Katalog

MUAZZEZ MENEMENCİOĞLU stanbııl da doğdıınuz. l'utih'lc. llkoku/u •hahaııtzın görevi gcreği yıırdnn çcşitli ycrlcrindc ohııdıınıız. lj\cyı Utanbııl Sl. Bcnoit'tc ta mamladnıız. Istanhııl \\ukuk Vahültesi'ndc a\r\/cin/ıh, Inclcrdc öğrclmcn vc bir siirvdc avuhdt ohırak çalıştınız. Da ha sonnı ad/uızı kiillür savaşımı ıçıııdc görüyoruz. I lusun A/i Yı'icc/ döncmıııdc lcrcümc büro\uuda, <> do'ncnı çcvrilcn 570 dibıya klasiğiuc yakınlık vc dvslc g~iuiz var. ilasanoglan Yiiksek Köy liın titüsü öğrc/mcnleri arasında Ilyüpoğlu ilc hirlikte amlıyor adınız. Kiiltür yaşautımızda \aygtn bir ycrnıiz var. Yuptığıuız çcvırılcrlc liirk aydınlanmasında adınız öucmlı bir ycr kaplıyor Arkaduşlar/n/zla bırlıktc vc yalnız yaptığınız \>iizc yuh.ni hitup çcvirisindeu bazılurnıııı udhırt şöylc. Balzac, H.rupcry, Kafka, Didcrol, Lcfcvbr, Russcll, Miller, Vulcry, Rcbclais .Babcuf, Rohespierrc, l'htıwu\ Moorc, l'/t/ton, Campanvlla, R(tu\scuıı, Surlrc, CMII/US, liius/cin, vb. Aydınlaınnuvti, Yiiccl Dcrgıv ilc başla yaıı kathlarnıız I IJuklar , Ycni 11/ııhlur dergilcri vc Çuıı Yaytnları'yla siirdü Oviiuç duyulan dğrc/mcn, tanınnıtş ödiillü yazar, liirk cdchıyal külliirüne ycnilik gctircn dcııemc us/ası, çcvıri ıı\Iti\ı vc 24 \ıiul dostlarına hapısı tiçıh bir cv Kısaca ö/.etlediğiniz çalışmalarımı halcn siirdürmekteyinı. I ler ;ıy sı'kıir mcdcn Varlık dergisine, aycla bir Cumhuriyet gazeUsine ya/.ıyorum. 1 u 5 ara çeşjtli konularda denemcler üze rindc çalışmaktayım. Ayrıca Aııotol I;rancc'ın "Penguenler Adası" adlı ki tabını çevirmekteyim. Bu yapıt 1960 yılında Ahnıet ("evdet Kmrc'nin çeviri si ilc Varlık Yavınları arasında çıkınıştı. Dili eskinıiş, olatı bu yapıtın çcvirisini Ingilizce vc Fransızca mctni ilc karşılaştırarak ycnidcn yapıyorum. Ayrıca İtalyan romnncı Knnio l;laiano'nun "Oldürme Zaınanı" adlı çok begendiğim romanını Italyanca , İngilizceFransızca mctinlcrdcn yararlanarak yapıyorum. llkyazı: (19SSVJ). llk kıtap, "Dılc gelsclcr" 196S, aynı yıl "Ycııı Türkiyc Ardmda", "Ornıan Işırsa" 70, "Dcvlcl Unaıı mt?" 74, "Bu C.cnncl Bu C.cbenncm" 75, "Çulıihu/c///" 77, "Da/dan Da la" S2, "Bılını Yolunda" S5, "Cîiilcry/izlii C.iddtlik" S(>, "Sanat vc \idcbiyat Dcrgılcrı" S6, "(jölgcdcn Işığa" < 9 V, "Uzak Yakın Antlar" 90, "Cidcrayuh Yafarkcıı" 'JO, "Yaza Yaza Ya\arken" {)\, "Çıün Dofcarkcn" V2, "Diiııdcıı Bugii/ıc" 95, Adcnıi Mcrkcziyc/çı Prcns "Lnlfnl lah Dosyası" (C'.uvıt Orbaıı l'iitcngıl'lc) Ontrüııü ohuımıyıi, yazmaya, öğrctmcn liğc, öğrcııdıklcrmı puylayı/ciya, ccvırmcnli$c, aydınlanma yolınıda hiznıclc adannş bir insan olarak bugiinkiı hidlür düzcyrmiz gcnclindc düşüncclcriniz? Bugün ucrck cdcbiyat alanında ı>lsıın, gcrck kültür alanında olsun ünivcrsito iciiKİc vc dı^ında M c n c birçok sanat vc külıür adamımı/. ycli^miş. Bü tün bu insanlanmı/ Batı dü/cyindc ya pıl vcrmcktclcr. 1 u da kıvan^ vcrici, 5 övünülcsi bir duıunıdur bctuc. Sanat açısından clc alıısak, şiinlc olsun, ro manda olsun, hatta hatta öyküdc olsun yctkin vc övünülcsi yapıtlaıia kar^ıla^ıyoruz. BLigünkü (.umnıııiyct pazctcsinin öykü yarı^ınasında sccici kurul üyclif<im sırasıntla okııma olanağı bulduğıım "5()'yi aşkın öykü içindc lıirinciliğc dcğcr sckiz yapıt saptamıştım. Nc var ki nir tck kişiyc ödül vcımck zo runluluğu olduğu için oylarınıız ^ön lümüzc görc paylaijtırılamadı. Btı ko nuda şunıı söylcrnck istiyorum: Otlül almayan yapıt sahiplcrinin üzülmcsinc bcncc ycr olmamalı. Onların, ıklül ala mayan yapıtlarının dcğersiz olduğıı Vedat Günyol'la yaşamı vc yapıtlan üzcrine J "İhtiyar olsam da gönlüm tazedin" Düşün yaşamımızın yaşlanmayan ustası Vedat Günyol, yaşamının ve yazarlığının kısa bir özetini sunuyor aşağıdaki söyleşide. sik escrlcri çevirip yayırnlamayı karar laşiırdık. Bu sürcçte (Jan Yaymlaıı adı altında birçok yapıt yayımlandı. l,arous\c, Büyük Sözliik, Yurl An \iklopcdtsı, \\lam Atnıklopedısı. Yaşıi ınınızdu büyük bir ycr kap/ayau ansiklopcdı çalı\malarınıza ba^laınanızın ılgmç bir öyküsii var. Bırlıklc analnıı nıı' 1939'da Paris'ten yurda döndüm. İkinci Dünya Savaşı sırasında Istan bul'da işsizdını. Bir ara Milliyct gazetcsindc çcviriler yaparak gcçiın yolu sağlamaya çalışıyordum. 15u ara bir gün Bcyazıt'ta Dr. Adnan Adıvar'la kaiiji laştım. Savaş örıcesi Paris'tc tloktoranıı yanarkcn bir arkada^ kanalıyla I lalidc lldip vc Adnan Adıvar'la tanı^tım. Be ııi bir cvlat sevgisiylc bağırlarına bastılar. Bcn onlardan öncc yurda d ö i^ y vedat Cunyoi Emeğe Saygı plaketlni varlık Dergisi yazı işleri yönetmenl Flllz Nayır Denlzteklnln ellnden alıyor. anlamına gclıncz . C.cm Yaynıları'ııdu çıhun "Yaza Yazti Yuşarkcn" adlı httabnıızm ilh \uyfa\ın da Vedat Öztürk, (iii/ıyol liakoölıt, Vcdal Scviııçlı, (îiinyol Ya/çııı, Vcdal Ktiııdaz, (iünyol Üzcy adları var. Bu aılcnı ziıı sizc olan scvgisim gihtcrıyor Bız wzc olan scvgnnizi nttstl göstcrınelıyiz? Bunlar bcnim kan bağı olan ailcnı dcğil. Bunlar bcninı öğrcncilcrinıin çocuklarının adları. Jjimdi bu ad sayısı dokuza çıktı. Dokuz (îünyol, dokuz da Vedat var. Siz bunu ailc bircylcri olarak clc almışsmız. Işin aslına bakarsanız ögrctmcn öğrcnci iliijkilcrindc öğrcncilcrimlc kurduğuın vc 35 yıldır sürcn iliijki bizi bir ailc iliijkisi icinc soknıuş vc bu ili^ki tavsamadan sürüp gitnu'ktcdir. llk Ciünyol bugün 23 yaijinda. llk Vedat da 36 yaşında. Ilasanoğlan Yiiksek Köv Mnstitüsü mczunu karıkoca Oztürklcr'in oğlu. Sorunu zıın ikinci bolünıüne vcrcfcğinı yanıt isc, bana scvginizi gösicrnıck istcrscniz gcrck doğrudan tloğruva karşı kaışıya olduöumıız, gcrck yazılarım kanalıyla karşılaijtığımızda beni elc^tirel bir kala ileokuyup, özümscmcnizi isterim. Turan Altnıtaş bir yazısmda adınızt yiylc aıııyor: "Yüksvk Köy hınlılü sii'nüıı öürctn/cnlcrı Sababaltın l:yiipofclıt, Vcdal (Hinyul, llıLy»/el Brand yjbi dulnıdıi uzmun kıştlcrdı " Sız dc bir ya znıızda, "Modcrn I ürkıyc'yt \evıyor\ıııııız, ımıdcnı 'liirk köylihiiııiin ııknvup aydınlanmıisını ı\tcınıyor\unnz" dıyc buluuuyorsunuz Ncydı \izt y l cgilnnını aldıpmz »ıcslcğınizı b bırakıp bu ıığru^luru ilcıı? Çağm/ızda sözii cdı lcıı bı/^i toplumu kavnınnna, bircy vc loplunı ya^amından kaynaklanan bütiin yaınıınaları olan cdcbıya/a, \unulu bırcr bılgı kaynagı vc cğıtını ytdu olarak bakıhf/asını savuııdunuz öıvriıniız bnyııııcu N/'çn''' Türk insanına olan aş,ırı sevgim ve bağlılığımdır bunun temclindc yatan. Buıada Türk insanı derken halkımızı, köylünıüzü düşünüyorum. Bcn liirk lıalkını yakından, cok yakından yıllar boyunca öncc okııllarua, sonra askcrlikte ö/cllikle, kısa bir hapislik yaşamında tanıdım. Yoksullukları karşısında yüreğitn zaman zaman ycrinden oynayarak, l'ürk halkını,.yani horlanmış; ikinci plana atılmi!; Türk halkını 3 yıllık askerlik yaşamımda tanıdım diyebilirim. Askcrliğimin bir bölümünü r.skiijchir'dc bir ikmal alayında yaptım. Çoğu Kürtlcr'dcn oluşan bir bölükte calıştım. Askcrlerle öylcsine kaynaştım ki, 30 40 kişilik bir kafile terhis olduğunda onları trene bindirip sclanıctlerkcn yanaklarımı ısırarak bana gözyaşjarım içindc sevgilcrini sundular. Yaşamımzda, 1'J41'dc Arkadaş çocuk dcrgi\iyle ba\layan Ufuklar vc Ycnı öfuklar dcrgılcriylc sürcn bir dcrgicilik. döncmi var. Buna bağlı olarak kılaplar da yayımladmtz Çtın Yayınları'nı kurduııuz vc adc/a Mlıli'nı görct'itıı üsllcudiuiz. Kfcndim bcn ilk yazı daha doğrusu çeviri dcnemeıni lıukuk lakültcsinde okurken Yiiccl tlergisindc yayımla dım. Yüccl, 'Bu adın I lasan AIi Yüccl'Ic bir ilişkisi yok) Robcrt Kolcj çıkışlı aydın gcnçlcrcc çıkarılmaktaydı. (Çeviri ilc basjayan sonra cleijtiri ve denemeye yönclcn yazılarımı fakültc bittiktcn sonra da sürdürdüm. Bu ara l.ondra'dan öğrcnimini bitirip gclcn ( )rlıan Burian'la tanıştmı. Vc onunla birliktc Yücel'c hümanizma tloğrullusıında bir yön vermcyc çalıştık. Birkaç yıl içindc Yücel kanaııdı. Orlıan Buri an la birliktc Ulııklar adlı bir dcrgi çıkartlık. iyiyc, güzelc, doğruya yönelik bir alılınıla. Ne vazık ki Orhan Bıırian bir yıl sonra öldü. Bana dcrgiyi çıkarnıam amacıyla binlcrce mektup gcldi. Bu mcktuplardaki istcğc uyarak IJIııklar ılcrgisini Ycni Ufuklar adı altında 24 yıl çıkardını. Dergi cıkarkcn, tcrcünıc bürosurıda yayımlanmakta olan klasiklcrin bir uzantısı olarak Sabahattin Kyüpoğlu ilc birlikte modern kla ve izlerini yitirmiijlim. Adnan Adıvar'la rastlaşnıam bcninı için büyük bir mut lulıık oldu. O günlerdc MF.B'in lslam Ansiklopcdisi'ni yönctiyortlu. Bana: "Vedat, ansiklopcdidc çalışmak istcr misin? Bizc çcviriler gcrck. Bana gcl saııa bir nıctin vercyinı, onu çevir gctir, bakalım matlııba ııygun mu? " ıledi. Mctni aldını, çevirip bir gün sonra Ad nan Bey'ı teslinı eıtim. Dikkatlc okııdıı vc bir kahkaha patlattı. Hcrhaldc bü yük bir yanlış yapmı^tım. Bcni karşısına aldı: "Bak, Vedat" dedi. "(J.cvirin çok güzel ama öylc bir hata yapmışsın ki, gülmcktcn kcnılimi alamadım. Çeviri, lslam diinyası ilc ilişkiliyılı. ()rada din adamı olarak l'ransızca'da papaz anlamına gelcn "prctrc". bir sözcük vardı. Bcnim "lıoca" dcmcm gerckirkcn dikkatsizlik eseri "papaz " diyc çe virivermişim. Müslüman toplumunda apazın ne işi var? Ama beni hemcn adroya alıp lıeıııen yarın gcl çalışmaya ba.'jla dedi. Ve bcn ansiklopcdidc 1 3 yıl tükcnmcz bir sevinç ve saygıyla çalışıp dıırdum. Adnan Adıvar nabamdan sonra bcnim en çok sevdigim adamdı. t'ikir vc sanat hayattmızın gclişmesine b'ncmli katktları olan özcnli çcvirilcrinizden sonra özclliklc elestiri türündckı kilaplarmız bakkmda yazar arkadaşlarınız nelcr söylüyor onlara bir go'z atalım? larık Dursun: "Burian'tn da yazdtğı bu döncmdc clcs/ırwcci diyc hılnıcnlcr, yınc bugünkü gibı azlık/ı/ar.", oğrcnciniz o/mayan l'rof Atalay Yörükoğlıı, "Tanıdığtm öğrctmcnlcr içindc bırı var ki, ihtünıdc ctkisi lisc yıUarımdan bcri artarak sürdü." Yazaröykücü Dcnıır Özlii: "Oııun kendi çabastyla çıkardığı Ycnı öfuklar Dcrgnt b'ncü cdcbıya tın, en safclam bir ıncvzıı olnıuslur. Ciünyol bütiin yaşamı boyunca lcr\ı akımlann güçlcndirildiği yurdumuzda, nrarlt bir uygarltk tcmsılasi olmustur." Sızı cdebıyatçılann cunıhurbaskanı seçcn (,emal Sürcya, "Vedat Ciünyol'un dikilı bir ag'acı yok. şıt ölümlü dünyada. \:.v kirasına bilc yctmcycn hir cnıckli n/aası o kadar " Mebnıet Başaran, "( Üin yo/'uu kalc\ı akıl, yönlcnıı düsündiırmc, ınaudınna, aydııılığın ıklnııi vc olanakları ülkoınzdc hiitüıı gcnıslıg'i ilc yayılmadıkça, bugünkü vc yarıuki Cünyollar'ın yazıları hcp bö'ylc az okuyuculu olacak tabii Ama tıpkı Sokrat'ın düşün cclcrı vc Montaignc'nin yazıları gıbi dcrinden clkilcycccklcr." Yıldız liccvil, "Içcrik, motif, loplumcu eg'ıtım vc anlatım tulumunda görülcn özncl dcncmc tonu " .Şiikran Knrdah.nl, "Psiholojih dğclcrin bıçimlcudırdıgı nnanLırın, toplumsal ögclcrıu oluşturduğu olaylar k.arşıstnda nc durum aldıhlarını bulmaya çalışlığı..." ve Cenıal Sürcya "l'MO'lı yıllann başında hümanizmi, 'bağnazlığın tcr\i' olarak tanımlıyordu." Çvsit/ı yönlcrtnızın dılc gclırıldığı bu clcşlırılc rın ölcsındc ycrımızın dar/ıgı ncdcnıylc alamadıg'unız sızi göncndırcn ya da öfkclcndircn, üzcıuyazılar da olmustur Sızden dinleyelim? t • Aslında bcni iizen böyle bir yazı olmadı. Yazının içindc doğru varsa bcni C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 3 5 1 SAYFA 12