Katalog

S AĞ L l K iletmezler. En iyi ısı iletkeni hangisidir ? a) Elmas b) Bakır c)Su 65. Elektrik faturalarında tüketim her zaman kilovvatt saat cinsinden belirtilir. Bunun anlamı nedir ? a) Genel ener|i bırımı b) Elektrik akımı birimi c) Güç birimi 66. Daire uzunluğuyla yarıçapı arasındaki ilişkiyi belirten Pi sayısı, bir milyarı aşan ondalık sayılarla hesaplanmıştır. Pi = 3,141592.. a) Ondalık bır sayıdır b) Cobırsel bir sayıdır c) Sınırları aşan bir sayıdır 67. Cebirde ve analizde devamlı sözedilen sanal sayılar: a) Temelı karekök 1 olan sayılardır b) Fermat tarafından ortaya atılan sonsuza yakın sayılardır c) Yalnızca bazılarının hayalgücünde varolan sayılardır 68. Çeşitkenar üçgen nedir ? a) Üç kenarı eşit olmayan üçgen b) Hem dik açılı hem de ikiz kenarüçgen c) Küre üzerine çizilen üçgen Aytekin Altıntaş* Sezaryen mi, normal doğum mu? ebeler tarafından yapılmaktadır.) Sezaryen oranı yalnız ülkeler arasında değil, aynı ülkede, değişik kurumlar arasında da degişmektedir Brezilya'da toplam oran % 27.9 iken, Sao Paulo'da % 75'ten daha fazla, Avusturalya % 16.9 iken, ülkenin en büyük özel hastanesinde % 67'dir. Hindistan'da eğitim hastanelerinde bu oran % 8.136.1 arasında değişmektedir. Sezaryen oranının gittikçe artmasının en önemli sebebi bir zamanlar yalnızca anneyi kurtarmak için yapılan ameliyatların şimdi daha çok çocuğu kurtarmak için yapılmasıdır. Yani fetal stress, makat geliş, antepartum kanama, düşük doğum ağırlıklı bebekler, çoğul gebelikler ve toksemi gibi daha önce olmayan sezaryen endikasyonları ortaya çıkmıştır. Ikinci bir neden "bir kere sezaryen, hep sezaryen" politikasıdır. Genç hastalara ilk doğumlarında sezaryen yapılması, daha sonraki gebeliklerinde de sezaryen yapılmasına gerekçe sayılmaktadır. Geçirilmiş sezaryen nedeniyle sezaryen yapılan olgular tüm sezaryenlerin % 1545'inı oluşturmaktadır. Bu oran Ç.Ü Tıp Fakültesi'nde % 40, Adana Doğumevı'nde % 35 civarındadır. Aynı kurumda yapılan bir çalışmada, sezaryen oranının doktorlar arasında % 19.1 ile % 42.3 arasında değiştiğı gösterilmiştir. Yani doktorların mesleki tecrübeleri ve olaya bakış açısı arasındakı farklar direkt olarak sezaryen oranına yansımaktadır. Kişilerin ekonomık durumları da sezaryen oranını etkilemektedir. New York'da yapılan bir çalışmada sosyo MATEMATİK "Normal vaginal dogum sezaryenin yapılamadığı zamanlarda insanların üreyebilmelerı için doganın uyguladığı bir yöntemdir." Bu cümle bundan yaklaşık 3 yıl kadar önce bir kongre sırasında karşılaştığım, aynı zamanda sınıt arkadaşım olan bır kadın hastalıkları ve dogum uzmanından duyduğum bir cümleydi. Arkadaşım eğer bir gebe kadın kendisine başvurur ve "ben normal doğum istemiyorum, beni sezaryen yap" derse hemen kabul ettiğini ve sezaryen yaptığını söylüyordu. Ve bu meslektaşım ne yazık ki yalnız degildi. Bu şekilde düşünen çok sayıda meslektaşım aşağıdaki gerekçelerle sezaryen ile doğumun normal doğuma üstün olduğunu öne sürüyorlar 1 Normal doğumda rastlanan beklenmedik bebek ölümlerıne sezaryende raslanmaz. 2 Normal doğumda sıklıkla karşılaşılan perine yırtıkları, epizyotomi ve nadiren de olsa karşılaşılan sfinkter yırtıklarının tamiri bazen sezaryenden daha zor olmaktadır. 3 Normal doğum pelvis tabanı ve uterusun bağlarının gevşemesi ve sarkması gibi yakınmalara zejnin hazırlamaktadır. 4 Gerek perinenin gevşemesi, gerekse oluşan yırtıkların veya epizyotominin tamiri sırasında oluşabilecek kötü skar dokusunun hastanın sonraki cinsel ilişkisini olumsuz etkileme olasılığı vardır. 5 Elektif şartlarda yapılan sezaryen, komplikasyonları ile normal doğum komplikasyonları arasında önemli bir fark yoktur. 6 Son olarak da, burnun kaldırılması, karın yağlarının alınması gibi estetık kaygılarla hasta isteğine uyularak ameliyatlar yapılırken sezaryen isteyen bir hastaya sezaryen yapılmaması haksız bir uygulamadır. Bu gerçekleri benimseyen meslektaşlarımızın sayısı ve buna bağlı olarak da ülkemizde sezaryen sayısı hızla artmaktadır. Özellikle özel kliniklerde ve özel hastalarda sezaryen oranı çok yüksektir. Burada bu gerçekleri benimsemenın yanında, yazı meslektaşlarımızın programlı ve en fazla 30 dakika sü recek olan bir sezaryeni ne zaman patlayacağı belli olmayan bir bombaya benzeyen ve 12 24 saat sürecek olan bir doğuma yeğlemeleri de önemli bir rol oynamaktadır. Olaya hasta açısından baktığımızda çoğunun, sezaryeni normal doğuma yeğlediklerini görmekteyİ7. Bu hastaların hemen tamamına yakınını sosyokültürel düzeyi yüksek olan kişiler oluşturmaktadır. Ornek olarak bana gebe takibi için başvuran birçok doktor hanım kendi istekleriyle sezaryen yapmayı kabul etmediğim için doktor değiştirmiştir. Biraz korku, biraz ağrıya dayanamama. biraz sabırsızlık, ama asıl olarak doğuma yeterince hazırlanamama nedeniyle hastalar sezaryeni bir kurtuluş olarak görmektedir. Biraz uzamış bir doğum eyleminde, kapıda bekleyen anne ve yakınlarının sabırsızlıkları ve doktora sezaryen yapması konusunda baskı yapmaları, doktorların da bu baskıya karşı koyamamaları sezaryen oranını iyice artırmaktadır. Dünyaya baktığımızda, 1960'lardan itibaren sezaryen oranında önce yavaş yavaş, 1975'lerden sonra da hızlı bir artış olduğunu görürüz. 1960'ların başında tüm dünyada sezaryen oranı % 4.55 iken 199O'lı yıllarda ABD'de ve Kanada'da % 25 civarına yükselmiştir. Aynı oran Italya'da % 17.5, Brezilya'da % 27.9, Hindistan'da % 1020, Iskoçya ve Japonya'da % 67'dır. Gelişmiş ülkeler arasında sezaryen oranının en düşük olduğu ülke Hollanda'dır. (% 6'dan biraz az). (Hollanda'da doğumların % 42si önemlisi sezaryen komplikasyonları ile normal doğumun komplikasyonları birbirleriyle karşılaştırılabilir mi? Özellikle ikinci ve üçüncü sezaryen sırasında ve sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar nelerdir? Ve de bır başka sorun, se zaryenin doğumla karşılaştırıldığında kişiye ve topluma olan maliyeti ne kadardır? Bu malıyet hesaplanırken dikkate alınması gereken bir diğer nokta da bundan sonraki doğumların da sezaryenle yapılacak olmasıdır. Normal doğumun ustunlugu Sezaryencilerin gerekçeleri 69. Yirmi yüzeyli cisim nedir ? a) Düz yirrni yüzle sınırlı bir cısirn b) Yirmi boyutlu vektöryel bir alan c) Yirmi dik açılı bir poligon 70. Eratosthene ünlü bir llkçağ Yunan matematikçisidir. Kendisi, adını taşıyan eleme formülüyle ünlüdür.Bu formül sayesinde a) Benzer üçgenleri ayırdetmiştir b) Karekökleri ayırdetmiştir c) Asal sayıları ayırdetmiştir 71. Eksen hareketi nedir ? a) Taşınır ya da taşınmaz malların transferi b) Döllenmeyle ilgili biyolojik bir işlem c) jiroskopik (jiroskop: dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğünü gösteren aygıt) bir olgıı 72. Deri yüzme açısı nedir ? a) Kesici bir aletin saldırma açısı b)Lahitin mumyaya göre oluşturduğu açı c) Avlanan hayvanın derisini yüzmek için gereken açı 73. Grafik üzerinde gerileme doğrusu nedir ? a) Noktaların ıstatistiksel rölövesının ortalama yönü b) Dağdaki akarsuların ızlediği en dik çizgi c) Bozulma olgusunun noktasal rölövesi 74. Holomorf fonksiyon nedir ? a) Hologramın oluşumuna yönelik dalga fonksiyonu b) Bir z noktası çevresinde türevi alınabilen kompleks bir değişkenin matematiksel fonksiyonu c) Bütün bir cümlenin tek bir sözle ifade edildiğı dillero özgü dılbılgisel bir kural 75. Her bilim dalına özgü ölçü birimleri vardır . Bunlardan steradyan a) Organik mumun içerdiği hayvansal yağ yüzdesıdir b) Üç boyutlu açıdır c) Radyasyon şiddetidir ÇEŞİTLİ BİLİM SORULARI ÇEVtRt: AnahiJ Hazaıyan YANITLAR Dünyada durum Muvınyos wnıa nııöaö ^0/ '«69 ^ '329 ' q i 9 :»|Z|d Q09 'B6S :»|Z|dO3r qSQ 'qfr9 'q£9 9A) q\.ç :VAW|>J qO9 '36* •d\X >I|13N3O 09f 'Pfrfr B/9 399 :»|1VW31VW B99 'Bfrg 'o '685 '329' '^9P '3€f ISV V1O9 qOL 38 B8 3Z eg :|r\iman|SOd eç 'ov 3£ B2 q i =iroiooz 39ı. 'qn. 'qeı'B2i. 'qu:x|N ot q6e '3ee B/C :|roioı/yızo>ı ' 'eee ' ' 'q a^ B6S 'q 'qZZ 3 SA q 'e 92 z qcg ezz q\.z :|rO1ON 0 302 '361. 'q8L 'q/l 'Q9l '3Z9 'e (3 '^İP 'V9P "ezt '«Hfr ekonomik seviyesi yüksek olan kesimde düşük olan kesime göre sezaryen oranı 3 misli fazla bulunmuştur. Sezaryen oranındaki bu artış yenı doğan morbitıde ve mortalitesi üzerinde anlamlı bir iyileşmeye neden olmamıştır. Dolayısıyla sezaryen oranındaki artışın nedenlerini obstetrik nedenlerle değil sosyoekonomık nedenlerde aramak gerekir. Ç.Ü. Tıp Fakültesi'nde sezaryen oranı % 35, Adana Doğumevi'nde % 11 ve Adana'da grup çalışması yapan 6 doğum doktorunun oluşturduğu özel bir kurumda % 4042 civarındadır. Genel olarak sosyoekonomik seviyenin en düşük olduğu grubun doğumevine, orta olan grubun Ç.Ü. Tıp Fakültesi'ne, en iyi olan grubun ise özel kuruma gittiği varsayılırsa, sosyoekonomik seviye arttıkça veya özel hasta statüsüne geçiş oranı arttıkça sezaryen oranında da artış olmaktadır sonucuna varılabilir. Doğumların yarıya yakınının ebeler tarafından yapıldığı Hollanda'da sezaryen oranının düşük olması, buna rağmen perinatal mortalite ve morbiditenin de düşük olması, rastgele yapılan sezaryenin perinatal morbidite ve mortaliteyi etkilemediğinin bir diğer göstergesidir. Sezaryen yalnızca obstetrik endikasyonlarla yapıldığı zaman perinatal mortaliteyi etkileyebilır ve bu nedenle yapılan sezaryene hiç kimsenin itirazı olamaz. Ama normal ve sağlıklı bir doğum beklenen hastaya elektif sezaryen yapılmalı mıdır? Bu konu tartışılmalıdır. Gerçekten abdominal operasyon perine yırtıklarına tercih edilmeli mi? Sezaryen gerçekten rahim sarkmasını önlüyor mu? Sezaryen sonrası oluşabilecek yapışıklıklar ve uterus hareketlerinde ağrı iar epizyotomi sonucu ortaya çıkabilecek ağrılardan daha mı az? Ve en Kişisel görüşüm olarak normal doğum her zaman için sezaryene yeğlenmelidir. Kişilerin obstetrik hiçbir gerekçe olmadan kendi istekleriyle sezaryen olabilmeleri etik değildir. Kendi isteğiyle sezaryeni bir endikasyon olarak kabul eden kişilerin öne sürdükleri gerekçelerden ilki, yani vaginal doğumda beklenmedik bebek ölümlerin olma olasılığının dışındaki gerekçelerden hiçbiri doğru değildir. Normal doğum sezaryene üstündür. Çünkü; 1 Ani bebek ölümleri iyi bir doğum eylemi takibi ile en aza indirgenebilir. 2 Sezaryenlerde anne ölüm oranı vaginal doğuma göre 7 misli daha fazladır. Ikinci sezaryenlerde anne ölüm oranı birinciye göre 2.5 misli daha fazladır. Üçüncü sezaryenlerde bu oran daha da artmaktadır. 3 Elektif sezaryenlerde yenidoğanda prematuritelik ve solunum sıkıniısı olasılığı daha fazladır. 4 Sezaryenlerde kan kaybı miktarı normal doğumdan fazladır. 5 Doğum sonu ortaya çıkabi'J! lecek komplikasyonlar sezaryen sonrasına göre daha hafiftir ve daha kolay başedilebilir. 6 İyi bır anneyenidoğan ilişkisinin kurulması ve emzirme için annenin ilk 30 dakika içinde bebeği emzirmesi gerekir. Sezaryende bunu sağlamak çok güçtür. 7 Sezaryen sonrası annenin hareketleri 710 gün ağrılı olduğu için bebeğe yeterli bakım veremez. Annebebek ilişkisi ilk günlerde istenilen düzeyde kurulamaz. 8 Doğum ağrılarından korkup sezaryen olan hanımları genellikle doğum ağrılarını aratmayacak ameliyat sonrası ağrılar beklemektedir. Doğum öncesı ağrılar iso basit analjezikler, narkotikler ve epidural anestezıyle kontrol altına alınabilir. Özellikle doğum hekiminin normal doğumdan yana tavır koyması ve hastayı gebeliğin ilk günlerinden başlayarak normal doğuma hazırlaması gebeyi psikolojik olarak normal doğuma hazırlar ve panik reaksiyonunu ortadan kaldırır. 9 Normal doğumdan sonra ortaya çıkan skarlara bağlı ağrılı koıtus riski sezaryenden sonra ortaya çıkan kalıcı kasık ağrısına bağlı ağrılı koitus riskinden daha fazla değildir. 10 Sezaryenin maliyeti normal doğuma göre 310 misli daha fazladır. Yani artan sezaryen sayısı sağlık sistemimize önemli bir malı yük getırmektedir. Gittikçe artan sezaryen oranının azaltılması gereği ulusal sağlık politikası olarak benimsenmeli ve hemen tedbirler alınmaya başlanmalıdır. (Bu konuda bir başlangıç olur umuduyla Çukurova Jınekolojı Derneğı Başkanı sıfatıyla Yüksek Sağlık Şurası'nda görüşülmesi için Sağlık Bakanlığı AnaÇocuk Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne resmen başvurdum.) Sezaryenin normal doğumdan daha riskli bir olay olduğu hem doğum doktorlarına hem de halkımıza anlatılmalıdır. özel veya resmi sigorta kuruluşlarının gereksiz sezaryenlerin giderlerini ödememeleri acil bir önmel olarak düşünülmelidir. Sezaryen oranı yüksek olan kuruluşların sezaryen endikasyonları gözden geçirilmeli ve uyarılmalıdır. 4525