Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI Maymunlarda cinsel hayat Dişi maymunlar cinsel birleşmeye bayılır. Kızgınlık (östrus) dönemine girince durmadan erkek arar ve kendilerini sunarlar. Yumurtlama (ovülasyon) ve gebelik olduktan sonra da bu cinsel birleşmeler devam eder. ) ir ardıç çalılığının arkasında, bir dişi maymun şişmiş ve pespem"be olmuş dişilik organını bir o yana, bir bu yana sallıyor. Cinsel kızgınlık (östrus) başlatıcı hormonların etkisiyle bu organ balon gibi olmuş ve kızarmışhr. Bir hayli uzaktakı erkekler bıle bu aşk çağrısını görebiliyor. Dişi maymun genç bir maymuna arkasını dönüyor ve sonra birden öne eğilerek dişilik organını onun yüzüne yapıştırıveriyor (birçok maymun türünde dişilik organı, anüs gibi arkadadır; erkek arkadan giriş yapar). Genç erkek bu daveti reddetmiyor ve arkadaş dişinin üstüne bıniveriyor. Artık dünya yıkılsa umurlarında değildir. Bu gözlem Fransa'nın güneybatısındaki bir meşe ormanında yaşayan bir grup Berber maymunu (Macac sylvana, K. Afrika maymunu) üzerinde yapılmıştır. Berber maymunları sonbaharda çiftleşirler. Birleşme sırasında dişi avazı çıktığı kadar bağırır. Birleşmeden sonra dişi birkaç dakika erkeğin tüylerini tarar, sonra dosdpğru bir başka erkeğe yönelir. Cornell Üniversitesi antropoloji bölümü doçentlerinden Meredith F.Small' un bu gözlemleri hayvan dişilerinin cinsel davranışları üzerindeki yeni görüşlere tamamen uymaktadır. rimleşmesini saglayan önemli bir faktördür; çünkü ancak bu sayede seçkırı erkek genleri gelecek kuşağa geçebıle' cektir. Berber maymunlarında açıkça erkek dişiyi değil, dişi erkeği seçmektedir. Üreme mevsiminde 14 dişi maymunda 506 cinsel birleşme gözlemleyen ve bir dişinin 6 dakikada 3 erkekle çiftleştiğini gören Dr. Small, dişilerin pasifliğinden söz eden eski teorinin yanlışlığına inandı. 14 yıldır dişi maymunlar üzerindeki gözlemleri, dişilerin erkekleri seçtiği, cinsellikte pasif olmadığı gerçeğini ortaya koymuştu. Hem de ne aktiflik! Dişiler bir erkeği bırakıp diğeriyle sevişiyorlar ve üreme mevsimi sonunda gruptaki bütün erkeklerin "tadına bakmış" oluyorlardı. Amaç yavrulara iyi bir baba bulmaksa, bu kadar çok erkekle birleşmeye ne gerek vardı? (Elde kanıt yoksa da dişi maymunun bu işi zevk için yaptığı da düşünülebilir Ç.N.). Maymunlarda dişinin tercihi Dişi maymunlar cinsel birleşmeye bayılır. Kızgınlık (östrus) dönemine girince durmadan erkek arar ve kendilerini sunarlar. Yumurtlama (ovülasyon) ve gebelik olduktan sonra da bu cinsel birleşmeler devam eder. Lkserı dişiler erkeği davet eder ve seks başlatır; hoşlanmadıkları erkeği de bırakıp gidiverirler. Seksteki bu otoriter rollerinin evrım sel bir açıklaması yoktur. Belki de dişi maymun kısıtlı zamanını iyi değerlendirmek istiyordur; çünkü cinsel olgunluğa geç erışir; her keresınde bir yavru doğurur ve doğumlar arası uzundur. Yavruyu aylarca emzirir ve sırtında taşır. Bu zorluklar nedeniyle yavrusuna en iyi babalık yapacak erkeği tercih eder. Nasıl mı? Şöyle: Sürünün başı olan erkek maymunu seçer. O daha kuvvetli ve daha deneyimlidir; dişisini yırtıcı hayvanlardan ve sürü içindeki sataşmalardan koruyabilecek güçtedir. Birçok maymun türü bu arada al yanaklı maymunlar (macaca mulatta, Rhesus) (Hin distan'da yaşar, kızınca yanakları kızarır), kadife tüylü maymunlar ve babuin'ler (Afrika yeşil maymunu) yüksek rütbeli erkekleri seçer. Fakat bu % 100 kesinlik olan bir konu değildir; bazı dişi maymunlar "hayatta başarısız" erkeklere de razı olurlar. Cinsel otorite Dr. Small bu konuda bir de kitap yazmıştır: "Nemfo'nun kızları: Dişi may munlarda Eş Seçimi ve Cinsel Otoriterlığin Evrimi" (Cornell Unıv. Press, 1993). Eski teoriye göre dişi hayvanlar cinsel birleşmede çekıngen, nazlı ve pasiftı; yukarıda anlattığımız davranış bunun hiç de öyle olmadığını gösteriyor. Bütün canlıların temel evrimsel çıkarı, genlerini bir sonraki nesle aktarmaktır. Erkek ve dişi bu amaç için farklı stratejiler kullanırlar. Dişiler cinselliğe daha büyük bir zaman ve emek yatırımı yapar; öyle ya, dişi zamanını gebeliğe, emzirmeye ve yavruyu büyütmeye harcarken, erkek diğer dişileri döllemekte serbesttir. O halde dişi, yavrulan için. bir baba ararken onu çok özenle seçmelidir. Dişilerin şu veya bu özelliklerine bakarak "baba"yı seçmeleri, erkeklerin ev Dişi maymun, yavrularını emzirir ve sırtında gezdirir. Yavrularına yıllarca özen gösterir. Burada ikiz doğurmuş bir Berber maymunu görülüyor. Dişi, neslin devamında en büyük görevleri yüklenir; çok enerji harcar. Bu nedenle kendisine sağlam yavrular verecek güçlü bir erkek arar. Dişi kaçamak yapar Dişi maymunların bir bölümü tanıdıkları erkekleri tercih eder, yabancılardan hoşlanmazlar. Dişi babuinlerin iki "koca"sı vardır; kızgınlık başlayınca tercihen onlar la çiftleşir; arada kaçamaklar da yapar tabii. Orangutan dişilerin tanımadıkları erkekleri kovarlar. Bazı dişi maymunlar da aksine yabancı hayranıdır; örneğin patas maymunları ve bazı al Berber maymununun dişisi kızgınlık zamanında erkeğe yanaklı maymunyaklaşır ve arkasını dönerek hormon etkisiyle şişmiş ve kızarmış dişilik organını erkeğin yüzüne yaklaştırır, bu "is lar, sürüdeki ertersen yapalım" demektir. Erkek de isterse birleşirler. Dişi keklerden çok, sürünün etrafında beğenmediği erkeklere kendini sunmaz. Dişi bir maymun sürünün en güçlü erkeğini kendinin ve yavrularının güvenliği için tercih edecektir. dolaşıp kendilerine kaşgöz eden erkeklere giderler. Dişi Japon makak maymunları içinse yerli ve yabancı farkı yoktur (erkek olsun da a canım; şuncağızın milliyeti mi olur?). Nihayet üçüncü bir tercih nedeni de "çekici oluş"tur> yani güzelliktir. Ancak maymuna güzel gelen insana da güzel gelir mi acaba? Dr. Small bütün dişilerin hayran olduğu bir Berber maymununu anlatır. Ama Dr. Small'a göre bu "Don Juan" magandadır; dişileri ısırır, döğer ve asla dişilerin tüylerini taramaya tenezzül etmez. Ama Berber maymunlarının dişileri gözünde o "önemli biridir". Bu maganda, her erkekten fazla cinsel birleşme yapmıştı; çocukları da kendi gibi olacaktı (sahi maymunlarda mazoşizm var mı acaba? Ç.N.). Görüldüğü gibi dişi maymunların erkek tercihi çok çeşitli olabilmektedir. Şempanzeler ve Berber maymunları her erkekle çiftleşirken diğerleri başkanlık, tanıdık olma ve "çekici olmak" gibi özellikler aramaktadır. Dişinin yaptığı seçim, erkeğin evrimini belirleyen faktörlerden biridir. (Bu bilgileri insan toplumlarına uygularsak, kadınların genellikle akılsızları tercih ettiği bir toplumda, akıl kalıtsal olduğundan, toplum giderek akılsızlaşacaktır; tabii, bunun aksi de olabilir; o halde kadınlarımız servete değil, akla (ve ahlaka) bakarak eş seçmelidir Ç.N.) * Doç. Dr.Selçuk Alsan American Scientist MartNisan 1992'den özet 48312