Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Insanın iç özgürlüğü Uğraştığım sorunlar ve anlatış biçimimle dalga geçmek isteyenler için işte size tipik bir Ahmet Inam yazısı. Tekrar onetvli, her tekrar bir yeniliktir. Derdimi, kaygılanmı anlatmanın yollanndan biri: Sabah. Pansiyonda bir genç kız, odayı garip bir suçluluk duygusuyla terkediyor. Yüzü karmakarışik. Belli ki, dun gece, annesi, babası ve kafasındaki ahlak kurallarıyla sevişmiş. Sabah. Pansiyonda bir delikanlı kızdan çok once kalkmış, ıslık çalarak denizi seyrediyor. Uçuyor, pencerenin onündekı martıyla. Belli ki dün gece düşlerinde biriyle sevişmiş, Iki kişi, iki dünya. Birlikte görünüp, ayrılıklarını yasamıslar. Fabrikada işçi, tezgâhın önüne gelen parçalara onündekilerden eklemeler yapıyor, elleri, hünerli, hızla çalısıyor. Umutları, duşlen dağlann üzerinde, pınarların fışkırdığı ormanlarda dolaşıyor. Telaşla sınıfa giriyor. Reel sayılar, türevler, kümeler anlatıyor. Kendisi, bedeni "burada", oğretmen; aklı, ödeyeceği ev kirasında, borçlannda. Insan göründüğü gibi olmayıp, bulunduğu yerde, ötelere gidebilen, anladığımız, yakaladığımızı, tuttuğumuzu, kavradığımızı sandıımızda yanılabildiğimiz bir varlık. Damgalayıp, tezelden yargıladığımız nice insanı, daha yakından tanıyabilme dileği ve sabrı tasıdığımızda, onlarda farketmediğimiz ince farklılıklann, zenginliklerin olduğunu anlayabiliriz. Onları "burada" sanırız oysa onlar, "oradadır", bizim kolay kolay ele geçiremeyeceğimiz, denetleYaratlCI msan yemeyeceğimiz bir yerde, lar ÇOğunluklu Yaratıa insanlar çoğunlukla "burada " görünüp "orada " "burada " aÖrÜolanlardır: Burada, oradanıin "nmAn" Aleıjl hastalan llkbaharda evlerine kapanıyoriar Yapay antikoriarla, alerji tedavisinde devrim Cen teknolojisiyle üretilen yeni bir ilaç türü alerjik kişilerin yaşamını kolaylaştıracak. Avustralya'da astım tedavisi için onaylanan ilaç, kortizondan sonra en büyük buluş olarak kabul edildi nup oraaa insanlığın yuz aklarıdır. IçleOİanlardm Çı> "burada" sıIçlerindeki dar '? '?' 3'< osabilmis güçlü inlıaı Duraaa ııgı, "hurada" SlklşmiŞİlğl, Herinsan buradayken, aşabİlmİŞ gÜÇİÜ oradayı yaşayabiliyor. Yaratırincieki k m darll / l a r djyorum onlara Ejbette A ' n s o n ' o r ^° bu durum daha yaygın, Iste onlann "orada" olabilmelerine olanak sağlayan, izin veren "burada" dunyanın oluşturulması, bunun için zorunlu; yoksa "yaratıolık"para kazanmak, reklam yapabilmek, çok satabilmek, insanları kolayca etkileyebilmek için geliştirilen tekniklerin adı olur! Burada oradalar, bu dunyanın perdelerini aralayanlar. Yani başımızda sıradan, herhangi bir insan gibi yaşayanlar. Sanat yoluyla, düşünce yoluyla, bilimle... Burada oradalar tukenmezler. Ne sanat ne düşünce ne bilim; bitimli, dipli, sınırlı değildir. Dünyayı burada yaşıyanlar, giderek ona egemen olmayı düşünerek, burada kalanlmar, olabileceklerini olamamış insanlardır. Binlerce yıldan beri dünyada böyle insanlar hep olmus. Benden sonra da olacağa benziyor. Neden insan içindeki sonsuzluğu yaşayamıyor? Neden "orada" olabilmek, farklı dünyalarda yaşayabilmek, çok az insanın çoğu zaman ağır bedeller ödeyerek basarabildiği bir durum olsun? Önumüzdeki yüzyıllarda ınsan, bu dünyadaki yaşamını surdurecekse, bilimin, sanatın düşüncenin olanca zenginliğiyle birbirinin içine girdiği, dar kalıpların sığ anlayıslann çok azalacağı bir yaşam olusturacak kendine. Elbette sorunlar bıtmeyecek. Ama • daha geniş, daha düzeyli, daha derin yaşanacak. Insanın çirkin yanının baskın ozelliğinden kaynaklanan açlığın, sümürunün azalması çabasında; insanın içinin genislemesi, özgürlesmesi ne şekilci din adamlarına, ne sığ maneviyat simsarlarını, ne işini bilen psikolog ve psikiyatristlere, ne de ukala felsefedlere bırakılmayacak kadar önemlidir. a shnda ılaçla ılgılı ılk ddun 1985 yıknda CıbaGeıgy fırmdsının bir toplantısmda atümıştı Topldntıda dlınan karar doğrultusundd araştırmacılar alerjık reaksıyonlara yol dçan IgE dnükoı unu etkısız hale getırecek bir çozum bulacdklardı Ve olası ıldca yonelık ılk fikıı Cıba araştırmacısı ChristophHeusserdongeldı Heusser hatalıışleyensavun ma molekullenylp yapay olarak uretüen bu anlıkorlarla mucadelp edılebüecegım bulmuştu Ne var kı araştırmacının dntıIgE onerısı ılk başlarda pek ılgı gormedı Hattd faıe hucrelerınden, tarelere yonelık bıı antı IgE maddesı urettığınde bıle ıkcı gelıştırecek bir laboratuvar buldinadı Oysa ıkı yü sonra Tanox adırıda kuçuk bir biyoteknolojı fırmasının aldıgı bir patent, kuruluşun yonetıcüerını heyecan ldndumaya yettı Amerıkalılar ınsana uygun bir anti IgE mad desı gelıştırmışlerdı Cıba alelacele Tanox'la bırleştıkten sonra kuruluşa Genentech fırması da katıldı Ve geçtığımı? haftdkrda ılk ydpay antılgE maddesı Xolaır (etkı maddesı Omalızumab) Avustralya'da alerjik astım tedavisi ıçın onay aldı Avustralydlıların oo30'unda astım var ve hastalık ozellıkle de çocuklarda ve gençlerde daha sık gorulmckte 'Pabıı haber dığeı ulkelerde de merak uyandırdı Yem ılacı ılerı derece saman nezlesı hastası çocuklarda deneyen Ulrich Wahn (Beılın Chorıtc Enstıtusu Novartıs Idboıatuvaıı) aleıjı tedavisinde yepyenı bir donemırı basladıgınd ınanıyor IgE onleyıcı üaç geçekten de bugune değın geliştirilen tum ılaçlardan daha etküı Öğrenen organizma Insan organızmasırun evı ım surecı ıçınde bedeni vırus ve mıkroplardan koruyan çeşıtlı bagışıklık pıoteınlerıru gelıştırdığı bılınmekte Bagışıklık proteını E'run bugune degm bılınen tek dogal etkısı, kurt gıbı parazıtlerı onlenıesıydı Ogle goruluyor kı IgE Uçuncu Dunya Ulkelerınde bu gorevını suıdurmeye devam edecek Çunku bu ulkeleıde aleıjık rahatsızlara pek rastldrımıyor Ancak alerjı uzmanlannın tahmınlerıne gore gekşmış ulkelerde başıboş kalan molekulleı bunun yerıne aslında zararsız olan polen hdyvan tuyu ya da besınlerdekı bazı maddelere yonelerek astım ya da çeşıtlı alerjı turlerını doguruyorlar Endustrı ulkesmde yaşayan bir kışı mesela kayın polenı soludugunda, IgE molekul . Hlılaminkr, ) f b lerı bu alerjenı zararlı olarak taf.yu/hucr >l>mrve eye %ı/omadıgı akmiı gibi sınıflandınr ve bu bılgı ) ç ( n hiilnmln oltt)ik reak dogrultusunda kan ve dokuialmfaımııııvoı iiyonlan da mukoza dölaşımım harekete geçırırler Sonuçta IgE molekulleı ı tıpkı bir anahtarın küıde oturması gıbı tasıyıcı hucıeler olaıak büinen reseptorlere gırerler Taşıyıcı hucıeleı, savunma sistemındekı cephanelıkler olarak bılmır Bunların ıçınde hıstamın ve dıger uyarıcı Yapay antlkor llacı Xolalr nasıl etklliyor: Antikarlnr Bağifiklık flsteml bun Kolalr f ttırunt' gart pmgrom aonemınatn ınukıuaunöu / a n m ( , o j u r poU',ılerle <*>«' vurul ki tapyıa makta. i k i w i bir ,,,,„„, ilra. ıhUlH'lfrV ,,„,!„ Int .r,nllL,.lh,rl unıla Igl ınolekullerl Infiyın hiHrrlrrin hh lııııılıı \uhjihınuı:ııw yol fi( <ır İUrekU ytnlhntn uVK<« h " " ^ ' »u aonemae nr "j" "Jl 'Ofimaı ' . ? " " u <«»^ o l r ')"" fÖrafıiHİtıti vtk hulf ijiUrlltmUlr 811/2