Katalog

P S İ K İ Y A T R İ A R A Ş T I R M A L A R I İntihar: Türk ve İsveçli gençler arasında bir karşılaştırma Isveç'te intihar ve intihardan ölümler daha yaygın, ancak Türkiye'de artış hızı daha fazla. Türk gençleri arasında en büyük intihar nedeni: yaşam zorluğu. İsveç'te ise psikolojik Melvm't Eskın* İntihar gırışımı ve rısk etmenlerı Bır başka çalışmada (2) intihar gırışımı ve rısk etmenlerı 652 İsveçli ve 654 Turk lıse ogrenusı arasında ele alındı Çalış ımnın verı toplamısı Istan bul ve S t o c k h o l m dekı okullarda yapıldı Bu çalış manın bonucu gırışırn sıklı ğının ıkı omeklemdede aynı oldugunu gostermıştır Ha yatınızda hıç intihar gırışı mınde bulundunuz m u ' so rusuna 61 (% 9 4) Ibveçlı ve 71 (% 10 9) Turk ogrenrı evet yanıtı verdı Bu çalışmada oqrencıler den intihar rıskını atılganlık davrdnışını aıle ve arkddaş destpgını olçpn dort olçek doldurması da ıstendı Ayrı ca yaş kardeş ve arkadaş sayısı bır Tanrının varlıgıııa ınanıp ınanmadıkları daha once psıkolopk npdenlpr yuzunden doktora gıdıp gıt medıklerı ebeveynlerının boşanıp boşanmadıkları anne babanın sag olup ol madıgı aıle ıçınde herhangı bırının intihar pdıp etmedığı ve gırışımde bulunup bu lunmadığı aıle ıçınde herhangı bırının ruhsal bır ra hatsızhgı olup olmadığı ve anne baba egıtım duzeylerı ıle ılgılı borular da soruldu » n, Yukarıdakı degışkenlerın *• intihar gırışımlerı ıle olası ılışkısı (logıstık regresyon yontemı ıle) ıncelendı Hem İsveçli hem de Turk ergenlerde aılelerının kendılprıne daha az destek olduqunu soyleyen ogrencıler daha fazla sıklıkla ın tıhar gırışımınde bulunduklarını belırttıler Yıne her ıkı grupta da daha once psıkolo |ik nedenler yuzunden doktora gıden ve aılelerı ıçınde bırının intihar gırışımınde bulunan ogrencıler daha fazla sıklıkla ıntı har denemesınde bulunduklarını belırt tıler Ayrıca İsveçli grupta kız ogrencıler ve Turk grupta aılelerınde herhangı bırının ruhbal borunu olanlar daha sıklıkla intihar gırışımınde bulunduklarını soyledıler Dıger bır çalışma (3) ıle furk ve İsveçli lıse ogrencılerı arasında intihar duşunce sının yaygınlık derecesı karşılaştırıldı Bu karşıldştırmanın sonucuna gore intihar duşuncesı Turk ergenler arasında İsveçli yaşıtlarına kıyasla daha yaygın olarak bu lundu G ençler arasındakı intihar olayları son yıllarda hem qelışmış Batı top lumlarında heın de hızlı toplutnsal deqışımlerın yaşandıgı gelışmektp olan ulkeloıdo hızlı bıt nrtış gostermıştır Otne ğın Devlet Istatıstık Enstıtusu nun verılerı ne gore ulkemızdekı toplam intihar olay larının % 30 gıbı onemlı bır bolumu 1524 yaşları arasındakı gençler arasında gorul mektedır Her ne kadar ıntıharlar bıreysel olgular olsa da tarıhsel olarak toplumsal etmen lerın onemı bu alandakı araştırmaların merkez noktasını oluşturagelmıştır Onun ıçın intıharlar hem bireysel hem de toplumsal sağlığın bır gostergesıdır lsveç ve Turkıye toplumsal yapıve kul turel degerler açısından bırbırınden ol dukça farklı ıkı toplum ornegı sunmakta dır Bir dızı çalışma ıle ıkı ulke genç ıntıharları açısından karşılaştırılmıştır lsveç Protestan gelenegınde bır Hırıstıyan en dustrıleşmış ve dunyanın sayılı zengın re tah toplumlarından bırısıdır Iklım koşulla rı bakımından kuzeyın soguk ve karanlık kış ayları neredeyse senenın altı yedı ayı nı bulmaktadır Buna karşın Turkıye gelışmekte olan Musluman kulture sahıp bır ulkedır Burada Islamıyetın ve Protestan gelenegının ıntıhara bakışına goz at makta yarar var Bılındığı gıbı Islamıyet bıreyın kpndı yaşamına son vermesını yasaklamakta ve intihar edenlerı cehenne me yollamakla cezalandırmaktadır Protestan gelenegı ıse Katolıklığın tersıne bı reysel ozqurluklerı on planda tutarak kışılerın kendılerını oldurmesı karşısında ce zalandırıcı bır tutum almamakta Turkıye de daha hızlı artmaktadır Acaba intihar gırışımı ve duşuncesının sıklıgı ıkı ulke gençlerınde ne orandadır' mama) 5 Arkadaş sorunları (anlaşmazlık terkedılmekreddedılmek ve tacız) ve 6 Yaşam zorlugu (yaşamak zor parasız lık kotu muamele, çok fazla sorumluluk ve beklentıler dovulmek) olmak uzere altı grupta toplandı İsveçli ogrencıler en fazla psikolojik nedenler yuzunden ıntıharı denedıklerını belırttıler (% 40) Turk ogrencılerın belırttı gı bu gruptakı nedenlerın yuzdesı 22 5 tır Turk ogrenrıler en çok yaşam zorlugunu intihar gırışım nedeni olarak gosterdıler (% 23 8) İsveçli grupta yaşam zorlugu % 12 3 tur Psikolojik sorunlar İsveçli yaşam zorluğu ıle ılgılı sorunlar da Turk ogtencıler arasında daha yaygın Fakat bu aynı zamanda gençleri kendı canına kıyma gırışımınde bulunmaya ıten sorun ların algılanmasındakı kulturel farklılıkları dar olması yuzunden bır ılışkıde yaşanan sorunların olumsuz etkısı Isveçlıler ıçın Turkier e kıyasld pbikolojık olarak daha fazla oldugu soylenebılır Okul (% 11 2) ve karşı cınsle ılgılı sorunlar (% 8 8) yuzunden gırışımdp bulun mak Turk ogrencıler arasında İsveçli gruptan (sırasıyla % 1 5 ve % 4 6) daha yaygın olarak bulundu Burada gene sosyal ortamın etkısı açıktır Iş bulmadakı zorluklar yuzundpn başarılı bır pgıtım hem Turk anne baba hem de gençler ta rafından gelecegın bır guvencısı olarnk algılanmaktadır Turkıye dekı genç nufu sa oranla egıtım olanaklarının sınırlı olma sı bu bakışı pekıştırmekte ve gençler ara sında bu sınırlı olanaklar rekabptı arttır maktadır Bu yuzden her yıl donem son larında bırçok genç kırık nottan oturu canlarına kıyma gırışımınde bulunmakta veya evden kaçmaktadır Işsızlığırı gore ce duşuk oldugu ve daha başka seçp neklerın var oldugu lsveç te okul başan sızlıgı Turkıye dekı gıbı dunyanın sonu olarak algılanmamakta ve sonuçları bakı mından pek fazld olumsuzluk taşıma maktadır Karşı cınsle olan sorunlar da Turkıye dekı bu alandakı olumsuz tutum ları yansıtsa gerek Isveçte boşanmalar Turkıye dekınden daha yaygın Bu çalışmada İsveçli grupta anne baba boşanması (% 33 1) Turk gruptan (% 7 5) dahd yaygın olmasına rağmen her ıkı grupta da aıle ılp ılgılı sorunlar yuzunden gırışımde bulunmak ay nıdır, İsveçli % 21 6 Turk % 21 2 Burada boşanmanın kulturel anlamı ve parça lanmış aıle bıreylerıne sunulan hızmetler onemlı olsa gerek Boşanma lsveç kulturunde Turk kulturunun tersıne dunyanın en olağan olayı gıbı algılanmakta ve aıle toplumunun merkezınde bulunmuyor ll gınçtır kı aıle desteğı açısından ıkı grup karşılaştırıldıgmda İsveçli ogrencıler aıle lerınden Turk gruba kıyasla daha fazla destek gorduklerını belırttıler Intıhara karşı tutumlar İntihar bılımcılerı arasındakı yaygın bır kanıya gore intihar eden bıreylerın fazla oldugu toplumlarda ınsanların tutumları genelde ıntıhara karşı olumlu/onaylayıcı fakat ıntıharların gorece az oldugu top lumlarda ıse ınsanların tutumlarının ya saklayıcı olduğudur Soz konusu olan ıkı ulkedekı bu tur tutumların bırbırınden ol dukça farklı olduğu açıktır Daha once de belırtıldıgı gıbı Islamıyet bıreyın kendı ya şarnınd kendı elıyle son vermesını kebirı lıkle yasaklamaktadır Açıktan açığa her hangı bır yonlendırme olmasa da Protes tanlıkta ozel bır yasaklama da yoktur Dıger bır çalışmada (4) 167 İsveçli ve 167 Turk lıse oğrencısının ıntıhara karşı ve intihar gırışımınde bulunan bır sınıf ar kadaşına karşı tutumları karşılaştırmalı bır bıçımde araştırıldı Bu çalışmanın sonuç larına gore Turk ogrencıler yasaklayıcı bır tavır, İsveçli ogrencıler ıse onaylayıcı bır tutum sergıledıler örnegın Turk erqenler oldukten sonra bır hayatın varlıgına ve ın tıhar edenlerın oldukten sonra bu hayatta cezalandırılacaklarına ınanmaktadırlar Dığer yandan İsveçli gençler ınsanların intihar etmeye haklarının olduguna ıntı har etmek ısteyen ınsanlara ızın verılmesı gerektıgıne ve ıntıharın arkadaşlar arasın da açıkça tartışılmabi fıkrıne ınanmakta dırlar Isveç'te ve Türkiye'de ıntıharlar Bu çalışmada (1) ıkı ulkenın 19801988 yılları arasındakı resmı intihar ıstatıstıklerı karşılaştırılmış ve lsveç te hem genç hem de yetışkın ıntıharlarının Turkıye'dekınden çok yuksek olduğu saptanmıştır Bu sure ıçerısınde 14 086 kışı Isveç'te ve 9605 kı şı Turkıye de kendı yaşamına son vermış tır Bu sure ıçerısınde 1524 yaşlarındakı İsveçli gençler drasında intihar oranı (100 000 kışıye duşen intihar olgusu) erkeklerde 16 2 kadınlarda ıse 6 2 dır Bu oran 25 ve yukarı yaştakı yetışkın erkek lerde 36 7 kadınlarda ıse 14 6 dır 15 24 yaşları arasındakı intihar oranı Turkıye de hem erkek hem kızlarda 3 5'tır Yetışkın erkeklerde 5 5 ve kadınlarda ıse 2 4 lur Bıreylerın kendı yaşamına son verme olgusunun lsveç te daha yaygın plmasına karşın ıntıharlar Turkıye de daha hızlı artıyor ömpğın aynı çalışmada 1980 1988 yılları arasında lsveç te ortalama ın tıhar artış hızı yalnızca yuzde 0 01 ıken Turkıye de yuzde 5 5 olmuştur Bu yıllar arasında genç ıntıharları lsveç te ortala ma yuzde 2 4 luk Turkıye de ıse yuzde 5 4 luk bır artış gostermıştır Resmı ıstatıstıklerın gerçek intihar ol gularının sadece bır bolumunu yansıttıgı ve dolayısıyla guvenılırlık ve geçerlıklerı nın zayıf oldugu yonunde haklı kuşkular vardır Burada intihar olgusunun tanım lanmasındakı zorluklar kulturel degerler ve verı toplama yontemlerının saglıklı ol maması uç onemlı etmen olarak gosterıl mektedıı İntihar davranışı olumle sonuçlanan olgular, intihar gırışımlerı ve intihar duşuncesını de ıçıne alan genel bır terımdır Yukarıda goruldugu gıbı ın tıhardan olumler hem gençler hem de ye tışkınler arasında lsveç te daha yaygın ve İntihar gırışımı nedenlerı Ikıncı çalışmada oğrencılerden intihar gırışımınde bulundularsa nedenını yaz maları da ıstendı Verılen yanıtlar daha sonra 1 Aıle sorunları (aıle uyelerı ıle an laşmazlık annebaba boşanması reddedılmek ve aıleye yuk olma duygubu) 2Okul sorunları (duşuk not başarısızlık duygusu vo ogrotmonleılo sorunhr) 3Karşı cınsle ılgılı sorunlar (kız/erkek arka daşla anlaşmazlık ve ayrılık hayal kırıklıgı) 4 pbikolojık borunlur (yalnızlık boş luk anlamsızlık mutsuzluk umutsuzluk depresyon duygulaıı yaşamaktan yor gunluk ve dış gorunuşunden memnun ol gosterıyor olabılır Turk kulturu bazı araştırmacılar tarafından bıreyler arası ılışkıle rın on planda olduğukarşılıklıbağımlılık kulturu olarak gorulmektedır Bunun tersıne lsveç kulturu bireysel bagımsızlık VP sorumluluk dpgprlprının on planda oldugu bıreycı bagımsızlık kulturu olarak adlandırılabılır Karşılıklıbagımlılık kulturunun yogun oldugu toplumlarda bı reyler sorunlarının nedenlerını dış kokenlı dlgılaydbılırler Dıger taraftan bıreycı ba gımsızlık kulturunun yogun olduğu top lumlarda bıreyler sorunların nedenlerını fç ruhsal kokenlı gorebılırler Arkadaş sorunları yuzunden intihar gırışımınde bulunmak İsveçli grupta daha yaygın olarak bulundu (% 12 3) Bu grup takı nedenlerın yuzdesı Turk grupta % 3 8 dır llk başta bu belkı bıraz once ılerı surulen kulturel farklılıklarla uyuşmuyor gıbı gorulebılır Araştırmacının kanısına gorp bu her ıkı kulturdekı ınsanlararası gılışkı kurma bıçımlerı ıle ılgılı Isveçlıler genellıkle sosyal olarak çe kıngen ve ınsanlararası ılışkı kurma mar| ları dar olarak gorulmektedır Bır arkadaşı olan zamanının çogunu onunla geçırır ve sosyal çekıngenlıkten olsa gerek ılışkıler gpnellıkle bağımlıhga donuşur Araştırmacının ızlenımıne gore Turkı ye de ınsanların ılışkı kurma mar|ları daha genış Bu dogrultudd Turk ogrencıler Is veçlılerden daha çok arkadaşlarının oldugunu belırtmışlet fakat her ıkı grupda ar kadaşlarından eşıt derecede destek gorduklerıne ışaret ettı Ilışkı kurmadakı çe kıngenlık ve ınsanlararası ılışkı mdrjldrının Psıkososyal bır model denemesı İntihar gırışımı her ıkı ulkede de aynı ol masına ve Turk ergenler daha fazla ıntı har duşuncesı sergılemesıne ragmen uzerınde duşunulmesı gereken konu ıntı har yuzunden olumleıın Isveçte neden dahd fdzla olduğudur Dııibel ınançların intihardan caydırıcı etkısını duşunursek neden Turk ogrencıler Ibveçlıler kdddr ın 5008