çev. Akşit Göktürk / Adam Yayınları / s.16 / 1982. ² ÇOGEM: Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi KITAP l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Rezarvasyon: l Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. MERHABA B u sayımızın kapağında, incelemelerinde yakın tarih üzerine yoğunlaşan, 25’inci baskısı yapılan Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay’dan sonra yazdığı, Samsun’dan Sonra En Zor 19 Ay kitabını (Cumhuriyet Kitapları) yayımlayan Alev Coşkun yer alıyor. Alev Coşkun incelemesinde, Milli Mücadele’nin en zor, en tartışmalı dönemini belgelere dayalı olarak ortaya koyuyor. İki kitap şeklinde, 992 sayfa ve 1500 dipnottan oluşan Samsun’dan Sonra En Zor 19 Ay’da, döneme ilişkin tüm kişisel anılar, Osmanlı ve İngiliz belgeleri de kullanılmış. Gamze Akdemir’in söyleşisi... Üçüncü sayfamızda, “Okuma Kültürü” başlıklı yazısıyla Adnan Binyazar yer alıyor. Adem Haktan, Şiir Erkök Yılmaz ile yaşamın buhar olup uçan ve katılaşıp kalan yanlarına ustalıkla eğildiği öykü kitabı Fil Kazası’nı konuşuyor. Aydın Şimşek, Tuğrul Keskin ile edebiyat/sanatın yaşamın içindeki devinimini ele aldığı yazılarından oluşan Karanlığa Kalma’yı konuşuyor. Metin Boran, Elif Durdu’nun Adalet Hanım ve Böcekleri’ni değerlendiriyor. Sibel Sonkar, Haluk Şahin ile deneme kitabı İyi Yaşam ve Mutluluk Üzerine’yi konuşuyor. Z. Doğan Koreli, Selim Nüzhet Gerçek’in Canvermezler Tekkesi’ni inceliyor. Sina Akyol, Fahrettin Oksel ile Lao Tzu’nun, Tao Te Ching Yaşam’ın Erdem Rehberi çevirisini konuşuyor. Rüstem Kurtoğlu, Adil İzci ile Oktay Akbal Edebiyat Ödülü’nü kazandığı öykü kitabı Canım Ada’yı inceliyor. Gizem Bilkay, Esra Kahraman’ın okurları 78’lilerin dünyasına götürdüğü romanı Kör Mağara Balıkları’nı değerlendiriyor. Emek Yurdakul, Rocio Bonilla’nın kitabı Tuhaf Kuş’u merceğe alıyor. Rüzgâr Ceyda Alpak, Koray Avcı Çakman’ın Dünyayı Çöpe Atma!’sını tanıtıyor. Güncel, Vitrindekiler ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca köşelerimizde de düşün serüveni sürüyor. İyi okumalar Editörden... cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap