Katalog

JEOLOJİGEZİ Eşençay havzasında bir gezinti Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz Saklıkent, Kaputaş, Çayıngözü ve Patara gibi doğa harikası yöreleri içinde barındıran Eşençay havzasında kısa bir gezinti... Şükrii Ersoy* T annnın tüm güzellikleri bahşettiği Eşençay Havzası (ya da vadisi) tarih, doğa güzelliği ve ziraatçılığın ıç içe geçtiği şırin bir yöredir. Burası Burdur, Muğla ve Antalya illerimizin sınırları içinde yer alır. Simena, Kadyanda, Letoon, Tlos, Patara, Pınara ve Xanthos gıbi önemli Likya şehirlerini bünyesinde barındıran vadi eski adıyla Xanthos olarak da bilinir. Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz Saklıkent, Kaputaş ve Çayıngözü vadilerı ile 12 kilometre genışliğindeki eşı benzerı bulunmayan, Caretta Carettalar'ın Dalyan'dan başka diğer bir yuvalanma yen olan bakir Patara kumsalı da aynı vadide yer almaktadır. Burası zıraatçılık açısından da Türkiye'nin diğer bölgelerini kıskandıracak gelişmişliktedir. Turizm açısından büyük bir çeşitlilik gösterir. Çünkü, Eşençay'ın denize kavuştuğu yerdekı yerleşim yeri olan Patara (şimdiki adıyla Gelemiş köyü) ve kafayı dinlemek ve gönlünce denize girmek isteyen, tarihten ve doğadan hoşlananların beğenebileceğı son derece bakir bir yerdir. Burası o kadar sakindir ki, gurültülü eğlencelere düşkün olanlar için tatil anlayışlarına ters düşeceğinden hayal ktrıklığı yaratabilir. Buradan 50 km. uzaklıktaki Fethiye ye ölüdeniz böyle tatil anlayışı olanlar için bir seçenek olabilir. Patara'dan 10 km. uzaklıktaki Kalkan ise yapılanma açısından biraz daha gelişmiş olmasına karşın bu rası da yapılaşmaya direnen ender beldelerimizden biridir. Eşençay vadisi çevresi dileyenin denız ya da kaplıca; dileyeninde dağ ve doğa turizmine yönelik (trekking, yayla turızmi, kano, jeep, safarı turları hatta dağcılık vb.) seçenekleri bulabıleceklerı yöredir. Eşençay vadisi güneyde Fethiye ıle Kalkan ilçeleri arasında kuzeygüney yönünde uzanan, genışliğı ortalama 10 km. ve uzunluğunun ise 55km. olduğu, geçtığı yörelere göre Sekiçayı, Kocaçay ve yaygın adıyla Eşençay olarak bilinen akarsuyun Torosların gözyaşlarını Akdeniz'e götürdüğü bir bölgedır. Eşençay kendi adıyla anılan ovadan geçtikten sonra Patara koyuna dökülür. Jeolojik olarak oldukça yeni olarak kabul edilen Neojen döneminın sonlarına doğru (son birkaç mılyon yıl) çökmeyle oluşmuştur. Yani etrafındakı yüksek dağlardan tektonik olarak oluşan kırıklarla kopmuştur. Bu kırıkların izlerını halen vadinin yumuşak topoğrafyası ile etrafındaki sarp kayalıkların sınırlarında görmek olasıdır. Vadi çevresindeki Neojen yaşlı kayaçlar içinde bulunan fosiller, bu vadinin bulunduğu alanda o zamanda deniz bağlantılı göller olduğunu göstermektedır. Hatta, bu denizel bağlantının o dönemde Denizli'ye doğru uzandığı bu konunun uzmanları yerbilimciler tarafından tartışılmaktadır. Jeolojik olarak kayaçlara bakıldığında vadi ve çevresinin yumuşak tepeciklerı ve hatta düzlüğü ıle çevredekı dik yamaçlarla çevrilı dağları bırbırinden farklı kayaçlardan oluştuğu ehli olmayan bir gözün bile rahatça anlayabileceği bir özelliktir. Yüksek dağlar kireçtaşı denılen sert kayalardan meydana gelirken, ovadaki küçük tepelerın oluşturduğu peneplen kiltaşı, marn, kumtaşı vb. gibi yumuşak ve daha az dayanımlı kayaçladan yapılmıştır. Vadinin batısında Baba Dağ (1969 m) ve Mendos Dağı (1758 m); kuzeyinde ÖrenKemer dolayında Güney Dağı (1040 m) ve doğusunda ise heybetlı ve adıyla Çökmeyle oluştu Eşençay vadisinin uçaktan görünüşü. Görülen yapılar ıse bolge için son derac cam seralannın göstermektedir. görüntüsü uyumlu Akdağ (3015 m)'ın sarp ve sert kireçtaşlarıyla çevrilidir. Eşençay ovada geniş menderesler çizdikten sonra bir delta yaparak Akdeniz'e dökülür. Akarsuyun taşıdığı delta malzemesinin denizın dalgaları sonucu geri itilmesiyle oluşan yaklaşık 12 km. uzunluğundakı eşı benzeri bulunmayan bir kumsal oluşmuştur. Hareketli bu kumlar rüzgâr sayesinde 23 km. kadar içerılere kadar tepelerın üzerine taşınmıştır. Son yıllarda bu alanda yapılan okaliptüs ağaçlandırmalarıyla kumların hareketı durmuş gözükmektedir. Yalnız yöre halkı tarafından inşatlarda kullanmak üzere alınan kumlar çevrenin rejimini bozacağından bu ağaçlandırma çalışmalan yeterli gelmeyebilir. Kumsalın geri bataklıkların oluşturduğu sazlıklarla kaplıdır. Şimdiki denız kıyısının önceleri daha içeride olup olmadığı halen bilimadamları arasında tartışma konusudur. Bu bulgu buradaki antik kente de ışık tutacaktır. Çünkü, büyük olasılıkla antık liman kenti olan Patara'nın bazı kısımları halen kumlar altındadır. Büyük şans eseri SİT alanı olarak kabul edilen bu kumsalda hiçbir yapı yoktur. Evet, yanlış okumadınız hıçbır yapı yoktur. Bu kumsalı görünce iştahı kabaran yatırımcılara karşı mücadele edenlerin ne zor günler geçırdiğıni duşunerek bu adsız kahramanları burada kutlamadan geçemeyeceğim. Tüm kumsal boyunca biri başında, bir de sonunda olmak üzere içecek ve şezlong temin edilebilecek sadece iki betonarme olmayan büfe bulabılırsıniz. 12km'likkumsal Eşençay Havzasındaki tarihi yerleşim bölgeleri A K OENIZ Solda Kaputaş, burası Neojen yasıı Kireı 4468