Katalog

r vc yapım konusunda sinemayı giderek çıkma/a sokuı. Kurtulu^, yine edebiyat taıı vararlannıaktaydı. Nıtekım, oyle de oldu. Yapımcılar edehiyata adeta altma hücııma bcnzer bir hücıımıı ba^lattılar. Ya/ar (ve edebiyat) yenidcn sinemanın gözdesi oldu; eski ye ni, çagdaş, ya da klasik cdebiyat ürünü ne varsa yağmalanırcasına kapışıldı. Böylesı olağandışı bir ılgi relif haklarına ödenen ya da ödenmesi geıeken raka mı da yükseltti. Süzgeli:}, 1950'de yazar Mary Chase'in güldürüsü "Harvcy" (başrolünde James Stewart oynııyordu) ve Garson Kanin'in Bıoadway "hit"i "Bom Yestcrday"ine sahiden büyük paralar ödendi; Bircr milyoıı. Bir o kadar tclif hakkı da Charlcs Lindbergh'in giinccllik dıımanı üstünde tütcn Atlantik i geçiş hikâyesi "The Spirit of St. Louis" (bir garip rastlaııtı; bu filmde dc yine başrol (amcs Stcvvart'a vcrilmişti) adlı anılar derlemesine ödeniyordu. Aıııa "The Exoıcist" romaııının filme uyarlanması nedcniyle yazarı William Perer Blatty'nin aldığı telif hakkı, bütün yazarların aldıklarının çok çok üstündcydi; Blatty, yazar olarak Hlmin gösterim hak larından da ayrıca pay sahibiydi; aldığı yüzdelerin toplaııu (yıl 1973'tü) yalnızca Kuzey Amerıka'dan 89 milyon doları buluyoıdu. Charles Syrouse'un Broadvvay de epey bir "süksc' yapan oyunu "Annie" yapımcılann ilgisini çcknıi^ti çekmesine de rclif haklarıkonusıında yazarıyla nasıl anla^ılacaktı.'Yapmıalar, ya/arın telif haklan lemsilcisi ile karşılıklı masaya otıır dular. Sonuç, 9.500.000 dolaıa "Annic"nin Hlm hakları alınıp satıldı; ne var ki, f i l m , bütün dünyada topu topıı 35.000.000 dolar /or toplayabilecckti Kimi yazaılar vardır, yazdıklannın sinemaya aktarılma.sıııda keııdileriııe de ille bir "pay" çıkarırlar. Sözgclisi, kamcra arkasma gecer, yönetırler. Bu olmadı; kaıııora önündc oynaılar bıle "Gypsy Pasbion", 1922'leıde ccvıilen tivc Son" bizdc de "Kara Çocıık" adıyla çevrilip yayınlanmıştır. Kınıı okıır anımsay.ıcaktıı Wright'ın o rom.ınm daıı yapılan lilmde ya/.aı da oynuyoıdu; üstelik, çok onemlı ve etkin bir roldeydi. (Arjanrin, 1950). Ya "Çöl Tilkisi " diye üıılenen, Ikinci Dünya Savaşı sırasında ve At rika'da M ü t t e l i k l e r ' e kaıı kııstııran Mareşal Rommcl'in yaşamını konıı alan Desmond Yuung'ın "The Desert Fox"una ne demeli? üesmond Young, o filmde "kendini" (yazar olarak) canlandırmaktaydı; bir küçük deöi^iklikle... Filnıdeki rolü (belki de beceriksizliği nedeniyle) sessız çekilmiş vc sonradan iinlü oyuncu Michael Rennie tarafından seslendirilniişti King, "Pet Sematory"de (ABD, 1989); Paul Bowles (onca ya^lılı^ına DIMIII bakmadan) "The Sheltering Skv"da (ABD, 1990) irıli ufaklı, önemlı öncmsız (bırcogıı altı ci/ıleıek nitelikler ta^ıyaıı) roller oynamı^lar; içleıiııden King biı lilıııin ıe jisörlügünü bile üstlenmiştir. iııema edebiyat (ya da tcrt. yü/ ede rek söylenirse, edebiyat Miıema ilişkisindc dc, yazdıkları en çok bevaz pertleye malnlmıış yazar, Willıam Sİiakespeare'dir. Ustadan ve yapıtlaıından tanı 307 film yapılmı^, bıııılardan 41'i de bırçok kcz ycniucn vc ycniden (hiç de bıkılmadan) izleyici öniine getirıfmiştir. ("Hamlet" 74 kez; arada Metin Lrksan'ın Fatma Girik'le çevirdi^i "Kadın Hamlet" dc vardır.. "Hamlef'i "Romeo vc Juliet" 50 vc onu da "Macbeth" 33 kez filme alınarak izlemektedir.) Beyaz perdeye en çok uyarlanan yazar S Üstte Fort Sagandan bir sanne goruiuyor. Basrolde Cerard Depardleu oynamıstı bir Fransız filmiydi. Yazar Jean Richepin'in bir yapıtından uyarlanmıştı. Richepin ne yaptı etti, yapımcıyla rcjisüriinü "ikna" edıp kamcra Kar^ısına ge<,erek lıikâycnın ilgınç kahramanlarından Kont De La Rocqııe ciddi ciddi ve başarıyla oynadı. Romancı Elanor Glyn de öyle. Ya/nıı^ tı; bcn de oynayacağım, bana da bir rol veıeeeksini/. diye tutturdıı ve dcdıgını kabul ettirdi de. Peter l'rauchon'in roıııanı "Der Eski mo"; yayınl.ındığı anda okurun büyük ilgisini gonlü, cok kısa sürede "bestseller" oldu ve tabii..ülm yapımcıları da üs tüne gittiler. ("Rskimo* , MCîM ABD, 1933) Yazarımı/ o ülmde bir eskimo yer lısı rolündeydı Yazar Kichard Wrıght'ın ronunı "Na Hem yazmak, hem de oynamak konusunda ilk şaşırricı örnek, romancı Mickey Spillane ve "The Girl Hunlers"'dıı (ABD, 1963). Spillane, o filmde roman yazarı olmanın titesındc "olümsüz hafiye" Mike Hamnıer'di.Bu listede, elbette çaödaş edebiyatın öncülerinden Alman kökenli romancı Iiric Maıia Remarque da eksik degildır. Rcmarque; romanı (yine savajj konıı edılıyordıı) "A Time to Love and a Tinıe to Dıe" (ABD, 1958) ^,ı bir dönem keııdisine de ö^ıctmenlik ctmiş lise pro fesoıü Pohlmann rolündeydi. ")aws"da (ABD, 1975) romanın yazarı Peter Bencley, bir roportajcı; Cîorc Vidal, "The Best Man"de (ABD, 1964); Gavino Ledda, unutıılma/ lomanından uyarlanan "Pad rc Padrone" de; rngrid Puganigg, "Maıtha Dııbıonski"de (îsvıcre, 1985); Hubert Reclıy, "L.ast \ixh to Brooklyn" (ABD, 1992); f'ama |anowit/, "Slaves of New York"ta (F. Almaııya, 1989); Stephen Hnn y&zmsk hem oynamak Shakespearc'in ardından gclcn yazar, ııolisive tiiriin büyük ıısrası, F.dgar Wallacc'uır. Wallace da tıpkı Slıakespeare gibi ulublararabi biı yazar niielij^i tuşır Bugüne dek çcşitli dünya ülkcleri sinenıaları (ABD, Ingıliz ve Alman) tarafından (bir hesapla) 179 yapıtı (hikâye vc roman olarak) sinemalaştınlmıştıı. Başlangıç; önenıli romanlaıındaıı "The Man who Bought London" (tngiltere, 1916) iledir. Kuşkusuz, şaır olmasına karşıhk, hikâyeci Fdgar Allan l'oe da bu listede önemli bir yerin ya/arı sayılır Yapıtların dan bugüııe dek 111 lilm kotarılmibtıı. Listcnin öbür yazarlarından (sözgeli^i) bir Alexandre Dum.ıs (baba) "ölmez eseri" "Monte Kristo" ile "Üç Silahşör ler" ile Poe'yu, (121 kez) onu da I 15 filmle Charlcs Dickcns izler. Aıııa kim ne derse desin, hem izleyıcmın, heın de yapımcının vüzünü güldüren tek edebiy.ıtçı (acaba edebiyatçıdan sayılabilir mi sı/ce der1) Sir Arthur Conaıı Doyle'dur. Yarat tıftı kahramanr Sherlock I lolnıes'm serüvenlerinden ^u satırların ya/ıldı^ı günc dek tam tamına 200 lilm yjpılmıştır. • WWKTI KİTAIEVrilOf M TOIL Horaınljr. ö|ki)>r. jıır, UHRU, tıyıtro, mıiıiV, unat, (thdt, fukokf, uıyolo|i, ruh bflun. rttnkırnasyın.faıhmkurfu.miuh, (gcıtı. bukuk. tınh. hobi. (Mı, TELEVIZYON DÜŞÜNCE ÖZGORLÜĞO ÎSTfrORUZ Kitabevi» I AYRII/1TI koptk bıkımı. ıstk(üık, utmli|i. fıl, yımtV. bcbek tukıffli), r»bın<ı ii kıuplın. »ıluldff. yıbuHi guttt, dK{i, raraın, lurutık yıjrın. ü'nıvtnıultre, kolt|l«rr huırlık kitıplın «ounıry, fılm, ftrlı fof, unıt miniji, hılk müııfı, oıpio muıik türitnndt USİI VI C (t}ittcn ..... O Buro «t ekul UKTASİK (l( toyudu rtsun it ıın(w ı kluik, pop. ncul, mk, |in, bhıts, ÖDÜLLÜ j GÖRH» I(İM I İ C U&MT1N! • lni\ k v u n n tıbit »lana|ı. Peşin alışverişlerde %20 indirim Taksitli alışverişlerde 5 eşit taksit MFRKT7 Kıbrıs Şchıtlcn C'ad No:lü7 lANSAŞkar^ibi Alsancaklzmır. Tcl:421 10 76 KARŞIYAKA: 1717 Sk. No: 142/A (.'arşıCad.Tcl. 36X42 16 KAK!>IYAKA. 1714Sk No.lX/A (l.skı Hcledıyc Sk.) Kuı>ıyuku Tcl: W> 11 SX SAYFA 19