Katalog

KISAHABERLER HAFTANIN GÜNDEMİ Türk araştırmacı Ümran Inan ve arkadaşları kırmızı parlaklıkları saptamak için çok özel bir alet geliştirdiler. Şimşeklerin hayat verdiği parlamalar Internet'i nasıl kullanmalı? Internet'ı herkes bır açıdan sevıyor. Normal olan da bu Bu yenı ıletışım dunyası, zaten, herkes ıstedığı gıbı kullansın dıye var Kımı o sıte senın bu sıte benım gezecek ve sabahı veya akşamı edecek Kımı onu bır haberleşme aracı olarak kullanacak, boylece zamandan, burokrasıden vs tasarruf yapıp daha hızlı ve yoğun yaşayacak Kımı, lıstelerın o oldurucu tartışma yoğunluğu ıçınde kendını bır sure unutacak ve dılıne gelenı soyleyecek Kımı, bır truk yakalayıp koşeyı donmenın yollarını bulabılmek umuduyla gerçeklığın bu yenı yansımaları ıçınde aylarca dolaşıp duracak Aslında herkese bır şeyler var ' ömrunun saatlerını nasıl harcaması I değerlendırmesı ve yaşaması gerektığı konusunda, kımsenın burnunun ucuna "dıkkat edılecek noktalar" lıstesı dayatmaya gerek de yok. *** Bır dostumun lıse 1 'de okuyan kızı aradı Babası evdekı bılgısayarı Internet'e bağlamış Ağ uzerınde merakla dolaşırken, uluslararası bır kurumun, dıkkatlerı Antarktıka uzerıne çekmek amacıyla hazırladığı odullu bır ankete/soruşturmaya rastlamış Anketı bılgısayarına yuklemış ve Antarktıka hakkında yoneltılen 99 soruyu yanıtlamaya koyulmuş Ama ne sorular1 Zaten Antarktıka uzerınde bılgımız ne kadar ola ku örnegın sız belleğınızı yoklayın lutfen, bu kıta hakkında soyleyeceğınız dışe dokunur şeyler nelerdır9 Bana sorarsanız, oncelıkle penguenlerı dıle getırırım Bu, dışe dokunur mu bılmıyorum, ama onlara hayranım TRT'de arada sırada kullanılan penguenler klıbını seyrettınız mı? Kaç kez ve her defasında buyuk bır keyıfle seyrederım Pachelbel'ın Kanon'u eşlığınde, o uçsuz bucaksız dunyanın harıkulade guzel yaratıklarının sessız dunyası ıçıne dalarım ve ışte o an orada olmak ıstemenın sureklı heyecanını yaşarım Bılımsel araştırma uslerı, maden arayışlan, ozon tabakası araştırmaları, goktaşı arayışlan, turıstık gezıler ve kırlılığın oraya taşınması ışte Antarktıka deyınce akla gelen dığer bırkaç konu daha Ancak Internet'tekı soruların neredeyse her bırı, esaslı bır araştırmayı zorunlu kılan cınstentı Kızın ışı zordu Ama ınatçılığıyla, butun soruların ustesınden geldı Ansıklopedıler, dergıler, kıtaplar, uluslararası anlaşmalar Antarktıka uzerıne tarıhsel ve guncel olarak yazılmış ne varsa herşeyı dıdıklemesı gerektı Sonuçta 99 sorunun tamamı doğru yanıtlanmıştı ve bu çabanın arkasında da 15 araştırma gunu vardı Fnternet'te bır konuyu araştırmayı oğrendı, orada bulamadıklannı kıtaplarda aradı, bılebıleceklere sordu vb Ve sonuçta mutlu oldu Zor bır ışı başardı, kendıne guvenı arttı Bır araştırmanın nasıl yapılacağı konusunda onemlı bır deneyım kazandı Bu bağlamda, ortaoğrenımde çocuklarımıza hazırlatılan uyduruk donem odevlerını duşundum Hepsı, ış olsun dıye verılmekteydı ve buyuk çoğunluğu da ış olsun dıye yapılmaktaydı öğrencıler, buldukları ıkı uç kıtapta konu ıle ılgılı bılgılerı olduğu gıbı kağıda aktanyor ve "donem odevı" yapmış oluyçrlardı Bır kutuphanecı tanıdığım yakınıyordu Öğrencıler, ışleyeceklerı konunun yazıldığı kâğıdı gorevlılere uzatıyor ve uygun kıtaplan ıstıyorlardı! Ne ıstedıklerını sozle bıle dıle getırmıyorlardı Bu yenı medya, Internet, gıderek daha çok evlerımıze gırdı ve gırıyor Şımdı de bır ozel okul, uzun sure ılkokul çocuklarını kolej sınavlarına hazırlayan FKM'nın ılkokula donuştukten sonra butun oğrencılerıne Internet haberleşmesı olanağını sağlayacağını ve oğrencılere bırer adres vereceğını açıklaması da bunu gosterıyor Buyuklerı bılmem Ama çocuklarımıza, bu medyayı nasıl kullanacakları ve kışılıklerıne katkıda bulunacak bır araca nasıl donuşturebıleceklerı konusunda yardımcı olmalıyız Bu ış şımdıden ılkokul duzeyınde başladı Arkası gelecektır Belkı Antarktıka deneyımı de Internet'ı nasıl kullanmamız gerektığı konusunda bızlere bır fıkır verebılır F ırtınaların ıçınde dogan ve elf adı verılen ılgınç kırmızı parlamalar, Kalıfornıyalı araştırmacılara gore şimşeklerin yol açtığı bır olaydır 90 kılometrelık bır yukseklıkte gozlenen bu parlamalar, goldekı dalgalar gıbı dışa doğru buyuyen ışık halkalarıdır Daha once stratosferın alt bölumlerınde gozlenen kırmızı ışıklarla elflerın benzer yapıda oldugu duşunulmektedır Bılım adamları, bu kırmızı ışıkların ılk goruntulerını bır yıl once saptamış ama varoluş surelerı sanıyenın bınde bırınden bıle kısa olduğu ıçın golışme re uzaktakı fırtınaları bıle ızleyebıldığı, Colorado Yucca Rıdge'e goturmuşler dır Aygıtın saptamalarına gore elfler bır şımşeğın yaklaşık 150 mıkrosanıye ardından, gözlenmektedır Ilk ışığı kısa bır sure sonra daha uzun suren ancak daha bulanık bır başkası ızler Sınek Gozu'nun belırlemelerıne göre elf, gokyuzunde yaklaşık 220 mıkrosanıye hızla yayılırken halkası bu surede 230 kılometrelık bır genışlıge ulaşır Inan'a gore Jeofızık Araştırma Dergısı'nde (cılt 24 s 583) yayımlanan bu bulgular, elflerın, şimşeklerin urettığı radyo dal lerını gozlemek mumkun olmamıştır Kalıfornıya Stanford Unıversıtesı'nden Umran Inan, elflerın, parlak olmakla bırlıkte çok hızlı olmaları nedenıyle kullanılan detektorlerın çok hassas olması gerektığını ve eger ınsan gozu yeterın ce hassas olsaydı çok guzel bır ışık gosterısını ızlememızın mumkun olaca gını belırtmektedır Gokyuzunde çakan elflerı kaydetmek ıçın Inan ve Stanford dan arkadaşları Kalıfornıya Palo Alto dakı LockheedMartın Araştırma Laboratuvarı nın ışbırlığıyle Sınek Gbzu adını verdıklerı çok ozel bır aygıt ge lıştırdıler Bu alet, her bırı gokyuzunun farklı, bır bolumune odaklanmış 10 ayrı fotoğraf çoğaltıcıdan kuruludur Sınek Gozu, sanıyenın 30 mılyonda bırı kadar kısa bır surede çakan şımşeklerı bıle yakalayacak guçtedır Araştırmacılar geçen yaz bu aletı, ekıbın 600 kılomet gaları patlamasından doğduguna ılışkın ku ramsal tahmınlerıne uymaktadır Radyo pulsları lyonosferı kat ederken, taşıdıkları şıddetlı elektrık alan, elektronları hızlandırarak azot molekullerıyle çarpışmalarına ve bu çarpışma sırasında kırmızı ışık yaymalarına neden olmaktadır New Mexıco Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'ndan elf uzmanı RobertRousselDupre, radyo dalgasıyla ısıtma teknığının Ifın oluşum nedenıne benzedığını belırtmektedır Ancak şımşek çakması ve elfın oluşumu arasında geçen sureye ılışkın saptamalarda hata vardır Gerçek guç kaynagı radyo puls larıdır Los Alamos tan Yurı Taranenko ya gore bundan sonrakı adım bu radyo pulslarının kaynağını bulmaktadır Taranenko bunların kesınlıkle atmosferın aşağı bolumunden kaynaklan dığına ınanmaktadır Roussell Dupre ıse nedenlerı ve ne olursa olsun bu olayların onemlı olduğunu atmosferın ust bolumunde ozon uretımının etkılenme nedenı olabıleceklerını belırtmektedır nımakta zorluk çektığı bıldırıldı Tahmın edılen neden ıse Bır çılgın partı sırasında alınan yarım Ecstasy hapı Uç gun sonra 26 yaşındakı hasta once baygınlık geçırıyor ve sonunda Amne sıe teşhısıyle hastaneye kaldırılıyor Hastanın MR ında (Manyetık Rezonans) Globus Pallıdus da (Pallıdum) hasar tespıt edıldı Vıyanalı doktorlar, oğrenme ve hafıza merkezı Hıpokam pus un da zarar gormuş olacağını tahmın edıyorlar Ecstasy etken maddesı Methylendıoxymethamphetamının (MDMA) Pallıdum ve Hıppokampus da salgılanan Serotonın ıle karşılıklı etkıye gırdığı hayvan deneylerınden bılınmek tedır G ençlerın eğlence partılerının gozde uyuşturucu maddesı Ecstasy'nın neden olduğu zararların lıstesı gıttıkçe uzuyor Vıyanalı doktorlar, Ecstasy kullanımıyla ortaya çıkan bır hafıza kaybı (Amnesıe) vakası açıkladılar Journal of Neumlogy, Neurosurgery and Psychıatry'ds yayımlanan haberde 26 yaşındakı bır bayan hastanın yakın geçmışını hatırlamakta doğru kelımelerı bulmakta ve kışılerı ta Ecstasy'le haffıza kaybı e posta: bursali@planet.com.tr Cumhurıyet BİLİMTEKNİK • No 538 12 Temmuz 1997» Basan ve Yayan Yenı Gun Haber Ajansı A Ş • Genel Yayın Yonetmenı Orhan Erınç • Genel Yayın Koordınatoru Hıkmet Çetınkaya • Yazı Işlerı Muduru Ibrahım Yıldız (sorumlu) Oinç Tayanç • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yonetmenı Tüles Hasdemır • Reklam Medya C. 5383