Katalog

'Binbir Gece Masalları' ilk kez eksiksiz çevirisiyle Türkçede Doğu edebiyatının en büyük yapıtlarından biri sayılan "Binbir Gece Masalları", Afa Yayınları'nca dilimize ilk kez eksiksiz çevirisiyle yayımlanıyor. Prof. Alim ŞerifOnaran'ın Türkçeleştirdiği "Binbir Gece Masaîları"nın birinci cildi yayımlandı. Yapıt, 16 ciltte tamamlanacak. ATİlUrtBKİYE er şey Çın ve Hint ülkelerinin hükümdarı Şehriyar'ın karısı tarafından aldatılmasıyla başlar. Zatnan, çpk eski zamandır: Taa, "bir varmış, bir yokmuş"a kadar uzanmaktadır. Ava çıktığında, karısı tarafından aldatıldığını öğrenen Şehriyar, karısını idam etmiştir, ama bu "ihanet", başına gelen bu bela karşısında ne yapmalıdır? Ustelik benzer bir yazgıyı kardeşi, Semerkant hükümdarı Şeh?:aman da paylaşmıştır. Havva'nın yasak meyveyi yiyip cezalandırılması gibi, benzer bir "ceza" ey Masalların sultanı B O R G E S ' E G Ü R E H lemini de Şehriyar gerçekleştirmektedir. Gerçi, Havva'nın cezasının sonunda ademoğuüarı ortaya çıkarken, Şehriyar'ınkinin sonunda da ünlü anlatı kahramam Şehrazat'alcavuşuruz. Hükümdar Şehriyar, karısının kendisini aldatmasının bedelini, ulkenin tum genç kızlarından çıkarır "(Şehriyar) vezirine, her gece kendisine bakire bir genç kız getirmesi emrini vermiş; ve her gece bir genç kızı koynuna alıp bekâretini gidermiş; sabah olunca da öldürtmüş; ve üç yıl boyunca böyle davranmaktan vazgeçmemiş. Bu yüzden halk, acı haykırışlar ve korku kargaşası içinde, kız çocuk olarak cllcrinde ne kalmışsa alıp ülkeyi terk etmişlör. Kentte hükümdarın saldırısına boyun eğecek tek bir kız bile kalmamış." Işte böylesine bir durumda, vezir, şahına kız bulamaz olmuş ve büyük bir sı kıntı içindeymiş ki, vezirin luzı babasının imdadına yetişmiş. Aslında, tüm ulkenin imdadına yetişmiş. Bu kı/ın adı Şehrazat imiş ki, şehrin kızı anlamına gelirmiş. Şehrazat oldukça güzelmiş. Derin bir bilgisi ve mükemmel bir edebı yeteneği varmış. Şehrazat, babasının tüm itirazlarına karşın olaya el koyarak, babasından kendisini Şehriyar a sunmasını istemiş Şehrazat, tüm ülke kızları, tum ulke anababaları ndı na kendini feda ederken; arka planda, ken dizekâvebecerısini Şah Şehriyar'da sınadığını soylemiş olsak, pck de ııçmıış sayılmayız. Ve Binbir Gece Masalları'ndaki gi bıdersek.ya nı tüm bunlarıizleyerek, o ilk gece Şehrazat'ın zckâsına tanık oluruz, • hemdeoinanılmaz masallarının Sonsuzluk kitabı (...) Kıtabın adı üzerindedurmak istiyorum. Dünyanınen güzel kitap adlarından biri, daha önce sözünü ettiğim Bir Zaman Deneyi kadar güzel biradbence. Bu adda bir başka güzellik var. Bence, bin sözcüğünün bizim gözümüzde sonsuz sözcüğuyle neredeyse eşanlamlı ulmabindankaynaklanıyorbu. Bin gece demek, sonsuz gece, say ısız gece, pek çok gecedemektir. Binbir gece demek ise, sonsuzluğa bir eklemek demektir. îngilizcedekiogaripdeyimi anunsayacaksınız:Bazenforever (sonsuza dek) yerine forever and a day (sonsuzadek vebirgün) derler. Sonsuza deke bir gün eklenmiştir. Aklıma, Heine'nin bir kadına yazdığı bir dize geliyor: "Seni sonsuza dek, hattaondan sonra da seveceğim." SonsuzkavramıBinBirGece ile B İ N B İ R G E C E özdeştır. (...) Kitabın kökeni belirsiz. Burada akla, yanlışlıkla Gotik dediklerı katedraller, çeşitli kuşakların yapıtı olan katedraller gelebilir. Ama tcmel biri ark var arada: Katedralleriyapan ustalar ve zanaatkârlarneyaptıklarınıbiliyorlardı. Oysa Bin Bir Gece esrarengiz bir biçimdeortayac,ıkmı$. BinBirGece binlerceyazarın ürünü, ustelik bu yazarların hiçbiri bu ünlü kitabın, bütün edebiyatın en ünlü k v aplarından bırinin oluşmasına katkıda bulunduğunu bilmiyordu. (...) Bin Bir Gece'de Batı'nın yankıları vardır. KitaptaOdysseus'un serüvenlerine rastlarız, ama adı Odysseus değil de Denizci Sinbad'dır. Bu boltim, Jorge Luıs Borges'in Yedi Gece adlt kıtabından alınmiştır. Celâl Üster'm dilimize çevirmekte oLduğft Yedt Gece, Can Yaytnlarinca yayımlanacaktır. başlamasına. Şehrazat kardeşi Dünyazat, ki dünya kızı anlamına gelir ile bir düzen kurar. Tam Şehriyar ile gerdeğegireceğisırada ağlayarak, kız kardeşi Dünyazat'a âdet üzre her gece masal anlattığını söyler. Böylece Dünyazat gelırvemasallar başlar. Şehrazat unlattnaya haşlamıştır Öykülero kadar çckicı, o kadar merak uyandırıcıdır ki, Şehriyar da öykülerin büyubüne kapdır. Her öyku, bir başka öyküyu, o da bir başkasını, böylece iç içe geçmiş dörtbeş öykii bir trenin vagonları gibi bırbırlerini takip eder. Sonunda da, tersten başlayarak, öyküler toparlannıaya, dahası sonuçlanmaya başlar: Taa ilk öykü sonuçlanıncaya kadar. Şehrazat, anlatısının en heyecanlı, en merak uyandıran yerinde, sabahın gelişini de vesile ederek keser: Çünkü âdet üzre gündüz hikâye anlatmaz. Böylece gece ler sürüp gider. öyle ki, Şehriyar'ın Şehrazat'tan tam uç çocugu olur ve sonunda da masallar biter. Ama, Şehriyar böylesine akıllı ve /eki bir kadına sahip olduğu için onun canını bağışlar. Dpğu edebiyatının en büyük yapıtlarından biri olan Binbir Gece Masalları, 9. ve 10. yüzyıllarda ortaya çıkmış ve bu masalların kaynağı, Çin'den Kuzey Afrika'ya kadar uzanan bir haritada. Çin Hindi, Hindıstan, İran, Irak, Türkiye, Suriye ve Mısır'a kadar uzanan ülkelerde bulunmaktadır. Binbir Gece C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA YI 1 1 4 S A Y F A 4.