Katalog

TARTIŞM AEDİTÖRE MEKTUP Doçentlik için bir model Doçentlik sınavlarına başvuru ve eserlerin incelenmesi için bir standardizasyon önerisi F Cahıt Tanyel* U lkemızde doçentlığe yukseltılme ve atamalarda, hatta yardımcı doçentlik ve profesörluk de dahıl olarak tum oğretım uyelığı kademelerıne yukseltılme ve atamalarda daha lyı bir sıstem gereklılığı tartışmaları suregelmektedır Bu tartışmaların yapılması daha adılane ve objektıf olanı bulmak ıçın elbette gereklıdır Ancak daha objektıf ve standardıze edılmış bir sıstemın yakın gelecekte uygulanabıleceğı belırtılerı henuz gorulmuyor Bu nedenle, arayışlar surdurulurken, halen uygulanmakta olan sıstemde de objektıf krıterlere gore bellı standartların konulması gereklıdır Doçentlik sınav yonetmelığının baş lerı sınavdan önce adayın başvurusunun 1 madde b bendıne uyup uymadığına karar vermektedır Elde objektıf belırlenmış krıterler olmadığı ıçın eserlerin değerlendırılmesının hangı standartlara gore yapılacağı sadece yo rumlara bağlı kalmaktadır Orıjınal bılımsel araştırma ve yayınlar ıle alanında araştırmalar yapmış olmak neyı ıfade etmektedır? Hangı orıjınallıkte hangı sayıda araştırma ve yayın, adayın b şıkkına uygun olduğuna karar verdırmekte dır? Bu yorumlar çeşıtlı bılım alanlarına gore, aynı bılım alanı ıçınde, hatta aynı anabılım dalında bıle farklı jurılere gore farklı farklı olabılmektedır Dergı sınıflandırılması Bu amaç ıçın yayınladıkları dergılerın ve yayınların sıULUSLARARASI nıflandırılması ge ULUSAL reklıdır Dergılerın Araştırma 1 Grup . II Grup 1. Grup II. Grup uluslararası ve uluKlınıkdeneysel 1620 1216 36 12 sal dergıler olarak Derleme makale 1620 1216 12 0,5 ıkı grupta ıncelen1 Klınık Serı 812 48 23 mesı uygun olacak teknık 46 24 1 0,5 tır Burada uluslaraOlgu Sunumu 3 5 23 1 05 rası ve ulusal dergı Edıtöre Mektup 1 2 1 05 ler tanımldnmalıdır Uluslararası dergı Scıence Cıtatıon InTablo 1. Önerilen sınrflama ve puanlama sistemi dex'ın Journal Cıtatıon Report s'una gıren, yanı başka araştırmacılarca kaynak gosterılen vuru şartlarını açıklayan 1 maddesıdergılerı tanımlamaktadır Turkıye dı nın b bendıne göre doçentlik sınavına şında yayınlanan bir dergı bu şartı başvurabılmek ıçın adayın orıjınal bısağlamıyorsa uluslararası değıl ulusal lımsel araştırma ve yayınlar yapmış, bir dergıdır Aynı şekılde ulkemızde orıjınal sanat eserlerı yaratmış, ortaya yabancı dılde yayımlanan bir dergı bu koymuş alanında araştırmalar yapşartı sağlamıyorsa ulusal bir dergıdır mış uygulamalı sanat dalında konserUluslararası dergılerın tumu aynı deler, resıtaller, temsıller vermış olması ğerlılıkte değıldır Bu dergıler I grup gereklıdır Bu tanım oldukça genel bir ve II grup olarak duşunulmelı ve TUtanım olup yoruma çok açıktır Tıp BİTAK uluslararası bılımsel yayınları alanı ıçın orıjınal bılımsel araştırma ve teşvık programı ıçın 1995 yılında uyyayınlar yapmış alanında araştırmalar gulanmış sınıflama temel alınmalıdır yapmış olma ıbarelerı standartlar geAynı şekılde ulusal dergılerımızı de ıkı tırmemekte, açıkça tanımlayıcı olmagrupta değerlendırmek yerınde olamakta, farklı şekıllerde yorumlanabıl caktır mekte, sonuçta doçentlik sınavına başvuran adayların tumu bu şartı sağYayınları on ıncelemelerden geçıren ladığına ınanmış olmaktadır Daha dergıler bırıncı grupta dığerlerı ıkıncı açık krıterlerle bu ıbarelerı tanımlagrupta değerlendırılmelıdır Yayınları mak, standardıze etmek, adayların b deneysel veya klınık araştırma, derlebendıne uygunluklarını değerlendıreme. klınık serı, teknık olgu sunumu bılmelerı ıçın gereklıdır ve edıtore mektup şeklınde sınıflanDoçentlik sınav komısyonunca ad dırmak mumkundur Klınık araştırma çekme usulu ıle behrlenıp, unıversıteıle klınık serı arasındakı fark, o yayın lerarası kurulca onaylanan sınav jurııle orıjınal bir bılgı uretılmesı olmalıdır Eğer klınık çalışma ıle yenı bir bılgı uretılıyorsa o çalışma bir araştırma, uretılmıyorsa bir klınık serıdır Yayınlar ve yayınlandıkları dergılere gore en az ve en çok puanları belırlenmelıdır Bu değerler arasındakı değerlendırme, jurı uyesının takdırıne gore yapılmalıdır Açıklanan şekılde değerlendırme ıçın onerılen puanlar Tablo 1 'de sunulmaktadır Bir yayın bu şekılde puanlandırıldıktan sonra, o yayından aday başına duşen puan bulunmalıdır Ulkemızde ortak yazarlık ıçın belırlenmış uluslararası kurallara genellıkle uyulmamaktadır Yayınlarda, tum unıte çalışanları nın ısımlerını hiyerarşik bir düzen ıçınde gormek sık karşılaşılan bir durumdur Ayrıca ortak yazarlık ıkramı, oldukça yaygın olduğu ızlenımı veren bir ikram türü olarak gorulmektedır Sonuçta aynı veya benzer yayın lıstelerı ıle bırkaç aday başvuruda bulunmaktadır Bu nedenlerle bir yayından kışı başına duşen puanın hesaplanması objektıvıtenın sağlanması açısından ayrıca onemlıdır Akademik yiikseltmelep L Uner Tan* Yazar başına puan hesabı Yazar başına puanı hesaplamada yayının puanının % 20'sı 1 yazara % 10'u ıkıncı yazara % 5'ı uçuncu yazara baştan verılıp kalan % 65 puan yazar sırasına bolunmelıdır Bırıncı yazarın puanı % 20 + yazar puanı , ıkıncı yazarın puanı %10+yazar başı puan, 3 yazarın puanı % 5 + yazar başı puan dığer yazarların puanı sadece yazar başı puan olmalıdır Örneğın yayın puanı 14 olan ıkı yazarlı bir yayında bırıncı yazara 7 7 ıkıncı yazara 6 3 puan gelırken, puanı 14 olan altı yazarlı bir yayında bırıncı yazara 4 31, ıkıncı yazara 2 91, uçuncu yazara 2 21, dorduncu, beşıncı ve altıncı yazarlara 1 51 puan verılmelıdır Bundan sonra başvuru ıçın gereklı en az puan belırlenmelıdır Akademık unvan, herkesın mutlaka alması gereken bir unvan değıldır Sadece belırlı akademık çabaların karşılığında adılane bir şekılde alınabılmelıdır Yonetmelığe gore adayların doktora veya uzmanlık oncesı yaptıkları yayınlar da değerlendırılmektedır Aday bir doktora veya tez çalışması yapmış, bundan yayın veya yayınlar yapma şansı olmuştur Ayrıca kendıne bu akademık unvana ulaşmayı amaç edınmıştır Bu durumda, 1996 Turkıye'sınde adaylar dan hıç değılse kışı başına uç adet ıkıncı grup uluslararası dergı ortalama puanı eşdeğerı bir yayın puanı yanı önerilen sıstemde, 42 puan, beklemek gereklıdır Bu puanın % 50'sının uluslararası yayınîardan ve/veya araştırma grubu yayınîardan olması şartı ayrıca aranmalıdır 2000 yılı Turkıye'sı ıçın bu standart yeterlı sayılmayıp standart gıderek beş ortalama yayın eşdeğerine, yanı onerılen sıstemde 70 puana çıkarılmalıdır Onerılen sıstemde dergılere gore yayın puanları veya aranması gereken en az puan konusunda tartışmalar olabılecektır Bu standartların çok yuksek olduğu duşunulup çeşıtlı gerekçelerle, bu gerekçelere gerçekten ınanılarak, standartların aşağılara çekılmesı hatta hiç standart konulmayıp değerlendırmelerın sadece yorumlarla yapılmasının doğruluğu ılerı surulebılecektır Ancak gerekçe ureten değıl, gerçekten uretenlerın başarıîı sayıl ması, unıversıtelerımızın ve ulkemızın geleceğı ıçın daha doğru olacaktır * Prof. Dr. Hacettepe Universitesı Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi ada Samara'yı servıse goturduğum de, çeşıtlı kesımlerden ınsanlarla sonbet edıyorum Bu ınsanların tumu, unıversıtelerde akademık yukseltmelerın çok ucuz olduğundan ve bılim adamlarımızın pek çoğunun bılımle uzaktan yakından bir ılgılerı bulunmadığından yakını yorlar Erzurum'da araba sanayı sıtesıne kadar vayılmış olan bu kanı, artık tartışılı yor YOK'te ve TUBA'da Unıversıtelerımız nasıl bılımselleştlrılır? Belkı buyuklerımıze bir yararı olur sanısı ıle bende Kanada ve Amerıka'dan ornekler vermek ıstıyorum, kısaca Kanada: Doçentlik ve profesörluk atamaları, departman duzeyındekı "akademık yukseltmeler komıtesınde" başlıyor Bu komıte şunlardan oluşuyor Anabılım Dalı Başkanı (doğal uye) ve 6 seçılmış uye (ıkı yardımcı doçent+2 doçent+ 2 profesor) Bu koımte adayın öğretım, araştırma ve uretkenlık değerı hakkında karar verıyor, yayınlarını, verdığı konferansları vs ıncelıyor Adayın durumu tartışılıyor ve oylanıyor Bu tartışma ve sonucu Anabılım Dalı Başkanı tarafından kaleme alınıyor ve fakulte dekanlığına verılıyor Profesorluğe atamalarda adayın en ust duzeyde bılımsel nıtelığı uzerınde en tazla duruluyor uluslaraarsı tanınmış olmak gıbı Eğer bu komıtelerın raporu, adayın yukseltılmesı ıçın kuvvetlı delıller gosterıyorsu, fakulte dekanı, adayı rektörluk akademık yukseltmeler komıtesıne onerıyor Eğer dekan anabılım dalının delıllerını zayıf bulursa adayı özel bir komıteye ayrıntılı araştırma ıçın sunuyor Bu komıtenın raporuna gore ya aday adaylıktan çekılıyor ya da yukseltılmesı önerılmıyor Adayın adaylıktan çekılmesı elbette reddedılmesınden daha lyı Amerika'da durum Amerika. Her turlu akademık yukseltmeler ıçın şunlar değerlendırılıyor (ı) ö ğ retım Adayın yenı kurslar onerebılme ya da mevcut kursları değerlendırmelerı onemlı rol oynuyor (ıı) Araştırma Her fakulte elemanının orıjınal araştırmalar yapması ya da bu araştırmalara katılması zorunludur Aday bılımsel olarak başarıîı olmak ve uluslararası une sahıp olmak durumundadır Adayın bu yeteneklerı, dığer araştırıcılardan alınan mektuplar ve aynı araştırma grubunda bulunan dığer araştırıların fıkırlerı alınarak değerlendırılmektedır Araştırmaların 'Scıence Cıtatıon Index"e gıren perıyodıklerde yayınlanmış olması şarttır Adayın bılımsel katkıları unıversıte dışındakı otorıtelerın duşuncelerıne gore de değerlendırılmektedır Ya yınlarda, bırıncı sorumlu yazar olmak ta ayrıca onemlıdır Adayların dosyaları ana bılım dalı başkanı tarafından, gerekçelerı ıle bırlıkte dekana sunuluyor Dekan da gene gerekçelerı ıle bırlıkte adayların dosyalarını akademık yukseltmeler komıtesıne gönderıyor Sadece oğretım faalıyetlerınde yeterlı olmak hıçbır akademık yukseltılme ıçın yeterlı olmuyor Yukarda ozetledı ğım akademık yukseltım ışlemlerı sadece bırkaç kısa ornektır, ıkı ılerı ulkeden özetle adayın oğretım ve bılımsel duzeyı anabılım dalından başlayan bir prosedor ıle unıversıte duzeyınde olçuldukten sonra karar vorılmektedır Burada bılımsel kurulların tarafsızlığı ve adayın bu kurulların kararlarına saygısı kaçınılmazdır Ve bu boyledır Kullanılan yontem ulkemızde de az ya da çok, sozum ona, geçerlıdır Ne kadar başarıîı olduğuna gelınce Lada Samara servısındekı ustalar ve çıraklar bıle bılıncındedır artık durumun Eğer ıstenıyorsa, bu durumun duzeltılmesı gayetle basıttır Tum sınavları ve akademık yukseltmelerı Ankara'da yapın Eğer bu da olmuyorsu, tum unıversıtelerı kapatın, yenıden kurun Saygılarımla * Prof. Dr., Türkiye Bılımler Akademisi Asıl Uyesı Amerıkan Ulusal Psikofizyoloji Akademısı Profesyonel Uyesı Atatürk Univ. Tıp Fak., Fizyoloji ABO Başkanı, Erzurum 4904