Katalog

Batnhan'dan şarlatanlara karşı savaş... Bilim ve şarlatanlık Hüseyin Batuhan, "Bilim ve Şarlatanlık "ta, sözde bilgi ue gerçek bilgi arasındaki çatışkıyı bir bilim ahlakı sorunsalı olarak temellendirirken, özellikle teorik saptırmaları bir şarlatanlık olarak görüyor. Batuhan, çalışmasını iki temel amaç üzerine oluşturmuş. Biri teorik alanda bilimsel bilginin açımlanışı, diğeri de pratiksel olanı bu teori çevresinde işlevsel duruma getirmede yardımcı olmak... TURGAY NAR dışımı boyunca bilimsel bılgı, açık l.ımak ıstcdıklcrı uzerınde karşı tez lcrle bırlıktc belırleyıcı olmuştur Ama karşı tezlenn yanı sıra, deneş dışı duşuncclcr karşısında da her zaman zorlanmıştır Bilimsel bılgı ıkı bo yutta bu zorlanmayı yaşar Bırıncısı, karşı geldığı boş ınançlar karşısında, dığerı dc boş ınançların bir alan oluşturarak, bılım scl bılgının onune geçme edımı sırasında Her ıkı durumda da gerçek bılgı, kendın den oncesı, hatta kendısıyle bıle bir şuphe cı çatışma ıçındedır Bılım, yaşamı pratık alanda etkıleyen bir duşunce yontemıdır Gelışım boyutlarıyla belırledığı değışım gucunu, bir sonuç ola rjkonumu7ekoyar Boylecebılımınbıruy gulama alanı olarak teknolojının yaşama sunduğu araçlar bııtunu, kendı kendısını ureten ve gelıştıren bir olgu durumunda dır Bu olgu ıçın temcl dayanak, en belırle yıcı yan, bilimsel mantık dızgcsı ıçınde kavrama, bulgulama vc onaylama yontemıdır Orneğın, dın mctafmğı gıbı bılım dışı du şunceler, bir bakıma evrenı anlama çabası olarak başlamışsa da yontemı gereğı evrenı gerçeklığıdışındakabullenme durumunda kalmıştır Evrendckı olguları açıklama gu cunu gosterememıştır Bir dunya goruşune dayanan bilimsel duşunme rasyonel olma sıyla metafızığı kavradığı gıbı onun karşı sında da yer almıştır Ama dınsel metafızı ğın bılım karşısında boyle bir anlama vc kavrama durumu soz konusu değıldır Bılı mın nesnel olma ozellığı, ozeleştırıyı deme todu ıçınde koruyor olmasından kaynak lanmaktadır Bu nedenle gozlemlerın bırer verı olarak artması, seçme ve ayıklamanın da sureklılık kazanmasına neden olmakta dır Bu da bilimsel bılgının gıttıkçe guvenı lırvedoğruolmasınısağlayarak.dogmalar dan ve değısmez "doğru"Iardan farklı bır metodungelışmesıneyolaçmaktadır Hoseyın Batuhan "Bılım ve Şarlatanlık" adlı bu surukleyıcı çalışmasında, bılımın karşısındakı hurafelerden ve daha çok şar latanlıktan soz etmektedır Kıtap ycdı ana başlıktan oluşmakta 1) Şarlatanlık Ne dır?, 2) Bılım Adamının Kışılığı, 3) Teorik Bılgıye Ilışkın Şarlatanlıklar, 4) "Okkul tızm" veya Gızlı Şeylerı Meydana Çıkarma Sanatı, 5) Pratık Bılgı Alanıyla Ugılı Şarla tanlıklar, 6) Paranormal Olaylar, 7) Aptal lığın Anatomısı veya Inanmanın Patolojısı Huseyın Batuhan, kıtabında, sozde bılgı ıle gerçek bılgı arasındaki çatışkıyı bır bı lım ahlakı sorunsalı olarak temellendırır kcn, ozLİlıkle tconk saptırmaları bır şarla G sorunu ırdelenmektedır Yalnızca bır tavır belırlemenın yanı sıra, bu tavrı koruyucu onlemlerın de nasıl bır bilimsel orgutlenme uzerıne kurulabıleceğı sorunudur ele alın ması gereken konu Bu da Huseyın Batu han'ın, kıtabın genelıne yaydığı bır yakla şım olarak belırleyıcılık kazanmaktadır Teorik bılgıye ılışkın şarlatanlıklara de ğındığı III Bolum, bırçok bılım dallarında bılgıçlık taslayanlara karşı yer yer alaycı bır hava ıçınde yaptığı eleştırılerden oluşmak ta Bılımın sağlıklı gelışımını bır cğıtım so rıınu olarak duşunurken, şarlatanların bu eğıtımden uzak ama kendılerını bılım ala nında bırer otorıte olarak gorerek, gostere rek bılgısız halk yığınlarınca zamanla kabul gormelerıne neden olduklarını soylemek tedır Huseyın Batuhan, ozellıkle Danıken orneğınde bunun uzennde durmaktadır Danıken'ın "Tanrılann Arabalan" adlı, belkı de ınsanlık tarıhının en saçma kıtabı nın dunyanın hemen her yerınde nasıl olup da buyuk bır ılgı gormuş olduğunu anlatır Huseyın Batuhan, kıtabında genış yer verdığı orneksemelerden bırı de en urkutu cu olarak gorduğunu soylediği Dr Ozel ad lı şarlatanın "Zakkum Olayı"dır Hatta bu orneksemeye o denlı onem vermektedır kı Batuhan, "Zakkum olayı patlak vermesey dı, belkı bu kıtabı yazmaya genc de kalkış mazdım"demektedır UstelıkDr özeladlı bu şarlatan, donemın bırçok hukukçusu ve yonetıcılerınden de destek gormuştur Devletın televızyonunda bır "mucıt" gıbı gosterılmıştır Hoş, bunlar hâlâ surmuyor değıl Orneğın, 5 Hazıran 1994 tarıhınde, sanırım TRT 2'dc eosterılen uzay ıle ılgılı dış kaynaklı bır belgesel, akıl alma?, bılım dışı saçmalıklarla doluydu Bunun uzerın de ozellıkle duruyorum Sankı gerı zekâlı Danıkcn'ın kıtaplarındakı saçmalıkların bırer belgeselıydı ızledığım Ve bunlar oylesıne buyuk bır ınandırıcılıkla verılıyordu kı.hâlâsaşkınlıkıçındeyım TRTyonetıcı lerının nıç mı bılımden haberlen yok? Uzaydan gelen "zıyaretçıler"ı, ufoları hâlâ bılımın verılerı olarak mı goruyorlar? Ya zık, çok yazık1 Bır bılım belgcsclı olarak sunduklan o belgesel program, bence şar latanhğın belgeselıydı Lutfen I luseyın Ba tuhan'ın "Bılım veŞarlatanhk"adlı bu kıta bınıokusunlar Tıp alanındakı şarlatanlıklara değındığı IV Bolumde, gunumuzde alıp başını gıden astrolojı, palmıstrı, tarot gıbı saçmalıklan omeklerıyle açıklamaktadır Hatta tum bu bılım dışı duşuncelerın toplum uzennde nasıl bır somuru ağı oluşturduğunu, dahası bır sektor durumuna geldığını anlatmakta dır Ustelık bu sektorun en gozde muşterı lerının tanınmış pohtıkacılardan, sanatçılardan ve en acıklısı oğretmenlerden olması son dereceduşundurucu Bılımın ıstısman ve şarlatanlığın bızım ulkemızın yanı sıra, dunya genelınde yay gınlık kazanmış bır vırus olduğu gerçektir Tum dunyada ınsanlara gerçekleşmesı ola naksız bır hayal alemını sunma gayretıyle ınsanlığın temel erdemlerını yok etmeye, onları bırer "yaratık" durumuna sokmaya çalışmaktadır şarlatanlık Rasyonel duşun menın, bır yaşama bıçımı olarak bılım dışı lığın onune geçeceğıne ınanmak, akıl yolu nun bır değıl, bırçok olduğuna ınanmakla aynı anlama geldığını soylemek yanlış ol mazkanısındayım • Bilim ve Şarlatanlık/HuH'y/'/ Batuhan/ Yapı Krı dı Yaytnlan/540 s S A Y F A tanlık megalomanısı olarak ortaya koymak tadır Huseyın Batuhan, bu çalışmasını ıkı temel amaç uzerıne oluşturmuş Bırı teorik alanda bilimsel bılgının açımlanışı, dtğerı de pratiksel olanı bu teorı çevresinde ışlev sel duruma getirmede yardımcı olmak Bunlan yaparken bılıme ınanmanın ahlak sal tavrını one çıkarmaktadır Huseyın Ba tuhan, şarlatanlığın bılım karşısındakı ınandırıcılıktan uzak, deneysel olanı dışla yan gozbağcı tavnnı sorgularken, onu tehlı kelerıyle bırlıkte nasıl uzağımızda tutma mız gerektığı konusunda ıpuçları vermek tedır Bunıı yaparken bır bılım ahlakınınet kınlığınıoneçıkarır Huseyın Batuhan, kıtabının temelamacı nı anısrna ıthaf cttığı Dr Ayda Yorukân bır ahntıyla açıklamaktadır Dr Ayda Yoru kân'ın Alaın'ın "Mınevra ve Bılgelık" adlı çevırısıne yazdığı "Onso7"den yaptığı alın tt şoyle "Içinde yaşadığımız gunlerde kritik duşünceye şiddetle ihtiyacımız olduğu bir gerçektir. Koru korune bir fikre saplanmamak, başkalarının soylediği şeylere rastgele inanmamak, basmakalıp duşuncelere, klişelere, sloganlara, peşin hukumlere kendimizi kaptırmamak, her şeyi aklın ve bilginin suzgecinden geçirmek, bu konuda kendi eğilimlerimizin, tutkularımızın ve menfaatlerimizin kritik duşunceyi kostekleyen zincirler olduğunu bilmek..." Evet, ozellıkle guncel bır konu olan dın sel ve bılım dışı bırçok duşuncenın kurum laşma çabasının yoğunlaştığı bır donemde bulunmaktayız Iletışım teknolojısının ola naklannın kullanılarak beyınlerın yıkandığı, çarpıtıldığı, pasıfıze edıldığı, falcıiarın, buyuculerın, ufurukçulenn ve benzer her turlu aşağıhk şarlatanlığın gerck halkın aydınlanmaya olan yonelımlerını değıştırme, gerekse bırtakım sozde bılımadamlarına kışısel çıkar elde etme yollarını açan uzun vadelı bır çalışma sıstematığı ıçınde gıttık çe guç kazandığı bır donemdeyız Kıtabın ıkıncı bolumu olan "Bılım Adamının Kışı lığı"nde, ışte, bılım adamının alması gere kcn ahlaksal tavnn nasıl olması gerektığı C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 2 3 0