Katalog

YAŞAM SAĞLIK Kulağa elektronik aygıt işitmesi olmayan kulağa yardım için kullanılan alet Selçuk Onart* aklaşık olarak dunya çapında bın kışıden bırı ışıtme ozurlu ola rak doğar Hemen hemen aynı oranda ışıtebılen ınsanlar arasında da yaşam sureçlerı sırasında ışıtme kaybı gelışır Koklear ımplant, total ışıtme kaybı olan ınsanlarda kısmı olarak ışıtmeyı saglayabılen elektronik bır aygıttır Koklear ımplantın bır kısmı cerrahı olardk kulağa (temporal kemık) ımplante edılır, bır kısmı da ışıtme cıhazına ben zer şekılde kulağın dışında yer alır Bununla bırlıkte, koklear ımplant sesı yukselten veya temi7İeyen bır ışıtme cıhazı değıldır Iç kulağın hasarlanmış parçalarını devre dışı bırakan ve ışıtme sınırını elektronik olarak stımule eden medıkal bır aygıttır Y çoğu vakada tuylu hucreler hasarlan mıştır veya fonksıyon gormez Odıtuar (ışıtme) sınır lıflerının çoğu saglam (ıntakt) olabılmesıne ve elektrıksel uyarılarını beyıne goturebılme yeteneğını koruyabılmesıne rağmen tuylu hucrelerın fonksıyon gormemesınden dolayı sınır lıflerı uyarılmadan kalır Kulak uç kısma ayrılmıştır Dış kulak, orta kulak ve ıç kulak Her parçanın ışıtme gorevınde onemlı bır fonksıyonu vardır Ses dış kulagın kanalı boyunca ılerler ve kulak zarının tıtreşmesıne neden olur Orta kulaktakı uç kuçuk kemıkçık çekıç, ors, uzengı (malleus, ıncus ve stapes) bu tıtreşımı kokleaya ulaştırır Bu uç kemıkçık taratından uyarılan kokleadakı sıvı dalgaları sayıları 16 000'den fazla olan tuysu ışıtme hucrelerını stımule eder Bu tuylu hucrelerın hareketı ışıtme sınırınde elektrıksel bır uyarıya sebep olur Bu elektrıksel uyarı beyın sıstemındekı çeşıtlı bağlantı komplekslerı aracılığı ıle sesın elektrıksel uyarılarının tanındığı beyın parçalarına ualşır Orta veya dış kulakta hastalık veya tıkanıklık ıletım tıpı ışıtme kaybı ıle so nuçlanır Bu bozukluk çeşıtlı problemlerden veya cerrahı tedavıden kaynak lanabıhr Iç kulaktan kaynaklanan bır bozukluk, sensorınoral ışıtme kaybı ıle sonuçlanır Sensorınoral ışıtme kaybında Normal Işitme Işitme Azlığının Tîpleri Koklear ımplantlar fonksıyon yapmayan tuylu Koklear Implant hucreleIşitmeyı Nasıl rı devre Sağlar? dışı bırakıp dırekt ışıt1 Mıkrofon sesı me sınıalır Sesı an laşılır konuşma rını uyaıçın seçen ve raca k kodlay «ı şekılde konuşma dızayn duzenleyıcısıne ıletır edılmışlerdır Gunum uzde bı r ç o k farkIı ç e ş ıt koklear ımplantlar mecuttur Butu n koklear ımplant sıstemlerı bır mıkrofon bır sınyal duzenleyıcı, bır sınyal alıcısı ve ıletıcısı ve koklea cıvarında ımplante (yer ( leştırılen) edılen bır veya daha fazla elektrottan oluşur Mıkrofon ve sınyal duzenleyıcı ışıtme cıhazına benzer şekılde vucut dışına takılır Alıcı ıçeren bır ıletıcı cılt aracılığı ıle kulak arkasında kullanılabılır Sınyul duzenleyıcının ve elektrodların arkasında dırekt bağlantı vardır Elektrıksel uyarı ımplante elektrotlara ıletılır Flekt rıksel sınyaller ışıtme sınırının lıtlerını uyarır ve sınyal beyıne ıletılır Koklear Implantlar Nasıl Çalışır? Koklear Implant Hastası Olma Koklear ımplant ışıtme cıhazından az mıktarda yararlanan bıreyler ıçın dızayn edılmıştır Adaylar genel olarak ıkı yaş ve ustundedırler Koklear ımplant hastasını belırlemek ıçın otolojık, odyolojık, radyografık ve psıkolojık testler yapılmalıdır Otolojik Değerlendirme Iç ve orta kulakla ılgılı akut enfeksıyon veya başka bır problem olmadığını saptamak ıçın fızık muayene gerçekleştırılmehdır (Implantın cerrahı yerleşımıne ızın vermesı açısından ) Odyolojik Değerlendirme Işıtmenın cıhazla veya cıhazsız duzeylerının belırlenmesı açısından ışıtme testlerı gerçek leştırılmelıdır Işıtme cı hazı n ı n 3. Hoktrotlar ışıtme sınırinı uyarırlar Bu faydalarını sınyaller beyın tarafındegerlendırdan ses olarak al mek ıçın gılanır Mıkrofon ve ıleticı ozel testler kulağın arkasına uy yapılmalıdır gulanır Ince bır kor Radyolodon konuşma duzen jik Değerleyıcı mıkrofon ve ıletıcıyı bırbtnne baglendirme lar Bunldrda cerrahı Iç kulağın olarak ımplante edıl mış alıcı uyarıcıya ve orta kubaglanır lağın değerlendırmesı ıçın genel lıkle CT gıbı ozel radyolojık metodlar kullanıhr Psikolojik Değerlendirme Psıkolojık değerlendırmeye bazı koklear ımplant programlarında ıhtıyaç duyulur Fizık Muayene Genel anestezı veya elektrodların cerrahı uygulama sırasında olası problemlerı belırlemek ıçın genel bır fızık muaydne yapılır Koklear Implant Cerrahlsi Koklear Implant cerrahısı genel anestezı altında yapılır Kulak arkasına bır kesı yapılır Mastoıd kemık açılır ve orta kulağa ulaşılır Kullanılan koklear ımplantın tıpıno baglı olarak operasyon 1,5 ıle 5 saat arasında surebılır Aygıtın kullanımına ve hastanın ıhtıydçldrına bağlı olarak hastanede kalma suresı bır gece ıle bırkaç gun arasında degı şebılır Postoperatıf bakım, egzersız ve takıp Hasta operasyonu takıben bır veya ıkı ay ımplant klınığıne gıdıp gelır ve aygıtın dışa takılacak parçaları uygula nır Bu zaman sırasında sıstem donanma ve ışıtme egzersızlerı ıle ılgılı açık lama yapılır Ek olarak hastalar klınığe duzenlı olarak kontrol ve değerlendır me ıçın gelıp gıderler Koklear ımplantlar normal duzeyde bır ışıtme sağlamazlar Tam ışıtme kaybı olan ve koklear ımplant kullanan hastalann çogu yuksek seslerı algıla yabılırler ve konuşma sırasında ıstenen duzeylere erışebılırler Çoğu hasta koklear ımplantı dudak okuma ıle kom bıne edebılırler Sonuçlar ışıtme kaybının başladığı yaş, ımplant cerrahı yaşı, ışıtme kaybının suresı, kalan ışıtme sınır lıflerının durumu gıbı faktorlere bağlı olarak kışıden kışıye değışebılır Koklear ımp lant klınıklerı her durum ıçın çeşıtlı beklentılerı karşılar Koklear ımplanttan fayda gormeyen hastalann sayısı oldukça azdır Koklear Implanttan ne beklenir? Koklear ımplant cerrahısı otolarıngo lojtstler (Kulak Burun Boğaz Doktorları) tarafından gerçekleştırılır Bununld bır lıkte butun otolarıngolojıstler bunu yapmaz Lokal kulak doktorunuz sızı koklear ımplant merkezıne gon derebılır Her yenı aygıt genel kullanıma açıl madan once koklear ımplant klınıklerınde klınık araştırmalardan geçırılır Bu klınık araştırmalar yetışkınler ve çocuklarda ayrı ayrı yapılır Her cıhazın guvenlığı ve faydaları tıtızlıkle araştırılır Koklear ımplant rısklerı ve faydaları ıle ılgılı genış bılgıye sahıp olmak onemlıdır Fiyat Koklear ımplant bır ışıtme cıhazından çok daha pahalıdır * Prof. Dr. Uludağ Tıp Fak. Göz Kln. llgili Bilgi Kanserin kaynağına saldırı Bazı bilim adamları, kanser tümörünü gençleştiren kaynağı kurutma deneyini başarıyla uyguladılar... aşlanan kromozornları gençleştiren enzımın engellenmesıyle kanser tedavı edılebılır Telomerase denılen enzım, kanser tumorlerını yuzde 90'nında bulunuyor, fakat normal dokuların çoğunda yoktur Bırleşık Devletler'dekı araştırmacılar şımdı tumorlerı bu gençlık kaynagından yoksun bırakma stratejısı ızlemenın bır yolunu bul dular Bırçok hucrede, telomere denılen kromozon sonları her hucre bolunuşunde gıttıkçe kuçulerek parçalanıyor Telomereler çok kısalınca hucre oluyor Y ~ ğı fıkrını verıyor Araştırmacılar, ınsan uzerınde denemeler yapıl madan oncp tpdavının kemık ılıgı ve telomerase ureten dığer onemlı govde hucrelerıne zarar vermeyecegınden emın olmak ıstıyorlar Ayrıca telomerase engelleyıcısının tumor hucrelerını yeterı ka Yüksek teknoloji sıradanlaşıyor ,M«A Genç kalmak, telomarese olmadıi zaman hucreler yaşlandıkça ve holundukçe kromozomlar kısalıyor. Fakat sureklı bolunmek zorunda olan hucreler bu şekılde yaşlanmazlar Orneğın, sırasıyla kan hucrelerı ve spermlerde artış sağlayan kemık ılıklerındekı ve testıslerdekı gövde hucreler, kromozom sonlarını koru mak ıçın telomerase kullanırlar Tumor hucrelerı de aynı şeyı yapar ve boylece onları yok edecek olan telo mere kısalmasından korunurlar New Yok, Long Island'dakı Cold Sprıng Harbour Laboratuvarı'ndan Carol Greıder ve meslektaşları hem ınsan hem fare telomerase RNA'sı ıçın benzer genler oluşturdular Araştırmacılar ınsan genındekı nukleotıt duzenı temelınde enzımın RNA'sına bağlanacak ve onu etkısız hale getırecek bır RNA dızısı tasarla dılar Ve daha sonra bu RNA'yı kanserlı hucre kulturlerıne ekledıler Başlangıçta hucreler eskısı gıbı buyume ve bolunmeye devam ettıler Ancak, 23 26 drası hucre bolunme devresını tamamladıktan sonra tumor hucrelerı oldu Çok az telome raselerı vardı ve telomerelerı yuzde 30 kadar kısalmıştı Bu deney, telomerase RNA'sının ınsan kanserıne karşı kullanılabılece dar hızlı oldureceğı de kesın değıl Edınburgh dekı Medıcal Research Councıl ın Insan Genetıgı bırımınden Hovvard Cooke "ne kadar surede çdlışatagı merak edılıyor, o tumor hucrelerını oldurmeden, tumor hastayı oldurebılır " dıyor Ancak Greıder bazı kanser hucrelennın bugune kadar test edılen, uzun telomereye sahıp epıthelıal tumor hucrelerınden daha hızlı olmele rı olasılığının buyuk oldugunu soyluyor "Yumurtalık kanserı gıbı bırçok tumorde kromzomların telomerelerı çok kısadır, bu, bu tumorler onemlı govde hucrelerı fazla zarar gormeden lyıleştırılebılır anlamına gelebılır" dıyor Telomerase genının benzerı oluşturulınuş oldugundan, enzımın aktıvıtesını engellemek ıçın başka molekuller tdbdrlamak mumkun olabılır Greıder ve meslektaşları ayrıca, genın etkısız hale getırıldıgı fareler ya ratarak genın normal govde hucrelerındekı ışlevını araştırmayı plan lıyor (nb) HoffmannLa Roche ılaç şırketı kuçuk ve or ta laboratuvarlarda da PCR yontemını kullanmayı basıtıeştıren tam otomatık cı haz gelıştlrıldı Bu yontemle hucrelerın kalıtsal maddesı olan DNA hızla çoğaltılmakta ve kalıtsal hastalıklar çok çabuk gosterılebılmekte Dıger yontemlerle anlaşılamayan hastalıklar PCR yontemıyle gun ışıgına çıkartılabılmekte Cobas Akplıcor adıyla satılan cıhaz kan urunlerınde de yuksek bır guvenırlık sağlamakta Cıhaz sayesınde kan testlerı hızla yapılmakta ve kanın vırus taşıyıp taşımadığı kolaylıkla anlaşılabılmekte Gen teknık yontemlerle uretılen ınsan buyu me hormonu (HGH) kas gucune tneraklı spor cular arasında dopıng etkılı ılaç olarak kullanılıyor Ilaç gerçı pahalı, Almanya'da orneğın ampulu 190 mark, ancak, vucut kutlesını ve gucunu stımule eden ılaç doping testlerınde fark edılmıyor Fark edılmıyordu demek daha doğru, çunku Isvıçrelı araştırmacı spor doktoru Marcel Sa ugy, laboratuvarında yıllar suren araştırmalar ve deneyler sonucu ıdrarda HGH yoğunluğunu çok kesın bır şekılde olçen bır test yontemı gelıştırdı Yontemın Atlanta'da yapılacak 1996 yaz olımpıyatlarına kadar kullanılabılır hale getırılecegı belırtılmekte Genetik ilaçla doping 4528