Katalog

12. ISTANBUL KITAP FUARI Cocuk icin iletisim aracı: KİTAP Çocuk, okuduklarını yetişkinlerle paylaşmak, anlatmak, konuşmak ister, çünkü kitap çocuk için her şeyden önce bir iletisim aracıdır. Bu açıdan anne ve baba, hem kitap alımında doğru seçimi yapma, hem de çocuğun kitabı severek okumasını sağlama açısından, çocuk yayınlarına ilgi göstermelidirler. ZEHRA İPŞJROĞLU vine kitap girmeyen bir aüenin çocuğundan, okumaya meraklı olmasını beklemek iyimserlik olur kuşkusuz. Bu açıdan "benim çocuğum okumayı sevmiyor" diyen bir annenin ya da babanın öncelikle kendilerini tartmalan gerekir. Kendileri okumaya yeterince zaman ayırabiliyorlar mı? Eve ne tür kitaplar, dergiler, gazetelergiriyor:' Okudukları üzerine kendi aralanndakonuşup tartışınaya nedenli zaman ayırabiliyorlar? Çocuk görerek ve yaşayaraköğrenir; eğerevde bütiin gün televizyon açıksa, anne ve baba kitap okumaya hemen hiç zaman ayıramıyorlarsa, çocuğu okumaya zorlamakyersizdir kuşkusuz. Okııyan ailelerin çocuklarında da kimi kez okumama tepkisiylekarşılaşıyoruz. Burada çevrenin, arkadaşların olumsuz etkisi olabileceği gibi, kitabın aile arasında iletişimi engelleyen bir duvaroluşturmasıdaolası. Ailebireyleri (\valkman dinler gibi) kendi içine çekilip kitap okuyor ve okudukları üzerine birbirleriyle hiç konuşmuyorlarsa, çocuk kitaba doğal bir tepki gösterecektir. mutlakayetişkinleredeseslenmektedir. Bugörüşün doğru bir yarn yok değil, çünkü birçok çocuk klasiğini bugün bizler de severek okuyabiliyoruz. Ancak bunun genelleştirilebileceğini sanmıyorum. Çünkü çocııkların severek okuyabilecekleri nitelikli bir kitap, bizlere pek bir şey söylemeyebilir ya da bizim severek okuduğumuz bir çocuk klaşiği çocukları hiç de heyecanlandırmayabilir. Örneğin, bugün çok sevdiğim bir yapıtı "Küçük Prens"i çocukken okuduğıımda, sıkıldığıını anımsıyorum. İyi bir çocuk kitabını belirleyen temel ölçüt yetişkinlerin de severek okumaları değildir, çünkü çocuğun dünyasinı, okuma ve ahmlanıa biçimleri yetişkindenfarklıdır.Öyleyse her şeyden önce çocuğun dünyasına girmek, oını anlamaya bulgulamaya çalışmak gerekir. Ünlü çocuk yazarı Astrid Lindgren çocukla aramızdaki diyalog kopukluğunun temel nedenini yetişkinlerin bellek yitimindegörüyor. "Birçok insan basit olanın şaşırtıcıya, şaşırtıcı olanın basite dönüştüğü çocuk dünyası ile kendi dünyaları arasındaki köprüleri yıkmışiar. Tuhaf şeylere gülündüğü, beklenilmedik durumlara ağlanıldığı çocuk dünyasını artık tanımıyorlar. Çocuklar için yazmak, bütün bunları anımsamak deınektir. Çocuklar kitaplarda kendilerini bulmalılar, çocukça gülebilmeliler." Çocuk kitapları, seçimi çocuklar değil, yetişkinler yaptıklarındanbirşekildeanneylebabaya seslenmek zorundadırlar. Oysa yazarın yetişkin okuyucuyu göz önünde tutması özgürlüğünü kısıtlayıcıbiretken oluşturabilir. Sözgelimi bir toplumdaki eğitim sistenıi çok tutucuysa, yazar da yetişkin okuyucuyu yadırgatacak bir aşırılık yapmaktan kaçınabilir, dahası kitabın alım güciinü arttırmak için sistemin düınen suyuna gidebilir. Aynı sorun yayıncı için de geçerlidir, çünkü yayıncı sürekli olarak pazarlamayı gözönünde lutar. Bu nedenle bilinçli yetişkin okuyucular, yazarın ve yayıncının bu konuda öncü olmalarını bekliyorlarsa, onları her şeyden önce kendi seçimleriyle desteklemeliveyönlendirmelidirler. Bunun içinde yetişkin okuyucu iyi bir çocuk kitabını belirleyen ölçütlerin bilincinde olmalı, seçimini ona göre yapabilmelidir. Kitap Seçimi İyi bir çocuk kitabının estetik ve düşünsel düzeyde belli nitelikleri vardır. Bunları saptayabilmek için kitapların gerek dış görünümüne, gerek içeriğine ve dil ve biçinüne dikkat etmek gerekir: Kitabın dış görünümü: Çocuk yayınlannda kitapların dış görunüınlerinin, kapak resminin, kullanılan renklerin, içindeki resimlerin ve çizimlerin, kâğıt kalitesinin.sayla düzeninin, arka kapaktaki tanıtım yazısının vb. belli bir kaliteyi tutturmasınfredeysekaçınılmazdır. Çocuklar dış görünüme çok önem verdiklerinden, kitabın içeriği ne denli çekici olursa olsun, kötü kâğıda basılmışsa, hartleri küçük ve silikse, kapak resmi özensizse, kitap alım gücünü hemen yitirecektir. Bu nedenle çocuk kitaplarını ucuza çıkartmak hiç okunmamasına yol açabilir. Milli Eğitim Bakanlığı'nınsonyıllardaçıkardığıkötiiresimlerle donatılmış, kitapları, çocuk kitaplarının nasıl olmaması üzerine bizleri uyarırken, Yapı ve Kredi'ninbaşlattığı çocuk kitapları dizisi,Mavi Bulut ve Redhause yayınlarının küçük çocuklar için çıkardığı kitaplar olumlu örnekler olarak gösterilebilir. Son ayların ilginçbir gelişimi de çocuk yayınlarını yeni başlatan Düzlem Yay ınları'nın kitapların kapaklarını ve içindeki çizimleri doğrudan çocuklara hazırlatmış olnıasıdır. Kitabın içeriği ve dili: İyi bir çocuk kitabı her şeyden önce çocuğun dünyasına yöneliktir. Çocukların dünyasını, onların düşüncelerini, duygularını,sevinçlerini,kt)rkularını,kaygılarını yine onların bakış açısından onların diliyle dile getirebilmelidir. Bugerçekleşemiyorsa, yazar C U M H U R IY E T K İ T A P S A Y I 1 9 3 TÜYAP htanbul Kitap Vuarı'nın bu yılki ana tetnası,"Çocuk ve Kitap" E Çocuk okuduklarını yetişkinlerle paylaşmak, anlatmak, konuşmak ister, çünkü kitap çocuk için her şeyden önce bir iletisim aracıdır. Bu açıdan anne ve baba, hem kitap alımında doğru seçimi yapma, hem de çocuğun kitabı severek okumasını sağlama açısından, çocuk yayınlarına ilgi göstermelidirler. Yaygınbirgörüşegöre.kitaplardayetişkinçocuk ayrımı yapılamaz. Çünkü iyi bir çocuk kitabı S AYF A 10