Katalog

DÜŞÜN BUL |ugune dek yalnız bır bılım adamı ımaden ocaklarında soluk soluğa 'ezberden Shakespeare okuyarak madenın guvenlığını gdzden geçırdı Law rence Altman oykuyu şoyle anlatır Dırımbılımcı J B S Haldane'ın babası J S Haldane oğluna bılımsel yeteneğını ve kendı uzerınde deney yapma geleneğını de aktar dı Gençken Jack babasıyla derın denız dalışları yapar maden ocaklarına ıner ve Colo rado'da Pıke Zırvesı'ne tırmanırdı Kuzey Staffordshıre da ocagın bırınde geçen bır olayı da hatırlar "Bır sure sonra maden ocağının tavanının yukseklığının yaklaşık 2 5 metre olduğu ve bır ınsanın rahatlıkla ayakta durabıldığı bır noktasına geldık Babam, grızu solumanın etkılerını göstermek ıçın ayağa kalkıp Sha kespeare'ın Julıus Caesar'ından Mark Anthony'nın "Dostlar, Romalılar, Yurttaşlar" dı ye başlayan konuşmasını ezberden okurramı soyledı Hemen soluk soluğa okumaya koyuldum, fakat "soylu Brutus"un oralarda bır yerde bacaklarım bukuldu ve yere yığıldım Elbette, hava orada daha lyıydı Boylece grızunun havadan daha hafıf olduğunu oğrenmış oldum " (Tavana yakın yerlerde hava, kendısınden daha hafıf olan metan ya da grızu ıle doluydu, bunun ıçın tabandakı hava tehlıkelı değıldı" ÖYKÜLBtİ Soluk soluğa bir okuma BİÜM İLGİNÇ SORULAR Bitki neden ölür? Kek paylaşım savaşlan Şekılde uç yuvarlak kek resmı goruyorsu nuz Daha doğrusu görduğunuzu hayal edıyorsunuz Bu keklerın kalınlıkları bırbırıne eşıt Bır de resmını gormedığınız ama keklerı paylaşmak ıçın can atan 4 kuçuk oglan var Amaç bu kek lerı dort oğlan arasında paylaştır mak En basıt çö?um her kekı dorder parçaya bolmek ve oğlanlara her kekten bırer parça vererek bu ışı halletmek Ama bız ışı bıraz değıştıreceğız Keklerı keserken çok kolay parçalandıklarını duşunup olabıldığınce az sayıda kesımle bu ışı halletmemız gerekıyor öyle kı kuçuk keke dokunmadan dığer keklerı bıraz keserek bıle bu ışı halledebılırız öyle kı uç kekten toplam 5 parça (farklı şekıllerde) yapabılırız ve oğlanlardan bırı hakkını ıkı parça olarak, dığer uçu de bırer parça olarak alır ve afıyetle yerler Aslında bu açıklamalarla cevabı kısmen de olt>a vermış oluyoruz ama cevap kendısı ıçınde yeterın ce ılgınç olduğu ıçın bunun zararı yok Son bır ıpucu da daırelerın (ya da daıresel keklerın) buyukluklerının onemlı olduğu Yanı şekılde gorulen buyukluklerı kullanmamız gerektığı Soruyu bır kez daha sorarsak şekıldekı uç kekı beş parça halıne getırıp 4 oğlan arasında paylaştır mak ve her oğlanın da aynı mıktarda kek yemesı Bu keklerı nasıl bolmelıyız? ARMAGANLI BULMACA Bir profesör soruyor 3 1/2cm Bu bulmacanm puf noktası kıtap cıltlerının nasıl durduğunda yatıyor Bırıncı cıldın ılk sayfası ıle uçuncu cıldın son bayfası aslında ıkıncı cılde komşu Yanı kıtap kurdu tum ıkıncı cılt ıle bırıncı cıldın arka kapağını yıyor Bu da toplam 3 1/2 cm edıyor SORU: Omurgalı hayanlarda ölüm, beyın aktıvıtesının durmasıyla tanımlanır. Pekı bıtkıler ıçın geçerlı olan krıter nedır ? Bu tanımdan hareket edersek, hangı durumda, bır bıtkımn "olduğunu" soyleyebıliriz ? YANIT 1: Bıtkılerde olum ıçın bır "an" soz konusu değıldır çunku fotosentez bır anda tumuyle duramaz butun hucreler dekı taşınım da bır anda duramaz YANIT 2: Beyın ve genler benzer rollerı ustlenmışlerdır, yonetıcıdırler Hayvanlar da beyın ve genler vardır, oysa bıtkılerde sadece genler vardır Dolayısıyla bır bıtkının olmesı gen aktıvıtesının sona ermesı ne karşılık gelır Bır bıtkının "psıkolojık" olarak tanımlanabılecek tek durum değı şımı, ölumudur 515. sayıda kitap kazanan okurlarımız Lamıa Uzun Istanbul, Metın Keser Ankara, Ethem Palandöken Sıhhıye/Ankara, Renan Günay Istanbul, Necah Büyükdura Ankara, S. Alper Yardım Gayrettepe/ Istanbul, Günce Eseryel Kadıkoy// Istanbul, Ozge Araslı Beşıktaş/ Istanbul, Ahmet Önen Gemlık/ Bursa, Fethiye Tiıran Maslak/lstanbul, Kemal Şavkar Nığde, Kemalettın ÇorbacıoğluKarşıyaka/ Izmır, 1 9 yuzyılda yaşayan, Bunsen laboratuvar bekının bulucusu Robert Bunsen, çok dalgın bır bılım adamıydı Henry Roscoe onun dalgınlık oykusunu şöyle anlatır Bunsen'ın adları unutması çok unluydu Bır gun bır konuk zıyaretıne geldı Konuğun Strecker ya da Kekule olduğunu çok lyı bılı yordu Sohbet sırasında zıyaretçıslnın bu ıkı beyden hangısı olduğuna karar vermeye ça lıştı, ama bır turlu karar veremedı önce Kekule olduğunu duşundu, sonra Strecker'la konuştuğuna kendını ınandırdı Ancak, en sonunda, onun gerçekten Kekule olduğunda karar kıldı Bunun ıçın de kendınden emın Bunsen, konuğu gıtmek uzere ayağa kalktığında, "Bılıyor musun, senı bır sure Strecker'la karıştırdım" demekte bır sakınca görmedı Konuğu şaşkınlık ıçınde donakaldı. "Ama, ben Strecker'ım1" Peki, siz kimsiniz? SORU: Bısıkletle yokuş yukarı pedal çevirmek zordur. Inıp bısıkletı itmek daha az yorucudur, neden ? YANIT 1: Bısıklet çok garıp bır araçtır ve mekanık avantajı (MA) bırden kuçuk tur, bu ozellığıyle mekanık araçlar arasında çok ozel bır yerı vardır Mekanık avan taj zıncır çarklarında 1/3 ıle 1/8 arasında degerler alır Bu garıp durum sayesınde bısıklette gucu hıza çevirmek mumkun dur, yalnız şu unutulmamahdır kı, bısıkle te etkıyen butun kuvvetler yukarıda sozu geçen mekanık avantaı değerlerıyle çarpılırlar Bısıkletle duz yolda gıderken ruzgar ve yer surtıınmesı onemlı engeller oluştur maz, yanı çok kuvvet harcamak gerekrnez Oysa yokuş yukarı çıkarken ışın ıçı ne yerçekımı kuvvetı de karışır ve bu kuvvet de mekanık avantajla çarpılır, bu da pedal çevırmeyı bır anda guçleştırır YANIT 2: Bısıkletı yokuş yukarı ıterken saatte yaklaşık 45 kılometre hızla ılerlersınız, oysa bısıklete bınmeye kalkarsanız yavaş bıle gıtmeye kalksanız hızınız saat te en az 8 9 kılometre olur Bısıkletle yokuş yukarı pedal çevırırken bacaklarınız, yuruyuşte soz konusu olan donme hızının yarısıyla hareket eder yanı yap manız gerek ış, ıkı katına çıkmıştır Fakat bısıkletınızın zıncır takımını değıştırerek çok kuçuk çarklar taktırırsanız yokuş yukarı saatte 4 kılometre hızla çıkabılır sınız bu durumda bısıkletı ıtmenıze gerek kalmaz Yokuşta pedal çevirmek neden zor? Hazırlayan: Zeze Cennet Cehennemden daha sıcaktır Mk y ışığı Guneş ışığı gıbı ve Guneş ışığı # % y e d ı kat, yedı gun ışığı gıbı olacak ^ ^ I ş a y a 30 26 Demek gokler Ay'dan bızım Guneş'ten aldığımız kadar, bır de buna ek olarak Yer'ın Guneş'ten aldığının yedı kere yedı katı (49 katı) ya da toplam 50 katı radyasyon alıyor Bu verıye dayanarak Goklerın, yanı Cennetın sıcaklığını hesaplayabılırız Cennete ulaşan radyasyon, aynı radyasyonla kaybedılen ısı, alınan radyasyonun yol açtığı ısıya tam denk olana kadar onu ısıtacaktır Kısacası, Cennet Yer'ın kaybettığı ısının ellı katı ısı kaybeder Bır nesne tarafından yayılan radyasyonun, nesnenın sıcaklığını dorduncu kuvvetıyle orantılı olduğunu soyleyen 19 yuzyıl StefanBoltzman yasasını kullanıp Yer'ın kesın sıcaklığını 80 Fahrenheıt derece (27°C) olarak hesaplayabılırız Cehennemın tam sıcaklığını bulmak ola naklı değıl, ama kukurt ya da sulfurun buharlaşma derecesı olan 230 Fahrenheıt de receden (110°C) daha duşuk olmalı Vahıy Kıtabı 21,8'e gore Korkanlara ve ıman et meyenlere gelınce onların hıssesı ateş ve kukurtle yanan goldedır Erımış kukurt golu denmesıne bakılırsa sıcaklığının 230°F olan kaynama noktasının altında olması gerekır (Bunun ustunde gol değıl, buhar olurdu) Buna gore Cennetın sıcaklığının 274 Fahrenheıt derece olduğunu anlıyoruz Cennemın sıcaklığı ıse 230 Fahrenheıt dereceden duşuk Demek, Cennet Cehennemden daha sıcak Bilimin Arka Yuzü TUBİTAK Yayınları Yazan: Adrıan Berry 1 Şubat 1997 gunu yayımlanan der gımızın 4 sayfasında "Akademık Yukseltmelerde Keyfılığın Onlenmesı ıçın tek koşul: Yayımlarda puanlandırma" ısımlı makalenın yazarı Cumhurıyet Unıversıtesı Fen Edebıyat Fakultesı Kımya Bolumunden Y Doç Dr Erdener Karadağ'a aıttır Yazıda ımza ve tıtr belırtılmemıştır Okurlarımız ve yazarımızdan ozur dılerız Özür ve düzeltme Şimdi ise gecenın surprızı. Dostumuz bır pıyano resıtalı verecek! 517 11